Karar Vermek veya Verememek, Bütün Mesele Bu

✧˚ ༘ ⋆｡ ˚

Bazen olur ya, çevrenizden bazı kişilere iki seçenek sunulmuştur. Her ikisi makul olmakla birlikte, bir tanesi bariz bir şekilde sıyrılmaktadır. O seçeneğin artıları daha fazladır ve bu sizin için açıktır. Karar verecek kişi, buna rağmen seçim yapmakta zorlanır ve sorduğunuzda “Düşünüyorum.” veya “Düşündüm de karar veremedim.” benzeri cümleler kurar. Aslında kararsızlığı o yaşar ama karar verme süreci öyle süner ki siz de onunla yaşarsınız.

Çevrenizde böyle birisi yok mu?

Öyleyse, bu kişi siz olabilir misiniz?

✧˚ ༘ ⋆｡ ˚

Çevremizde veya bizde olsun olmasın, kararsızlık zordur. Gün içerisinde hemen hemen her aktivitemiz bir şekilde bir karar aşamasından geçer. Böyle olunca doğal olarak herkes zaman zaman kararsızlık yaşayabilir. Ancak kendinizi sıklıkla içerisinde bulduğunuz kararsızlık durumu, sizi bunaltabilir ve bir çıkmaza sürükleyebilir.

Neyseki karar verme bir beceridir. Beceriler hakkında yazdığım yazıda belirttiğim üzere, beceriler geliştirilebilir. Burada nasıl geliştirileceği boyutundan ziyade, ne olduğu ve nasıl karar verildiği yönüne odaklanalım.

Karar vermek söz konusuyken, yazar çektiği fotoğraflar arasından hangisini ekleyeceği konusunda kararsızlık yaşadığından her ikisini de eklemeye karar vermiştir: Bazen çözüm gayet barizdir:)

1:

Karar Verme Nedir?

• Bireyin birkaç seçenek arasından bir tanesini tercih edeceği bir seçme eylemidir
• İş veya sorun hakkında düşünerek, kesin bir yargıya varmaktır

2:

Karar Verme Sürecinin Aşamaları Nelerdir?

I.Problemi tanımlama

Öncelikle bir “problem” durumunun ortaya çıkması gerekir:

Akşam yemeğe davetlisiniz ancak bir- iki saat öncesinde karnınızın acıktığını, hafif bir atıştırmalığa ihtiyacınız olduğunu farz edelim.

II.Seçenekler oluşturma

Mutfağa gittiniz ve dolapları karıştırdınız. Seçeneklerinizi keşfettiniz.

III.Seçeneklerin olası sonuçlarını gözden geçirme

Diyelim ki iki seçeneğiniz var. Bunlardan biri sizi kısa süreliğine tok tutacakken, diğeri sizi oldukça uzun süreliğine doyuracaktır.

IV.Seçenekleri daha iyi değerlendirebilmek için veri toplama

Düşünmeye başladınız ve şimdi karnınızı fazla doyurursanız davet edildiğiniz yerde pek yemek yiyemeyeceğinize kanaat getirdiniz. Öte yandan, sabahtan beri neredeyse hiçbir şey yiyemediniz ve karnınız gurulduyor.

V.Elde edilen verileri değerlendirme

Davet edildiğiniz yere tok gitmenizin uygun düşmeyeceği sonucuna varmış olabilirsiniz. Aynı zamanda şimdilik ufak bir şeyler atıştırmanız ve bir süre daha sabredip atıştırmalıklardan ziyade sağlıklı yemeklerle karnınızı doyurmanız sizin için daha cezbedici bir seçenek olabilir.

Fakat arkadaşınızın evine davetlisiniz ve sizin aç veya tok gelmiş olmanızdan ziyade davetine icabet etmiş olmanız onun için daha önemli. Bu nedenle şimdi oldukça açken güzelce karnınızı doyurmanız da fena bir seçenek değil sanki.

VI.Uygun olan seçeneği belirleme

Açlık dürtünüzü bir süreliğine bastıracak hafif atıştırmalığı yemeye karar verdiniz. Ne olursa olsun, akşam yemeği davetine tok gitmek ve aynı zamanda sağlıksız beslenmek size pek uygun değil.

VII. Gerekli planları yaparak verilen kararı uygulamaya koyma ve sonucu değerlendirme

Karar verme daha “minimal” durumlarda da kullanılan bir beceri olmakla birlikte, daha fazla organizasyon ve planlama gerektiren aşamaları içermesi de olasıdır. Bunun gibi durumlarda gerekli düzenlemeler yapılır, karar uygulanır ve sonucu değerlendirilir.

Seçtiğiniz alternatifi ele aldığımızda, hafif atıştırmalığı yemenizin ardından karnınızın yeniden guruldamasıyla gözünüz önünüzdeki diğer seçeneğe kaydı: Bunu da yesem ne olur ki?

İşte böylelikle yeniden bir karar verme sürecine girebilirsiniz.

Yazar tarafından çekilen ve düzenlenen fotoğraf

3:

Nasıl Karar Verilir?

Sağlıksız kararlar veya kararsızlıklar, bahsi geçen aşamalardaki aksaklıklardan kaynaklanabilir. Karar verme sürecini kolaylaştıran bir yol, lehleri ve aleyhleri tartmaktır. Seçeneklerinizi sıralayabilir, belli ölçütler bakımından bunları 1–10 arasında puanlandırabilirsiniz:

Karar Verme Tablosu

Toplam puanları kendinize göre değerlendirebilirsiniz. Çıkan sonuçtan memnun kaldınız mı? Kalmadıysanız, ne farklı olabilirdi? Burada önemli olan hem seçenekleri hem ölçütleri iyi belirlemek.

4:

Meslek Alternatiflerine Karar Verirken…

Meslek seçimi aşamasında karşımıza çıkan karar verme becerisi, meslek alternatiflerini belirlemeden önce temelde ilgileri, yetenekleri, kişilik özellikleri veya değerleri değerlendirirken karşımıza çıkmaktadır.

İlgiler: “Nelerden hoşlanırım?”, “Boş vaktimi hangi aktivitelerle değerlendiririm?”

Yetenekler: “Hangi etkinlikleri kolay ve hızlıca yapabiliyorum?”, “Nelerde başarılıyım?”

Kişilik özellikleri: “Kendimi hangi kelimelerle tanıtıyorum?”, “Bir başkası beni hangi kelimeleri kullanarak tanımlardı?”

Değerlerim: “Önceliklerim neler?”, “Kararlarımı hangi neler çerçevesinde şekillendiriyorum?”

Gördüğünüz üzere potansiyel meslek seçeneklerimizden önce mesleği icra ederken karşımıza çıkan bazı boyutları (ilgi, yetenek, kişilik özellikleri ve değerler) değerlendirmek ve bunların neler olduğunu belirlemek gerekir. Ayrıca karar verme aşamalarına özellikle değerlerimizin nüksettiği ve önemli önemsiz birçok kararı aslında bunlar etrafında verdiğimizi göz ardı etmemek gerekir.

Defalarca kez ödünç verilmekten ve okunmaktan yıpranmış, ancak tam da bu sebepten kendine has bir güzelliği barındıran, yazarın “Simyacı” kitabı

PDR bölümünü okurken sıklıkla film izleme ve kitap okuma ödevleriyle karşılaşırsınız. Üçüncü sınıfı bitirmek üzereyken geriye baktığımda bu ödevlerin ne kadar verimli ve keyifli katkılar olduklarını görebiliyorum. Ancak o zamanlarda notumu etkileyecek endişesiyle ödevi teslim edene kadar bu gerçeğin farkına pek varamazdım.

Birinci sınıfın ikinci döneminde verilen bir ödev için yeniden okuduğum “Simyacı” kitabının, özetini ve neden okunması gerektiğine dair bir yazı yazmışım. Sizlere bu satırları yazarken denk geldiğim ödevime bir göz attığımda “Neden okunmalı?” kısmında şu yazdıklarıma gözüm takıldı:

“Karar vermek” yine kitapta üzerinde durulan bir noktadır. Karar verebilmenin önemi ve hayatımızı ne kadar etkilediği anlatılmaktadır. Her zaman doğru kararı vermek isteriz ancak yanlış kararlarımız bizi sıkıntıya soksa ve geriletse bile, ilerlemeden önce zaten pek çok kez gerileriz. Bu açıdan düşündürtmeyi başaran Simyacı kitabı, okurların kararlı olmasını ve tercihlerinden her daim ders çıkarmalarını teşvik etmektedir.

Ödevimin sonuna ise, kitaptan alıntıladığım şu cümleleri eklemişim:

“Bir şeye karar vermek, başlangıçtan başka bir şey değildir. İnsan bir şeye karar verdiği zaman, karar verdiği sırada hiç öngörmediği, düşünde bile aklına gelmeyen bir yöne doğru, şiddetli bir akıntıya kapılıp gidiyordu.”

“Kimse bilinmezden korkmamalı, çünkü herkes istediği ve ihtiyaç duyduğu her şeyi ele geçirebilir.”

“Her zaman şimdide yaşamayı başarabilirsen mutlu bir insan olursun; çünkü hayat, yaşamakta olduğumuz andan ibarettir ve sadece budur.

“Simyacı” kitabını okumamış olanlar varsa, hayatınız içerisinde mutlaka bir defa okumanızı teşvik etmek isterim. Dipnot: Kitap okuma alışkanlığımı büyük oranda bu değerli kitabı okumanın ardından kazanmışımdır:)

[EN] Karar verme stratejileri hakkında kısa ve öz bilgiler veren verimli bir video ekledim. İzleyecek olanlara iyi seyirler!

• [EN] Videonun İngilizce dilinde olduğunu göstermektedir
• Blogumdan yazıları kısaltarak paylaştığım instagram hesabım: themicroiblog
• “Özüne, Yani Kendine Güvenme(k)” başlığına tıklayarak öz güven hakkındaki yazıma ulaşabilirsiniz