Türkiye’den ve Dünya’dan İyi Örnekler
Editör: Melike Kılıç
Yazarlar: Vikimaraton Katılımcıları
Katkı Sağlayanlar: imece ekibi, Türkçe Vikipedi(Wikimedia Türkiye)
Türkiye’de sosyal girişimcilik kavramının bilinmesi ve yaygınlaştırılması amacı ile imeceLAB olarak Türkçe Vikipedi’nin mentorluğu ve Ashoka Türkiye ile İstasyon TEDÜ danışman partnerliğinde Vikimaraton gerçekleştirdik ve gençlerle birlikte Vikipedi’nin sosyal girişimcilik sayfasını düzenledik.
Bu içerik Vikimaraton’da gençlerle yapılan araştırma çalışmasının ardından hazırlandı.
Sosyal girişimcilik, öncelikli toplumsal sorunları, maddi fayda ve kâr ön planda olmaksızın ortadan kaldırmaya ve sistemleri dönüştürmeye yönelik yapılan girişimcilik faaliyetleridir.
Sosyal girişimcilik kavramı için birçok farklı tanım bulunuyor. Bu tanımlarda örtüşen 3 ana kriter ise;
- Sosyal/çevresel etki yaratmanın öncelikli hedef olması,
- Ticari faaliyet yoluyla gelir elde edilmesi,
- Gelir fazlasının ana misyon için kullanılması.
Türkiye’den Sosyal Girişimcilik Örnekleri
‘Türkiye’de Sosyal Girişimlerin Durumu’ araştırma raporuna göre Türkiye’de yaklaşık 9.000 sosyal girişim bulunuyor. Sosyal Girişimcilik Vikimaratonu’nda gençlerin araştırma çalışmaları ve önerileriyle ilham veren sosyal girişimlerin bir kısmını sizler için kaleme aldık.
- Tüm nesneleri oyuncaklara dönüştürmelerini kolaylaştıran ve oyun kitleriyle çocukların yaratıcılıklarını destekleyen TOYİ.
Bu sosyal girişim, oyunun iyileştirici gücünü kullanarak çocuklara problem çözme, duygularını ifade etme gibi temel bilgi ve becerileri kazandırmak; hayal gücü ve yaratıcılıkları gelişmiş, üretken ve özgüvenli bireyler olmalarını sağlamak için oyuncak kitleri tasarlıyor.
- Özel eğitim ihtiyacı olan çocuklara yönelik hazırlanmış eğitsel oyunlar üreten Otsimo.
Otsimo sosyal girişimi, otizm, down sendromu gibi özel durumlara sahip çocuklara ücretsiz eğitsel oyunlar hazırlıyor ve ebeveynler için çocuklarının gelişimlerini takip edebilecekleri kontrol sistemi sunuyor.
- Bireylerin ve kurumların spor yoluyla toplumsal dayanışmaya destek olmalarını sağlayan Adım Adım.
Başta koşu olmak üzere yüzme, bisiklet, dağcılık gibi dayanıklılık gerektiren sporlar aracılığıyla ülkemizin önemli sosyal sorumluluk projelerine maddi kaynak ve tanıtım desteği sağlıyor.
Adım Adım sosyal girişimi, yardımseverlik koşusu yapmak isteyen sivil toplum kuruluşlarını ve gönüllüleri bir araya getiren platformlar kuruyor, yönetiyor ve geliştiriyor.
- Bireysel ve kurumsal çevre bilincini arttırmaya yönelik teknolojiler geliştiren ve insanların günlük hayatları içerisinde uyguladıkları aktivitelere çevreye duyarlı çözümler sunan ecording.
Bu sosyal girişim, iklim değişikliği sorunlarıyla karşı karşıya kalan kırsal bölgelerde kadınların hazırladıkları tohum toplarını drone ile fırlatıp, ulaşılması zor alanları ağaçlandırarak iklim değişikliği ve kadın istihdamı konularına aynı anda çözüm geliştiriyor
17 Küresel Amaçtan “Eşitsizliklerin Azaltılması”, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” , “Karasal Yaşam” ve “İklim Eylemi” amaçları doğrultusunda çalışmalar yürütüyor.
- Öğrenci ve burs veren arasında online platform üzerinden kolay, ulaşılabilir, güvenilir ve sürdürülebilir bir ilişki kurulmasını sağlayan E-Bursum.
Türkiye’de burs veren kurumlar ve burs arayanları bir araya getirirken eğitimde fırsat eşitliğine katkı sağlıyor adil, şeffaf ve demokratik bir burs sistemi niteliği taşıyor.
- Satılamayan gıdalarınızı değerlendirmenize yardım eden, atıl ürünlerinizi ekonomiye, çevreye ve topluma kazandıran Fazla Gıda.
Fazla Gıda sosyal girişimi, Küresel Amaçlar içinden “İklim Eylemi”, “Açlığa Son” ve “Sorumlu Üretim ve Tüketim” amaçlarını odağına alarak çalışmalarını devam ettiriyor. Ayrıca Fazla Gıda Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı(UNDP) tarafından desteklenmek üzere dünya çapında seçilen 9 girişimden biri oldu.
- Akıllı atık toplama ve şehir temizleme işlemleri için kapsamlı çözüm sunan Evreka.
Evreka, yalnızca Türkiye’de değil, dünyada da 20 ülkede aktif olarak faaliyet gösteren bir sosyal girişim haline gelmeyi başardı.
“Erişilebilir Temiz Enerji”, “Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı”, “Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar”, ve “Sorumlu Üretim ve Tüketim” amaçları odağında çalışmalarına devam ediyor.
- Yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere birçok alanda doğrulama yaparak internet kullanıcılarının doğru bilgiye ulaşmasını sağlayan bir sosyal girişim ise teyit.org.
Birincil haber kaynağı olarak interneti kullanan yurttaşların ve sivil toplum örgütlerinin çevrimiçi platformlarda hangi bilginin doğru, hangisinin yanlış olduğunu öğrenmesini sağlıyor. teyit.org eleştirel düşünme alışkanlığını kazandırmayı ve yeni medya okuryazarlığını artırmayı amaçlıyor.
- Kullanıcıların ‘öylece duran’ eşyalarını satarak sivil toplum kuruluşları için desteğe dönüştürülmesini sağlayan Givin.
“Biz maddi yetersizliklerinden dolayı eğitime erişmekte zorlanan çocuklara, gençlere, yanımıza milyonlarca kişiyi daha katabileceğimiz, yenilikçi ve farklı yöntemlerle sürdürülebilir bir şekilde destek olmak için yola çıktık. Evet yeniliği, farklı düşünmeyi ve kalıplaşmış düşünceleri sorgulamayı seviyoruz. Amacımız, bu güzel ülkede ve dünyada daha çok kişinin eşit fırsatlara sahip olmasına destek olmak. Bunu bir sosyal girişim olan Givin ile sivil toplum kuruluşlarına sağladığımız bağışlar ve yarattığımız ilhamla gerçekleştiriyoruz.”
- Kız çocuklarını ve her yaştan kadını futbol yoluyla güçlendirerek toplumsal cinsiyet kalıplarını yıkmayı hedefleyen Kızlar Sahada.
Kızlar Sahada sosyal girişimi ‘’Yapamazsın’’ diye kodlanan toplumsal cinsiyet kalıplarını kırmak, kız çocuklarını ve her yaştan kadını futbol yoluyla güçlendirmek için futbol okulları açıyor, turnuvalar düzenliyor ve sosyal gelişim kampları ile eğitim imkanları sunuyor.
Global Sosyal Girişimcilik Örnekleri
Dünya’da sosyal girişimciliğin yaygınlaştırılmasında en fazla katkıda bulunan sosyal girişim örneklerinden bazıları ise şunlar:
- Geri ödeme garantisi olmayan yoksul insanlara ve geleneksel bankaların reddettiği kişilere kredi vererek toplumsal kalkınmayı destekleyen Graamen Bank.
- Satın alınan bir çift ayakkabı karşılığında ihtiyacı olan bir çocuğa ayakkabı sağlayarak destek olan TOMS Shoes (Tomorrow’s Shoes) (Yarının Ayakkabısı).
- Sosyal statüleri birbirinden farklı olan çocuklar arasında empati geliştiren aynı zamanda çocukları ve gençleri sosyal ve finansal girişimcilik konularında bilinçlendirmeyi ve cesaretlendirmeyi hedefleyen Aflatoun.
- Kamusal katılım ile oluşturulan ve güncellenen, farklı dillerde online olarak ve ücretsiz yayımlanan bir ansiklopedi olan Wikipedia.
- Kullandığı farklı madenlerle üretim sürecinin yarattığı sosyal ve çevresel olumsuzlukları azaltarak sürdürülebilir akıllı telefonlar üreten Fairphone.
- Müşterilerine çok uygun fiyatlarla yerel, taze, şirket içi yemek seçenekleri sunarken diğer yandan dezavantajlı olan insanlara eğitimler vererek iş gücüne katılmalarını sağlayan Edgar and Joe’s Cafe.
Siz hangi sosyal girişimlerden ilham alıyorsunuz? Yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz.
imeceLAB olarak sosyal girişimciliğin ve sosyal inovasyonun bilinirliğinin artması için çalışmalara devam ederken Vikimaraton etkinliklerimizde gençlerle birlikte çalışarak Türkçe kaynak ihtiyacına katkıda bulunuyoruz.
imeceLAB
Gençler için değil, gençlerle birlikte!
