Öğrenmeyi Öğrenmek (V) : Odaklanma Becerimizi Nasıl Eski Haline Getiririz?
Günümüzde popüler kültür, bize aynı anda çok iş yapmanın, tek bir işe göre daha avantajlı olduğu fikrini yaymaktadır. Fakat multitasking dediğimiz aynı anda birçok işi yapabilme becerisi eğer yönetici pozisyonlarında biri veya 3 çocuğunun sorumluluklarını takip etmesi gereken bir anne değilseniz, size dezavantaj oluşturacak bir şey. Kısacası zihnimiz, tek iş yapmaya programlanmıştır.
5.1. Akış (Flow) Kavramı
“Öğrenmenin en iyi yolu, zamanın nasıl geçtiğini unutmaktan geçer.”
[Albert Einstein, Oğlu Hans ‘a Mektubundan]
Mihaly Csikszentmihalyi tarafından ortaya atılan ve son zamanlarda gittikçe önem kazanan bir kavram olan akış(flow) bir şeyi yaparken zamanın akıp gitmesi, kendini koyuvermek, çalışırken zamanın nasıl geçtiğini unutmak demektir. Hatta Csikszentmihalyi bunun insanın hayatını anlamlandırmada dahi önemli bir rolü olduğunu da ileri sürmektedir.
Csikszentmihalyi, akış durumunun kişinin beceri seviyesi ile zorluk seviyesinin dengeli olduğu durumlarda ortaya çıktığını belirtmiştir. Bu durumda kişi, işi yaparken kendini zamanın nasıl geçtiğini fark etmez ve işi yaparken keyif duyar.
Flow durumuna girmek için ise bazı özelliklerin bir arada olması gerekmektedir;
- işin net bir hedefinin olması
- işin yapılırken geri bildirim alınması
- işin zorluğunun beceri seviyesi ile uyumlu olması
- işin yapılırken dikkatin tamamen işe verilmesidir.
Buradan anlayacağımız üzere akış kavramımızı temellendiren en önemli yapı odaklanma becerisidir. Ne kadar iyi odaklanabilirsek, o denli akışa kendimizi kaptırabiliriz.
Peki, odaklanma becerimizi nasıl eski haline getirebiliriz? İşte Cal Newport’un ortaya attığı Derin Çalışma(Deep Work), tam da bu konuya değiniyor.
5.2. Derin Çalışma ve Odaklanma Becerisi
Georgetown Üniversitesi’nde bilgisayar bilimleri profesörü olan Cal Newport, 2016 yılında yayımlanan kitabında Derin Çalışma adlı konsepti kazandırdı. Kendisi derin çalışmanın faydalarını erken yaşta bilgisayar bilimleri profesörü ve 4 adet dünya çapında çevrilmiş kitabın yazarı olarak almış görünüyor.
Derin çalışma, bilişsel olarak zorlayıcı bir görevde dikkat dağıtıcı etkiler olmadan odaklanma yeteneği anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, tam konsantrasyonla çalışarak yüksek kaliteli iş üretmek demektir.
Ancak tam odaklanmış bir konsantrasyonu sağlayarak çok yüksek verimlilik ve üretkenliğin sağlanması oldukça zor bir husus, çünkü zihnimiz daha önce de belirttiğimiz üzere unutmaya, kolay işleri hızlıca yapmaya programlanmıştır.
Üzerine bir de günümüzde sosyal medyanın ve teknolojinin iletişim ve diğer hususlarda sağladığı kolaylıklar gelince, odaklanma becerimizi tamamen yitiriyoruz. Bildirimler, e-postalar, sosyal medya gibi yüzeysel araçlar, zaten unutmaya elverişli zihnimizi iyice unutmaya teşvik ediyor; derinliği olan ve odaklanma gereken hiçbir işi yapamaz hale geliyoruz.
Bu nedenle derin çalışmayı hayatımıza uygulamalıyız. Derin çalışma konseptinin başlıca ilkeleri şunlardır;
- Odaklanma becerisi gerektiren, yüzeysel olmayan bir görev seçmek
- Çalışılacak mekan olarak sessiz ve huşu dolu bir alan seçmek
- Ulaşılamaz durumda olmak (telefon, mail, sosyal medya vb. kapatmak)
- Tamamen konuya odaklanarak çalışmaya özen göstermek
- Dinlenmek
Sonuncusunu özellikle vurgulamak gerekiyor, zira Derin Çalışma ilkesinin mucidi Cal Newport, saat 5 ‘den sonra çok nadiren çalışıyor genelde ailesine vakit harcıyormuş. Dinlenmek zihnin öğrenilmiş bilgileri arkaplanda çalıştırarak kaydetmesini sağlayan bir autosave mekanizmasıdır. Bu nedenle dinlenme ve uyku konularına oldukça önem vermeliyiz.
Günümüzde kullandığımız Windows işletim sisteminin ve Microsoft firmasının sahibi Bill Gates, odasına kapanıp saatlerce, 8–10 saat deep work çalışmalarıyla biliniyor. Durmadan, tam odaklı olarak Bilgisayar Bilimleri (Computer Science) çalışıyordu. Yine analitik psikolojinin kurucusu Carl Gustav Jung ‘ın kendine ait bir kulubesi vardı ve yalnız başına saatlerini orada geçirerek derin çalışma içerisindeydi.
Yine Cal Newport da Csikszentmihalyi gibi uzun süreli odaklı çalışma anlamına gelen Derin Çalışma ‘nın insanı uzun vadede mutlu yapacağına vurgu yapar. Kitabı Pürdikkat ‘te de bir demircinin saatlerce süren ve hatalı tek bir vuruş olmaması için yoğun konsantre gerektiren vuruşlarının sonucu oluşan bir kılıcı; mutluluğun ve odaklı çalışmanın somut delili olarak nitelendirir.
5.3. Sonuç
Kısacası, odaklanma becerimizi arttırmanız için dikkat dağıtan araçlardan uzak durmalıyız, örneğin; akıllı cihazlar. Son dönemlerde “Quit Social Media (Sosyal Medyadan Çık)” ve “Unplug(Fişi Çek)” gibi kitaplar sloganlaşmaya başladı. Çünkü uzaytaki her boşlukta bildirim yağdıran akıllı cihazlarımız dikkat becerimizi gün geçtikçe daha kullanılamaz hale getirmektedir. Bu nedenle çalışma esnasında ulaşılmaz olmalıyız; sinirbilim gösteriyor ki eğer odağınız bir kez ufak bir şekilde bölünse bile tekrar toparlanması oldukça güçtür hatta eski haline gelmesi çoğu zaman çok mümkün değildir.
Tüm bu nedenler göz önünde tutulduğunda, derin çalışma konseptinin ne kadar önemli olduğunun farkına varabiliriz.
Kaynakça;
- DeepWork, Cal Newport
- Study Hacks Blog, Cal Newport
- Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. Harper & Row.
- Nakamura, J., & Csikszentmihalyi, M. (2014). The Concept of Flow. In Flow and the Foundations of Positive Psychology (pp. 239–263). Springer Netherlands.
- The Quotable Einstein, Alice Calaprice
