ÖĞRENCİ HEMŞİRE OLARAK KAVRAM HARİTASI KONUSUNDA NASIL DAHA İYİ OLDUM?
Herkese merhaba! Ben Sena YILDIRIM, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nde Hemşirelik 4. sınıf öğrencisiyim. Hemşirelik öğrenimimi çeşitli kliniklerde öğrenci hemşire olarak pratik ve teorik bilgilerimi uygulayarak sürdürürken, diğer yandan beni büyüleyen girişimcilik dünyasıyla ilgileniyorum. :) Bana LinkedIN’ den ulaşabilirsiniz. Sağlık girişimciliği hakkında yazdığım haber bültenim HealthE’ye tam şuradan ulaşabilirsiniz. :D
Eveettt, geldik fasulyenin faydalarına… Hemşirelik maceranızda 2.sınıfa geldiniz, Dahiliye almaya başladınız… (Bazı üniversiteler ilk dönem Cerrahi, ikinci dönem Dahiliye de verebiliyormuş ama ben kendi deneyimimi yazıyorum; zaten Cerrahi için de kh yapılıyor, neyse...) Dahiliye’de hastalıkların patofizyolojisini, etiyolojisini, tedavi yollarını, hemşirelik bakımını vs. öğreniyorsunuz. Bu noktada klinik hastanıza dair dosyalarınızı teslim ederken kavram haritası yapmak gibi bir sorumluluğunuz olabilir. (Tanıdığım farklı üniversitelerdeki bazı öğrenci hemşireler, eğitim hayatları boyunca hocalarının kendilerinden hiç kavram haritası ya da hastalık patofizyolojisi öğrenme konusunda talepte bulunmadığını söyledi -ki bunu çok yanlış buluyorum- hastalığı bilmeden hastayı değerlendiremez, doğru teslim veremez, bakım planı bile yazamazsın ki? Ayrıca hemşire olarak bizim de fizik muayenede etkin olmamız gerekiyor, derslerimiz ve görev tanımımızda bunların hepsi var. Mesleğinize sahip çıkın lütfen. )
Kavram haritası karmaşık yapısıyla ilk başta gözümü çok korkutmuştu ama zamanla yaptıkça kendimi daha iyi hissetmeye başladım. Ayrıca bu dönem görüşlerine kıymet verdiğim bir hocam tarafından vaka sunumumuzda öğr. hemşire arkadaşımla yaptığım kavram haritamız çok beğenildi. Ben de dedim hemen bunu daha fazla insana demeliyim ve bu blogu yazmaya koyuldum. :D
2. sınıfta hocamız tarafından hastalarımız için kavram haritası ilk kez talep edildiği zaman birçok arkadaşımın ‘bu saçma şeyin nereden çıktığına’ dair serzenişleri olduğunu duyuyordum ve işe yararlığı konusunda gerçekten de arafta hissediyordum ancak kavram haritasının zamanla ne kadar işe yarar olduğunu fark ettim. Bazen klinikte hastamdan sohbetle karışık anamnez alırken, hasta hastalığı/şikayetleri aklımda aniden kavram haritası/hasta profili oluşturmaya başlıyor çünkü hastayı/hastalıkları neden-sonuç dengesi içinde değerlendirmeye alıştım. Kavram haritasındaki hastalıkla alakalı bulguları yolcu, okları araç, hemşirelik bakımı ve tedavi maddelerini de ulaşılacak yer olarak düşünün. Özellikle de çoğu hastanın muzdarip olduğu bazı şikayetleri kavram haritasında kullandıkça zamanla çok hızlı bir şekilde düşünmeye başlayacaksınız.
Ayrıca kavram haritası sözel bilgiyi görselleştirme imkanı sunan bir öğrenme tekniğidir. Bu da görsel hafızası iyi olan insanların bilgiyi içselleştirmesini sağlar. İki ay önce vaka sunumu için yaptığımız kavram haritasını hala net şekilde hatırlıyorum mesela. Yavaş yapmaktan şikayetçiyseniz merak etmeyin, zamanla çok daha iyi ve hızlı olacaksınız. Kavram haritasını ilk yapmaya başladığım zamanlar hem günlerce strese girer düşünürdüm hem de geceleri 4–5 saatler ayakta kalırdım teslim öncesi. Halbuki en son vaka sunumunda yaptığımız kavram haritası 2 saat falan sürdü. Örnekleri aşağıya bırakacağım, fotoğraflarını çekmiştim kıyamayıp. :D
KAVRAM HARİTASI YAPARKEN SÜRECİ KOLAYLAŞTIRACAK ÖNERİLER:
Tek seferde mükemmel olana ulaşamazsınız, taslaklarla başlayın.
Şu zamana dek tek bir hastalıktan muzdarip olan bir hastam olmadı, olsa ah nasıl kolay olurdu… Neyseki gelişmek için meydan okumayı seviyorum. 2. sınıfta yaptığım ikinci kavram haritamdı galiba, hastamın 5 farklı hastalığı vardı; gece boyu ayaktaydım haritası için, kabus…
Bu tarz çok faktörlü kavram haritalarını yapmayı kolaylaştırmak için tavsiye:
Taslaklarla başlayın. Diyelim hastanızın 4 hastalığı var. Parçalara bölün ve ilk olarak boş bir kağıda her hastalığın tek tek tedavi yöntemi, etiyolojisi, geçmişi yönünden değerlendirerek haritasını çizin. En sonunda hastalıklarda ortak olan semptom, şikayetleri belirleyin; bu sizin sayfa kompozisyonunu doğru değerlendirebilmenizi sağlar. Ortak olan ve hemşirelik tanısı açısından zengin maddeleri sayfanın ortasına denk gelecek şekilde kullanın, bu işaretleme kısmında da fayda sağlayacak. En sonunda hastalıkları tek bir sayfada kurşun kalemle yazarak toplayın, ilk yazışta tükenmez kalem kullanmayın çünkü emin olun daha çok revize edeceksiniz. En ufak yeni bir veri bile profili değiştirebilir.
Hangi sayfa formatında kavram haritası hazırlamalısınız?
Basit gibi bir madde ama sorun teşkil edebiliyor. Öğrenciler bilir ki, kavram haritasının makbulü karışık olandır, öyle olsun ki hoca en sonunda okları takip etmekten yorulsun. :D Eğer taslağı ilk başta A4’e yapıp sonra daha güzel dursun diye 35*50 gibi resim kağıtlarında (yahu afedersiniz hastayı değil sülalesini mi değerlendiriyorsunuz, 35*50 ne -servis hastaları için diyorum- ) teslim etmeye heves ederseniz kavram haritanız ne kadar 10/10 olsa da kağıt bomboş durduğu için ilk bakışta negatif düşünceye sebep olabilir. Heleki yazısı küçük olan çalışkan kızlarım bu sizin için çok üzücü bir hata olur. Teslim edeceğiniz kağıt boyutunda taslaklarınıza çalışın. Ben sanırım şu zamana dek hep A4 çalıştım, emin değilim tam olarak ama… 35*50 çalışmadığıma eminim o kesin.
Ne kadar karmaşıklaşırsa o kadar makbuldür. Student hack :D
Kahvenin sadesi, kavram haritasının karmaşığı makbuldür. Çizdiğiniz oklar düşmanlarınızın ayaklarına dolanacakmış gibi uzatın o okları. Şaka bir yana, kavram haritasının amacı şudur; hastalığa geniş perspektiften bakış açısı ve olası problemler/çözümleri. Bu amacı taşıyan bir şey için sadece bir iki tane etiyoloji, bakım yazarsanız istediğiniz o holistik bakış açısını sunamazsınız.
Kırtasiye bağımlıları burada mı? Aldığınız tüm kalemlere değecek hatta daha da çok kalem almaya sebebinizin çıkacağı o gün, bugün
Şu ana dek neler dedim, kavram haritası hastalığa geniş perspektiften bakmayı sağlamalı, hastaya dair önemli bilgileri bakmayla görmeliyiz…
Eeee sonuçta bu kadar çok bilgiyi yeterince ayırt edici olacak şekilde yazmalısınız. Şu güne dek aldığınız kalemlerin parasına en çok değeceği alan kavram haritası yapmak galiba.
Ben haritayı estetik yönden geliştirmek için her hastalık, her tanı için farklı renkler seçerdim. Patofizyolojiyi açıklarken tek renk kullanırdım. Her bir hemşirelik tanısı için ayrı renk seçer ve şikayetleri o tanıya o renkle götürürdüm, bu sebeple takibi kolaylaşırdı. Hocanın da dosyayı kavramasını kolaylaştırıyor bu yönüyle kavram haritası. Çünkü her öğrencinin hocaya (bizim sınıf bugüne dek 120–150 kişi arasında değişti hep) 4 haftada bir bakım planı, veri formu, kavram haritası, eğitim broşürleri ve bilimum hasta formlarını götürdüğünü ve hocanın tüm bu formları incelediğini düşünün. Hoca dosyanızı ne kadar kolay kavrarsa bakım planınızı bu kadar anlamlandırabilir, bu sebeple kavram haritasına önem verin.
Eğer kırtasiye bağımlısı değilseniz, ikinci sınıfa başlarken bir sete parayı kıyıp alacaksınız mecbur; ödevi ciddi anlamda bambaşka boyuta taşıyan bir durum bu.
Kavram haritasını konu özetiyle karıştırmayalım!
Bu hatayı çoğu kişi yapmıştır. Kavram haritasıyla alakalı ne demiştik, olaya dair bakış açısı sunmalı ve tek bakışta anlamalıyız neler olup bittiğini. Kavram haritası adı altında tek bir madde altında Manas Destanı yazıp verirsek kimse o amaçladığımız ilk bakışta hasta profilini kavrama diyorduk ya, ilk bakışta kimse bir şey anlamaz; ayrıca bu bağlantılandırma noktasında da sorun yaratır. İsminden bile anlaşılır, konuyla alakalı kavramların oluşturduğu bir harita işte. Konu özeti değil.
Patofizyoloji yazarken bile bağlantılı max 5–6 cümlede hallolacak şekilde özetleyip yazmalısınız.
Önceki yıllardan destek:
Kavram haritası gerçekten konuları içselleştirmek ve deneyimle alakalı, zaten bundan dolayı ilk seferlerimizde zorlanıyoruz. Büyük sınıflardan tavsiye almayı unutmayın, taslağınız varsa gösterebilirsiniz. Hocaya bağlı olarak bu alanda farklı beklentiler de olabiliyor, o konuda da size tecrübe aktaracaklardır.
Google amcamızsa, hepimizin ablası olan o muhteşem icat… ChatGPT abla çok büyüksün :d
Kavram haritasının holistik bakış açısı sunması gerektiğini demiştim. Pekiiii hastada o an olmasa bile olası şikayet, etiyoloji vs. da sunmalı mı? EVET!
Hastanızda hastalığın tüm şikayetleri anlık olarak bulunmuyor olabilir. Zararı yok, bunları yine de haritaya ekleyin. Tüm şikayetleri tabiki ilk olarak hasta anamnezinden, sonra kaynaklarınızdan bulduktan sonra ekstra eklemeler için saygıdeğer ChatGPT ablamıza gidip ekleyebileceği bir şey olup olmadığını sorabilirsiniz. Zaten hastada olup olmamasına göre bulguların yanına kavram haritasında +/- atılır bu sayede ayırdı sağlanıyor.
Tabii benim zamanımda henüz ChatGPT yoktu evladım, eski toprağım ben; tırnaklarımla Scholar’ı kazıya kazıya yaptım haritalarımı…
Ekstra birkaç öneri:
- Kavram haritası kağıdın her santimini değerlendirmemiz gereken bir olay olduğu için şikayetler arası bağlantı sağlarken olabildiğince estetik durmasına özen gösterin. Estetik bir faciaya maruz kalmak istemeyiz, okunmaz da zaten. Şimdi diyeceksiniz bu ne kadar da çok ‘im just a girl’ öneri, evet bence kavram haritası tam da bu vibe’ı vermeli. K.h. işin tamamen romantizmi bence.
- Şikayetle alakalı olan olası her hemşirelik tanısını değerlendirin. Bu tanıları bakım planı dosyanızda açmak zorunda olduğunuzu unutmadan yapın tabi bunu… Bazı hocalarım kavram haritasına yazdığım tüm tanıları açmamı talep ederdi, bazı hocalarımsa haritaya küçük bir ihtimalse de o tanıyı yaz ama max tanı sayısına ulaştıysan açmana gerek yok derdi. Hangisi size uyar bilmiyorum.
- Ben genelde kağıt çerçevesini dikdörgen, büyük bir dikdörtgen ve daha büyük bir dikdörtgen gibi değerlendirmeyi tercih ederim. En dış kısma tanılar, orta kısma şikayet ve tedavi, en iç kısma da hastalık gibi düşünün.
Önemli Not: Hemşirelik yolcuğunu teorik ve uygulama açısından en iyi şekilde değerlendirmeye çalışan, gelişme telaşında olan bir öğrenci hemşireyim. Sunduğum kavram haritalarında eksikler, yanlışlar olabilir; ben de bir öğrenciyim ve ancak kendi bildiğim kadarını diğerlerine ışık olması amacıyla paylaşmaya çalışıyorum.
Bu yazı hemşirelik yolculuğunun literally çok başında olan birisi için, yapacaklarının gözünde büyümesi ihtimaline karşı her şeyi en basite indirgeyerek hem bakış açısı hem de motivasyon sunması için hazırlanmıştır. Herkesin umutsuz ve nasıl çıkacağını bilmediği yokuşlar olabilir, bu yazı kavram haritası konusunda böyle hissedenler için boost sağlayacak bir vitamin. Kavram haritası deyince benim dönemimde bir soğuk rüzgar esmişti, aynı rüzgarı şu an hisseden başkaları varsa; gelecekte ‘boşuna mı o kadar gerilmişim ya…’ demeleri için. Çünkü gerçekten de kavram haritası zor bir şey değil, sadece formatı var; her şey tasarımla alakalı. Allah aşkına tavsiyelerden bile belli oluyor, işte her şey bu kadar kolay! Boşuna manipüle etmeyin kendinizi. :)
Hepinize başarılar dilerim, kendinize iyi bakın! Ayrıca hiçbir şey sizden kıymetli değil, çalışmanıza rağmen olmadıysa olmamıştır canım; kendinizi parçalayamazsınız ya…
Sevgiler, kolay gelsin öğrenci hemşire hanım/bey. :)
İletişim: asyildirimdan@gmail.com
