หลักสูตร Health Informatics จาก Coursera
ผมเพิ่งเรียนหลักสูตร Health Informatics on FHIR จาก Coursera จบไปเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมาครับ บทความนี้จึงอยากแนะนำหลักสูตรออนไลน์ของ Coursera และแนะนำเนื้อหาของหลักสูตร Health Informatics on FHIR ไว้ในคราวเดียวกันนี้ วัตถุประสงค์ของบทความนี้เป็นเพียงการแนะนำเท่านั้นครับ โดยผมไม่ได้จะบอกว่าหลักสูตรหรือการเรียนจาก Coursera ดีกว่าหรือแย่กว่าจากของที่อื่นอย่างไร ส่วนตัวผมเอง ผมก็ลงทะเบียนเรียนจากหลายๆ ที่ โดยผมจะดูว่าแหล่งที่เรียนนั้นๆ มีเนื้อหาวิชาที่ผมสนใจหรือไม่ มีค่าใช้จ่ายหรือไม่ ถ้ามีค่าใช้จ่ายต้องเป็นราคาที่เหมาะสมที่ผมสามารถจ่ายได้ ความคิดเห็นส่วนตัว ผมชอบการออกแบบ User Interface ของ Plateform นี้ครับ เมื่อเข้าสู่เนื้อหาของหลักสูตรแล้ว เขาจัดให้ Navigator หลัก อยู่ทางซ้ายมือ เมื่อเข้าสู่เนื้อหาแต่ละบท มุมขวาบนสามารถให้ผู้เรียนเลื่อนไปยังบทก่อนหน้าหรือถัดไปได้ ทำให้สะดวกต่อผู้เรียนเมื่อต้องการเปลี่ยนไปยังเนื้อหาที่ต้องการ
แนะนำ Coursera
Coursera เป็นรูปแบบการเรียนการสอนแบบออนไลน์ ก่อตั้งโดยศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัย Standford ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2012 หลักสูตรของ Coursera ได้รับความร่วมมือจากมหาวิทยาลัยและองค์การต่างๆ ประกอบด้วยเนื้อหาจากหลากหลายสาขาวิชาซึ่งแบ่งประเภทหลักสูตรออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้
- Courses เปิดให้ทุกคนสามารถลงทะเบียนเข้าเรียนได้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย ใช้ระยะเวลาเรียนประมาณ 4–6 สัปดาห์ แต่ละสัปดาห์ใช้เวลาเรียนประมาณ 2–3 ชั่วโมงขึ้นกับเนื้อหาของแต่ละวิชาที่เรียนอีกทีครับ เมื่อเรียนจบและทำแบบทดสอบได้คะแนนตามเกณฑ์ที่กำหนดของแต่ละหลักสูตร ผู้เรียนจะมีสิทธิ์ได้รับ Course Certificate หลังจากชำระเงินค่าลงทะเบียนเรียนแล้ว หมายความว่า เราลงทะเบียนเรียนได้ฟรี แต่เมื่อเรียนจบแล้วและทำข้อสอบผ่าน ถ้าอยากได้ใบประกาศนียบัตรต้องชำระค่าลงทะเบียนเรียน ซึ่งมีค่าใช้จ่ายประมาณ $29-$99 ขึ้นกับแต่ละหลักสูตร (ค่าใช้จ่ายเป็นค่าใช้จ่ายต่อหลักสูตร)
- Specializations เป็นหลักสูตรที่มีความเข้มข้นมากขึ้น ใช้ระยะเวลาเรียนประมาณ 4–6 เดือน เปิดให้ทุกคนสามารถลงทะเบียนเข้าเรียนได้โดยไม่มีค่าใช้จ่าย แต่ไม่อนุญาตให้ทำข้อสอบประจำสัปดาห์ได้จนกว่าจะชำระค่าลงทะเบียนเรียน ข้อสอบประจำสัปดาห์หมายความว่า ผู้เรียนมีเวลาทำข้อสอบในสัปดาห์ที่กำลังเรียนเนื้อหาในแต่ละเรื่องหรือโมดูลนั้นๆ เมื่อเลยวันและเวลาที่กำหนดไว้แล้ว ไม่สามารถกลับมาทำข้อสอบได้อีก เมื่อเรียนจบและทำข้อสอบได้คะแนนผ่านเกณฑ์ ผู้เรียนจะได้รับ Specialization Certificate หลักสูตรประเภทนี้มีค่าใช้จ่ายเป็นต่อเดือนประมาณเดือนละ $39-$79
- Online Degrees เป็นหลักสูตรที่ให้ปริญญาบัตรแก่ผู้ที่สำเร็จการศึกษา โดยการเรียนการสอนเป็นแบบออนไลน์ตลอดทั้งหลักสูตร ซึ่งตอนนี้มีทั้งระดับปริญญาตรีและปริญญาโท แต่สาขาวิชายังมีไม่มากครับ คลิกเพื่อดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ครับ
แนะนำหลักสูตร Health Informatics on FHIR
หลักสูตรนี้เป็นหลักสูตรประเภท Courses ใช้เวลาเรียน 4 สัปดาห์ เกณฑ์ประเมินของข้อสอบแต่ละสัปดาห์คือผ่านที่ 80% ขึ้นไป ข้อสอบของแต่ละสัปดาห์มี 10 ข้อ เป็นข้อสอบตัวเลือก (multiple choices) ทั้งหมดครับ ผู้สอน คือ นายแพทย์ Mark L Braunstein จากสถาบัน Georgia Institute of Technology แม้ชื่อหลักสูตรจะมีคำว่า FHIR แต่ว่าเนื้อหาของหลักสูตรโดยส่วนใหญ่ไม่ได้กล่าวถึง FHIR เป็นหลักครับ เป็นการให้ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับ Health Informatics ว่าด้วยความสำคัญของข้อมูลด้านสุขภาพกับเทคโนโลยีสารสนเทศ การทำงานร่วมกันระหว่างระบบสารสนเทศทางด้านสุขภาพ แน่นอนว่าเมื่อพูดถึงการทำงานร่วมกันระหว่างระบบสารสนเทศ (interoperability) หรือการใช้ข้อมูลร่วมกันระหว่างระบบสารสนเทศ (information sharing) สิ่งจำเป็นที่ไม่สามารถขาดได้คือมาตรฐานข้อมูล (data standard) ที่ต้องตกลงใช้ร่วมกัน เปรียบได้กับการที่คนต่างชาติต่างภาษาจากหลายๆ ที่มาประชุมร่วมกัน ต้องมีการตกลงภาษากลางที่จะใช้สื่อสารระหว่างกัน หากปล่อยให้แต่ละคนใช้ภาษาของตนเอง คงไม่สามารถสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่ประสบความสำเร็จเลยก็ได้ สำหรับเนื้อหาของแต่ละสัปดาห์สรุปได้ดังนี้ครับ
- สัปดาห์แรกเป็นเนื้อหาเกี่ยวกับความเป็นมาและความสำคัญของ Health Information Systems ในประเทศสหรัฐอเมริกา
- สัปดาห์ที่สองเป็นเนื้อหาเกี่ยวกับมาตรฐานข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ ยา การวินิจฉัย การสั่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
- สัปดาห์ที่สามเป็นเนื้อหาที่ให้ผู้เรียนรู้จักกับแอปพลิเคชันที่เกี่ยวข้องกับ Health Information Systems การออกแบบระบบสารสนเทศด้านสุขภาพโดยคำนึงถึงหลัก 4 ประการ ได้แก่ การนำไปใช้ได้ ความสอดคล้องกับกระบวนการทำงาน ความเป็นส่วนตัวและความมั่นคงปลอดภัยของข้อมูล และคุณภาพของข้อมูลที่ทำการจัดเก็บ
- สัปดาห์สุดท้ายของหลักสูตรนี้ได้มีการกล่าวถึง Big Data เนื่องจากข้อมูลด้านสุขภาพของแต่ละโรงพยาบาล ถูกสร้างขึ้นมาทุกวันๆ ดังนั้นจะมีวิธีการจัดการข้อมูลขนาดใหญ่หรือปริมาณมากนี้ได้อย่างไร เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ได้ต่อไปในด้านการสนับสนุนการตัดสินใจ หรือการพยากรณ์โรคหรือการพยากรณ์ทางระบาดวิทยา
อ่านมาถึงตรงนี้บางท่านอาจสงสัยว่า Health Informatics คืออะไร อะไรคือ FHIR ผมขอนำข้อมูลจากเนื้อหาของหลักสูตรนี้บางส่วนและจากแหล่งอื่นมาอธิบายไว้ตรงนี้ เพื่อเป็นพื้นฐานแก่ผู้ที่สนใจจะลงทะเบียนเรียนหลักสูตรนี้นะครับ
Health Informatics
ผมขออธิบายคำจำกัดความของคำว่า “Health Informatics” จากภาพสไลด์ของเนื้อหาในหลักสูตรนี้ครับ
จากภาพสามารถอธิบายความหมายของคำว่า Health Informatics ได้ว่า เป็นการนำเทคโนโลสารสนเทศมาประยุกต์ใช้กับการให้บริการด้านสุขภาพ (Mark L.B., Springer, 2015) หากเป็นการให้ความหมายในเชิงวิชาการความรู้ทางสารสนเทศศาสตร์ Health Informatics หรือ สารสนเทศศาสตร์ทางสุขภาพ หมายถึง การศึกษากระบวนการในการจัดเก็บและค้นคืนสารสนเทศทางสุขภาพอย่างเป็นระบบโดยอาศัยเทคโนโลยีเข้ามาใช้ในการจัดการ
Fast Healthcare Interoperability Resources (FHIR)
FHIR คือ มาตรฐานข้อกำหนดรูปแบบซึ่งใช้ในการนิยามความสามารถในการทำงานระหว่างกระบวนการด้านการดูแลสุขภาพ โดยการนิยามเป็น Resources ในบริบทของการดูแลสุขภาพ ตัวอย่างเช่น Patient resource Medication resource Encounter resource MedicationRequest resource เพื่อทำให้ทราบวิธีการที่ใช้ในการแลกเปลี่ยนสารสนเทศระหว่างระบบสารสนเทศ รูปแบบการสื่อสารใช้หลักการของ RESTful API เพื่อให้ระบบสารสนเทศสามารถ สร้าง อ่าน ปรับปรุง ลบ (CRUD) Resource ที่ต้องการได้ ปัจจุบัน FHIR รองรับรูปแบบการนำเสนอข้อมูลตามโครงสร้าง XML, JSON และ RDF FHIR ดูแลและเผยแพร่โดยองค์การ Health Level Seven International (HL7) (FHIR, HL7.org, 2017)
