OECD Raporu Ana Hatları
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü “Lobbying in the 21st Century Transparency, Integrity and Access” isimli raporunu yayımladı.
Principles for Transparency and Integrity in Lobbying başlıklı çalışmada belirlenen ilkelerin güncellenmesi gerektiğini dile getiren rapor; küresel ısınma, gelir eşitsizliği ve yeni teknolojik gelişmeler ile dönüşen lobicilik faaliyetlerinin ölçeğinin yeterince ölçülemediği belirtiliyor. Raporda nüfuzu kötüye kullanma (undue influence) ve nüfuzda tekelleşmenin olumsuz etkilerine yer verildi.
Dijital teknolojilerin ve sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla lobicilik faaliyetleri giderek daha karmaşık bir yapıya büründü. Lobi faaliyeti kayıtları incelendiğinde özellikle dijital alanda sürdürülen lobi faaliyetlerinin birkaç şirket çevresinde toplandığı ve bu saha, paydaş katılımının en az olduğu alan olarak belirlendi.[1] Lobiciliğin gittikçe karmaşık bir hale gelmesinin ardında yatan bir diğer sebep ise kamuoyu algısını doğrudan etkilemeyi hedefleyen sosyal medya faaliyetlerinin yaygınlaşması oldu. Dijital teknolojilere ve sosyal medya kullanımına dikkat çeken OECD’ye göre lobiciliği, lobici ve kamu görevlisi arasındaki yasama, politika ve idari kararları etkileme amacıyla yapılan yazılı ve sözlü görüşmeler tanım[2] artık geçerliliğini yitirdi. Sosyal medya kullanımına yönelik olarak raporun bir diğer temel bulgusu ise sosyal medyanın bir lobicilik aracı olarak kullanılması konusunda şeffaflığın artırılması ihtiyacının ortaya çıktığı oldu.
Sosyal medya aracılığı ile kamuoyunu etkileme faaliyetlerinin kurumlara duyulan güvenin azalmasına ve popülizmin yükselmesine[3] sebebiyet verdiğini belirten OECD, policy capture[4]’ın (politika üretme mekanizmalarının ele geçirilmesi) giderek arttığını vurguladı. Policy capture kavramını yasa, düzenlemeler ve politikaların kamu yararından uzaklaşıp belirli çıkar gruplarının hedefleri gözetilerek yapılması olarak tanımlayan OECD[5], tüm nüfuz elde etme biçimlerinde şeffaflık ilkesinin uygulanmasını önerirken ve lobicilik faaliyetlerinin denetimi konusunda eksiklikler olduğunu da dile getirdi.
Şeffaflığın ihtiyaç duyulduğu diğer alanlar ise araştırmaların, taban örgütlenmelerinin ve düşünce kuruluşlarının fon yapısı olarak tespit edildi. Rapora göre The Canadian Register of Lobbyists and the EU Transparency Register lobicilik faaliyetlerinin kamuoyuna açıklanması çalışmalarıçerçeve örnekler olmakla birlikte, siyasi partilerin ve adayların dijital kampanyalarının fonlanması ve danışmanların, uzman grupların oluşumu konusunda şeffaflığın sınırlı kaldığı dile getirildi.
Nüfuz yaratma konusunda (inequity in power) ve lobi faaliyetlerinde kullanılan bütçedeki eşitsizliklerin politika yapım sürecinde kapasite ve yeterlilikten yoksun olan dezavantajlı kesimlerin durumunu daha da ağırlaştırdığı dile getirildi. Aynı zamanda karar alma sürecinin taraflı veya bilinçli bir şekilde saptırılan verilere ve kamuoyunu manipüle edilerek karar alma sürecinde nüfuzu kötüye kullanma uygulamalarına yer verildi. Rapor bu alanda yapılan çalışmaları takip ederek şeffaflık ve bütünlükten yoksun olan lobi ve diğer nüfuz oluşturma faaliyetlerinin kamu kaynaklarının dağılımında eşitsizliğe yol açtığı, eşitsizliklerin belirginleşmesine ve üretkenliği azalttığına sebebiyet verdiğini ifade etti.[6]
OECD raporunda vurgulanan diğer bir konu ise COVID-19 sürecinde gerçekleşen lobi faaliyetlerinin niteliği oldu. OECD raporuna göre, COVID-19 politika yapımında kapsayıcı bir yaklaşım ihtiyacı ile ivedi çözümler sunmak amacıyla hızlı karar alma mekanizması arasındaki gerilimi ortaya çıkarmakla birlikte lobi faaliyetlerini düzenleyen yönetişim çerçevesindeki eksiklikleri de gözler önüne serdi. En temel konulardan olan nüfuz yaratmada eşitsizliğin (inequity of influence) ve nüfuzu kötüye kullanmanın (undue influence) altının çizildiği raporda, yönetişim çerçevelerinin COVID-19 sürecinde nüfuzu kötüye kullanmaya karşı kırılgan bir yapıda kaldığı vurgulandı.
COVID-19 sürecinde lobicilik faaliyetleri konusunda şeffaflık ve hesap verebilirlik adına adım atan ülkelerin kriz boyunca karar alma süreçlerinin hesap verebilirlik seviyesinin daha yüksek olduğu gözlendi. Kanada’da kayıt altına alınan ve kamuoyu ile paylaşılan verilerden yola çıkarak COVID-19 sürecinde lobi faaliyetlerinde işletmelerin yoğun çalıştığını dile getiren OECD, her paydaşın hükümet politikasını etkileme imkanına sahip olmadığının altını çizdi. Örneğin, yüz yüze yapılan görüşmelerin azalmak zorunda kaldığı bir durumda karar alıcılara çok daha kolay ulaşan lobicilerin daha avantajlı bir konumda olduğu gözlemlenirken[7] pandemi sürecinde hazırlanan teşvik paketlerinin de lobicilikte daha etkin olan işletmeler için avantajlar sağladığı belirtildi.[8]
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin 2030 yılında gerçekleşmesi için lobicilik faaliyetlerinin şeffaflık ilkesine uygun olarak yapılması gerektiği ve şeffaflığın politika yapım sürecinde yurttaşlar ile kamu kurumları arasındaki sağlıklı iletişimi ve karşılıklı güvenin sağlayan bir unsur olarak önemi vurgulandı.[9]
[1] Transparency International (2018), “It’s always sunny in Silicon Valley: how big tech dominates digital lobbying”, https://transparency.eu/sunny-silicon-vallley/.
[2] OECD (2010), Recommendation of the Council on Principles for Transparency and Integrity in Lobbying, OECD, Paris, https://legalinstruments.oecd.org/en/instruments/OECD-LEGAL-0379 (accessed on 6 November 2020).
[3] Klein, E. and J. Robison (2019), “Like, Post, and Distrust? How Social Media Use Affects Trust in Government”, Political Communication, Vol. 37/1, pp. 46–64, https://doi.org/10.1080/10584609.2019.1661891.
[4] Edelman (2020), 2020 Edelman Trust Barometer, https://www.edelman.com/trustbarometer. Blažek, M. (forthcoming), The Attitudes of Legal Scholars to Lobbying and Its Regulation.
[5] OECD (2017), Preventing Policy Capture: Integrity in Public Decision Making, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris, https://dx.doi.org/10.1787/9789264065239-en.
[6] OECD (2017), Preventing Policy Capture: Integrity in Public Decision Making, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris, https://dx.doi.org/10.1787/9789264065239-en.
[7] Gonzalez, C. (2020), Coronavirus forces Brussels lobbying to go digital, https://www.politico.eu/article/brussels-lobbying-goes-digital-because-of-coronavirus/.e
[8] Warmbrodt, Z. (2020), Big restaurant chains get small business aid, sparking backlash, https://www.politico.com/news/2020/04/15/restaurant-chains-coronavirus-aid-188533. & Tankersley, J., E. Cochrane and E. Flitter (2020), Small-Business Aid Funds Run Dry as Program Fails to Reach Hardest Hit, https://www.nytimes.com/2020/04/15/us/politics/coronavirus-small-business-program.html.
[9] OECD (2020), Mobilising Evidence for Good Governance: Taking Stock of Principles and Standards for Policy Design, Implementation and Evaluation, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris, https://dx.doi.org/10.1787/3f6f736b-en.
