Oculus Rift S
Sanal Gerçeklik dünyasını üst düzey özelliklerle bireye deneme imkânı sunan Oculus Rift S, içeriğinde bulunan konfor ile kullanıcıya oyun oynamanın yanı sıra sanal stüdyolarda film izleme imkanı sağlamaktadır. Aynı zamanda Oculus Rift S cihazını kullanıcı kişisel bilgisayarına bağlayarak kendi sanal dünyasını oluşturabilmektedir. Oculus markasını kelime anlamı olarak inceleyecek olursak ‘Oculus’ kelimesi latince kökenli bir kelime olup göz anlamında kullanılmaktadır. ‘Rift’ kelimesi ise İngilizce bir kelime olup kopmak anlamında kullanılır. Oculus Rift markası ABD’li girişimci olan Palmer Luckey tarafından Sanal Gerçeklik ve VR sistemini daha iyi anlamak için kurulmuştur. Oculus tarafından oluşturulan cihazlar piyasaya sürüldükten sonra Facebook şirketi Oculus VR şirketini satın almıştır. Sanal Gerçeklik teknolojisi, akıllara şu soruyu getirmektedir: Teknoloji mi bireyi yönetiyor yoksa birey mi teknolojiyi yönlendiriyor ? Sorunun cevabı düşünüldüğünde ikisinde de bulunan gücün birbirini şekillendirdiği görülmektedir.
‘Sanal Gerçeklik Teknolojileri’ sadece oyun alanında değil sağlık, mimarlık, eğitim ve kültür turizm alanlarında da geniş bir etkiye sahip olmaktadır. Genel anlamda bakılacak olursa en çok kullanılan ve ses getiren alan ‘oyun’ sektörü olduğu için üretilen cihazlar bu alana uyum sağlamakta ve birbirleri arasında yarışmaktadır. Bir bakıma toplumsal dönüşümü yaratan ve bireylerde bu dönüşümü etkin kılacak alt yapıyı sağlayan sanal gerçeklik teknolojileri ‘yeni yaşam alanı’ ile bireylere bambaşka yaşam alanını tanıma fırsatı sunmaktadır. Bireylerde içgüdüsel olarak var olan merak unsurunu tetikleyen ve bireysel bir dünya yaratma isteğini barındırması sanal gerçekliğe yönelimi adım adım arttırmaktadır. Bu durumda cihazlara ihtiyaç artmakta ve piyasaya sürülen sanal gerçeklik cihazları teknolojinin sağladığı altyapı ile özelliklerini geliştirerek kullanıcılara cihazın ortaya koyacağı yenilikler deneyimlerle sunulmaktadır. Burada kullanıcıya düşen görev ise kendisini kurduğu hayal dünyasını tattıracak ve sanal gerçeklik ortamını üst düzeylerde konforlu bir şekilde yaşatacak doğru cihazı seçmektir. Dolayısıyla bu makalede incelenen ‘Oculus Rift S’ sanal gerçeklik cihazı farkındalığını ortaya koymakta ve piyasada zirve bir şekilde yerini almaktadır.
Oculus Rift S Özellikleri
Oculus markasının gözde ürünü Oculus Rift S, bilgisayara bağlanarak kullanıcıya en iyi VR oyunlarını kolay kurulumu ile sunmaktadır. Altı açılık takip modu ile kullanıcı hareketlerini VR ortamına yansıtmaktadır. Oculus Rift S ürününde yer alan passthrough özelliği sayesinde gözlük sistem dışındaki görüntüyü kullanıcının gözüne yansıtarak oyun esnasında objelere çarpmasını engellemektedir. Oculus Rift S başlığı ile 360 derece kafa hareketlerini takip edilerek oyun içindeki koordinasyonu sağlanır. Oculus Rift S’in başlık bölümünde ön yan alt ve üst kısımlar olmak üzere 5 tane kamera sistemi bulunmaktadır. Başlığın sol kısmında kulaklıkla kullanmak isteyen kullanıcılar için kulaklık girişi bulunmaktadır. Başlığın iç kısmında ise 2 tane hoparlör bulunur. Kulaklıkla kullanmak istemeyen kullanıcılar hoparlör ile cihazı kullanabilmektedirler. Başlığın kullanımının rahat olmasıyla birlikte başlığı takmak için arka bölümdeki kısmı çevirerek genişletmek gerekmektedir. Başlığın alın bölgesine temas eden kısmı kumaş olduğu için hareketli oyunlar esnasında kullanıcıyı az terletiyor.
Oculus Rift Gözlüğü ise aynı başlık ayarlaması gibi kolay olmaktadır. Kullanıcı gözlüğü taktıktan sonra ileri geri hareket ettirerek ayarlamasını yapabilmektedir. Kumandalarda ergonomik bir yapının bulunması ele tam oturmasını sağlamaktadır. Tuşların konumu itibariyle rahatça basılabiliyor ve kullanıcı tuşun üzerine bastığı anda VR sistemi içinde parmak hareketlerini kolaylıkla görebilmektedir. Oculus Touch kumandaları ile kullanıcılar ellerini ve el hareketlerini oyuna direkt olarak aktarabilmekte ve oyun içinde objeyi atma ya da tutma gibi eylemleri VR ortamında gerçekten hissetmekte ve duyusal anlamda kavrayabilmektedir. Sanal Kontrolcülerde titreşim motorunun bulunmasının yanı sıra kontrol kapağı magnetli bir yapı ile tasarlanmıştır. Kontrolcülerin pil ile çalışması hareketli oyunlarda açılma ihtimalini ortaya koymaktadır.
Bu durum bir dezavantaj olsa da kullanıcı kontrol iplerini eline bağlayarak bu sorunu çözebilir. Başlık kısmının kablosu 5m uzunluğundadır. Bilgisayara bağlamak için displayport kablo ve usb 3.0 araçları gerekmektedir. Displayport aracı yoksa çeviri aşamasında sorun yaşanabilir. Başlık kısmında hoparlörün olması avantaj sağlarken Vr deneyimini üst düzey yaşamak isteyen kullanıcılar kulaklık kullanmak zorundadırlar. Çünkü Oculus Rift S’in hoparlörü zayıf çalışmaktadır. Oculus Rift S’in görüntü kalitesi incelendiğinde, tek bir göz için 1280x1440 pixsel çözünürlüğe sahiptir. Aynı zamanda LCD görünümüne sahip olmaktadır. Ekranın yenileme hızı 80 Hz’dir. Bu özelliğiyle Playstation VR’dan geride kalmaktadır. Yüksek hz’e sahip olan ekran hareketli oyun sahnelerinde az titreşim ve doğal görünüm sağlamaktadır. Bu nedenle Oculus Rift S bu düşük hz’e sahip olması nedeniyle zayıf kalmaktadır. Oculus Rift S sabit lenslere sahiptir. Bu yüzden gözbebekleri arası mesafe önem arz etmektedir. Göz bebekleri arası mesafenin IPD ayarına uygun olması gerekmektedir. IPD ayarı donanımsal olarak değil yazılımsal olarak yapılmaktadır. Kullanıcı yazılım ayarını 61.5 mm ile 65mm arasında değiştirebilmektedir. Kullanıcının gözbebekleri belirtilen aralıklar içinde bulunmuyorsa cihazı kullanmakta sıkıntı yaşayabilir. Bu sebepten dolayı gözün IPD aralığı bilinmiyorsa iphone kullanıcıları ücretsiz olarak ‘Eye Measure’ uygulamasını ücretsiz bir şekilde indirerek IPD değerini öğrenebilirler.
Çözünürlük olarak kullanıcılara rahatlık sağlamakla birlikte Oculus’a ait arayüzü bilgisayarda kullanabilmek büyük avantaj sağlamaktadır. Aynı zamanda Oculus Rift S kullanıcıya VR ortamını tam anlamıyla sağlamak için elektronik bir ekrana sahip olmaktadır. Ekran boyutunun büyük olması kullanıcıya sanal gerçeklik deneyimi sağlamak içindir. Oculus Rift S cihazının ivmeölçeri bulunmaktadır. İvme ölçer ile Oculus Rift S cihazının hızı ölçülmekte bunun yanı sıra yatay ve dikey hareket değişikliği tanımlanabilmektedir. Başlık kısmında bulunan sensörler ve 5 adet kamera kullanıcının bulunduğu ortamda dışarıda herhangi bir kamera olmadan konforlu bir şekilde cihazı kullanmasını sağlamaktadır.
Cihazdaki jest kontrollerle sanal gerçeklik dünyasında bulunan kullanıcı sanal objelerle oynayabilmektedir. Jest kontrolcüler ve hareket takibi için tasarlanan kontrolcüler dokunmatik özelliğe sahiptir. Oculus Rift S’in sağladığı en iyi özelliklerden bir tanesi ise Guardian sistemidir. Guardian sistemi ile kullanıcılar oda ölçümü yapabilmekte ve başlığı kullanma sırasında elini sağa sola hareket ettirmemek için kendilerine ait oyun alanı belirleyebilmektedirler. Oyun içinde hep aynı alanda yer alan kullanıcılar guardian sistemi ile bir kez alan belirlemeleri yeterli olmaktadır.
Başlık takıldıktan sonra belirlenen alan otomatik olarak tanımlanıyor ve kullanıcılar sorunsuz bir şekilde oyunun tadını çıkarmaktadırlar. Kontrolcüler bu aşamada belirlenen alana getirildiğinde görüntüde kırmızı sınırları kullanıcıya göstermekte ve böylece bu sınırlar başlık ile aşıldığında otomatik olarak oyunun görüntüsü kesiliyor ve başlık kısmındaki kameralar ile dışarının görüntüsü açılmaktadır. Bu özellik aynı zamanda kumandalarda da yapılabilmektedir. Oculus tuşuna iki kere üst üste basıldığında aynı anda gerçek görüntüye ulaşım sağlanmaktadır. Kameralar dışarının görüldüğü görüntüyü açarak kullanıcının tekrardan oyun alanına dönmesini sağlamaktadır. Oculus Rift S kullanıcılarını VR ortamında ön planda tutarak Oculus insight ile kullanıcının baktığı yönü Vr’a yansıtmakta ve oyun sırasında sensör yardımı olmaksızın oda takibi ile kullanıcıyı yönlendirmektedir. Bu durumun en büyük avantajlarından bir tanesi kullanıcının oyun esnasında biriyle konuşması gerektiğinde ya da telefon açması durumunda bu işlemi başlığı çıkarmadan yapabilmesidir. Başlık kullanılırken, kumandaların takip modu üst düzey çalışmaktadır. Fakat kullanıcı öne doğru baktığında, elini arka tarafa götürdüğünde ve uzun süre o pozisyonda kaldığında takip özelliğinde sıkıntılar yaşanmaktadır. Cihazın sağladığı iki kumandayı kameraya tam karşıdan olacak şekilde tutulduğunda uzaklık nedeniyle kumandanın konumunda değişikler meydana gelmektedir. Kumandalarda yer alan traking özelliği odanın içinde etkin bir şekilde çalışmaktadır. Kumandaların tek dezavantajı kalem pil ile çalışmasıdır.
Kullanıcı Görüşleri ve Kullanıcı Sorunları
Sanal Gerçeklik cihazları arasında yerini korumakta olan Oculus Rift S cihazı Almanya, İspanya, ABD’de kullanıcılar tarafından tam not almıştır. Cihazı satın alan kullanıcıların yorumlarına bakıldığında, “ Şimdiye kadar, bu inceleme Oculus Rift S’e 5 yıldız verdi. İş ve veri koruma koşullarının en son güncellemesi ve ayrıca yeni alıcılar için Facebook yükümlülüğü görüşümü temelden değiştiriyor. Özellikle Oculus, Facebook tarafından satın alınmasından sonra bir Facebook hesabının gerekli olmadığına dair kamuoyuna bilgi verdi.”(URL-6). Oculus’un yeni ürünü olması nedeniyle kullanıcı görüşleri sınırlı sayıda olmakta ve daha çok Oculus’un diğer ürünlerine yapılan yorumlar yer almaktadır.
Kullanıcıların Oculus Rift S cihazını diğer sanal gerçeklik gözlüklerine oranla kullanımına bakılırsa Steam kullanıcılarının ulaşılan verilere göre 2019 yılının Haziran ayı ile 2020’nin Kasım ayı kullanım oranının 25.09% oldığu görülmektedir. Aşağıda yer alan tabloda veriler açık bir şekilde ifade edilmiştir.
Oculus Rift S cihazı her ne kadar kullanıcılara avantajlarıyla konforlu bir alan yaratsa da diğer bütün cihazlar dezavantajları da bulunmakta ve kullanıcılar sorun yaşamaktadırlar. Bu sorunlar kullanıcıların kendi ağızlarından şu şekilde sıralanabilir;
- MSI laptopumla ilgili sorunlar yaşıyorum.
- Rift S başlığımda karıncalanma/karlanma görüyorum.
- Rift S’i bilgisayarıma taktığımda pozisyonel takip kayboluyor.
- Rift S başlığımı kullanırken bazen siyah ekran görüyorum
- Rift S, kullanım sırasında Touch kumandalarımın pozisyonunu kaybediyor.
- Rift S için Gözetmen kurulumu yaparken cızırtı duyuyorum.
- Touch kumandalarım çalışmamaya başladı. (URL-7).
Oculus Rift S Cihazının Kullanılabilirliği
Sanal Gerçeklik Teknoloji cihazları sadece bir alanda değil birden fazla alanda kullanılmaktadır. Oculus Rift S ise yüksek jenerasyonlu oyun sektörüne göre tasarlanmış bir cihazdır. Kullanılabilirliği açısından düşünüldüğünde şu an içinde bulunduğumuz Covid-19 nedeniyle talep edilme durumu ve üretim işlemlerinde Oculus Rift S cihazında sıkıntılar meydana gelmektedir. Oculus markası, Oculus Rift S ürünün tasarımını ve aynı zamanda üretim aşamalarını Lenovo ile gerçekleştirmiştir. Oculus Rift S’e gelen talepler artış göstermekte ve bu talepler karşılanamamaktadır. Stokların sınırlı olmakta ve en çok Amazon üzerinden satış yapılmaktadır.
Facebook bu konuyla alakalı geçtiğimiz Nisan ayında, “İnsanların satın alması için ürünleri olabildiğince hızlı bir şekilde tüm kanallarda kullanıma sunmaya devam ediyoruz. Sizin de belirttiğiniz gibi, Quest ve Rift S bazı kanallarda ve bölgelerde aralıklı olarak stokta bulunuyor. Durum dinamik kaldığı için gelecekteki hisse senedi beklentilerini paylaşacak belirli bir tahmin yok. “ (URL-8) şeklinde açıklama yapmıştı. Facebook’un bir diğer açıklamasına göre Covid-19 nedeniyle aksamaların yaşanmasından dolayı gelecek sene içinde Oculus Rift S ürününü sonlandıracağını belirtti.
Yukarıdaki tabloya göre Oculus markasının Quest 2 (64GB), Quest 2 (256 GB) ve Rift S cihazlarının Almanya’da ve Güney Kore’de stokta mevcut olmadığı İrlanda’ya ise üç cihazında taraflar aracılığıyla gönderildiği görülmektedir.
Sonuç
Günümüz teknoloji olanakları ile bilgiye ulaşmak hızlanmakta ve teknolojik dönüşümler bu hızı aşarak sürekli değişim göstermektedirler. Belirli isteği ve ihtiyacı karşılamayı amaçlayan teknolojik değişimlerin her koşulu gözetmek ve bu koşullara uygun çalışmalar yapma gerekliliği bulunmaktadır. Bunun nedeni ise, bireyler bu teknolojileri elde ettikçe bir sonraki aşamada daha fazlasını istem eylemini göstereceklerdir.
Sanal Gerçeklik Teknolojileri ve ürünleri bağlamında bu durum düşünülürse, ortaya konulan her ürün tüketicide bir sonraki ürün algısını oluşturmaya devam edecektir. Oculus markası açısından bu durum değerlendirildiğinde, Oculus’un piyasaya sürdüğü ürünler arasında Oculus Rift S, tasarımı kurulumu ve kullanıcıya sağladığı üst düzey konfor ile diğer ürünler arasında üstünlüğünü korumaktadır.
Kurulumda kullanıcıya büyük avantaj sağlayan Oculus Rift S, gerekli yazılım indirildikten sonra Oculus mağazasının oyun içerikleri ile kullanıcılar sanal dünyada gezinti yapabilmektedirler. Kullanıcının oyun içindeki hareketleri gerekse sezgisel bağlantıları Oculus Rift S tarafından takip edilmekte ve yönlendirilmektedir. Cihazın en büyük avantajlarından bir tanesi başlık kısmındaki hoparlörlerin bulunmasıdır. Başlık tasarımına uygun bir şekilde iç kısımda hoparlörün yer alması kullanıcılara olanak sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ekran çözünürlüğü, kumandaların konforu, kamera kurulmadan çalışması bütün bu özellikler kullanıcı gözetilerek tasarlanmış ve uygulanabilirliği ölçülmüştür.
Sanal gerçeklik alanında en önemli olgulardan bir tanesi ortaya çıkan ürünün kullanılabilirliği ve uygulama alanları olmaktadır. Bu zamana kadar ki olan çalışmalar bu doğrultuda hazırlanmış ve kullanıcılar tarafından ölçülmüş olup bundan sonraki çalışmalarda ise aynı unsurlar düşünülerek proje ya da ürünün ortaya konulması gerekmektedir.
