Vasily Polenov (1 Haziran 1944-18 Temmuz 1927)
Vasily Polenov, 1 Haziran 1944'te St. Petersburg’da doğar. Sanatçı ve entelektüel bir ailede büyümesi Polenov’un, çok yönlü sanatsal kişiliğinin oluşmasında önemli rol oynamıştır.
Babası Dimitri Vasilevic Polenov: tanınan bir arkeolog ve bibliyograf, annesi Maria Aleksena ise ressamdır. Küçük kız kardeşi Elena’da resimle ilgilenmektedir.
Polenov’un babası, Rusya’nın Atina Büyükelçiliği yaptıktan sonra, Yunanistan’da 3 yıl geçirir ve Yunanistan dönüşünde Rus sikkelerinin arkeolojik kazılarını yapmaya başlar. Uzun yıllar boyunca bilgisini ve çalışmalarını Rus Arkeoloji Derneği sekreterliğine adar.
Vasily Polenov, o dönemde babasının çalışmalarından ilham alarak, ilgisini çeken tarihi yapı ve objelerin eskizlerini çizmeye başlar.
Ve daha sonra, aynı anda İmparatorluk Sanat Akademisi’ne ve Saint’deki Hukuk Üniversitesi’ne kaydolur. İmparatorluk Sanat Akademisi’nin en iyi öğrencilerinden biri olarak öğrenimini tamamladıktan sonra 1872 yılında Almanya ve İsviçre'ye gider.
Ertesi yıl İtalya’ya geçen Polenov, Roma’da hayatı boyunca çalışmalarını etkileyecek zengin girişimci ve sanatsever Savva Momontov ile tanışır. İtalya’da kaldığı sürece birlikte zaman geçirip, farklı alanlarda çalışan sanatçılardan oluşan topluluk kurmayı düşünürler.
Vasily Polonov, daha sonra Paris ve Normandiya da gözlem yapmak için Montmartre Veron’da kendi stüdyosunu kurup Normandiya manzaraları çalışmaya başlar.
Paris’te kaldığı sürede, ressam Alexi Bogolyunou’nun düzenlediği atölye çalışmalarına da katılır. Rus sanat çevreleri için bir buluşma yeri olan sanatçı Alexei Bogolyubov’un sık sık konukları olur. Atölyede bulunan bir diğer sanatçı Repin’e göre, “sosyal ve neşeli bir adam” olan Polenov, bu tür etkinliklerde aktif rol almıştır.
Bu yıllarda Polenov, gerçek yeteneğini keşfetmek için her tarzı dener. Tarihi sahneler, günlük yaşam konuları, portreler ve birçok Normandiya manzarası resmeder.
1870'lerin sonlarında Aleksey Savrasov ve Fyador Vasilyev’in realist gelenekteki üslubundan ilham alarak ve o tarza yoğunlaşır. Rus doğası, günlük insan yaşamı ve resimleri genel olarak onun duyarlılığını yansıtmaktadır. Ressam adeta uyum ve nostaljiyi birleştirerek, tuvallere sessiz şiirini aktarır.
1881' de İncil teması üzerinde çalışmak için Orta Doğu ve Mısır’a gezi düzenler. İsa’nın hayatından sahneler içeren birçok çalışmaya imza atar. en ünlü başyapıtı ise Mesih ve Günahkar isimli tablosudur. Bu resim sanat kariyerinin en önemli eseri olarak kabul edilmektedir.
Vladimir Stassov tarafından keşfedilen Polenov, sanatı halka ulaştırma arzusunu, 19. yüzyılın sonlarındaki diğer birçok sanatçıyla, Gezici Sanat Sergileri Derneği’nin projelerini hayata geçirerek gerçekleştirmiştir.
Aralarında Polenov’un da bulunduğu bu yeni sanat akımını şekillendiren sanatçılar, insanları saf güzellikle saracak ve yaşamı buna göre dönüştürecek bir sanat tarzı yaratmayı amaçlamıştır. Rus Sembolizmi ve Art Nouveau’nun temelini oluşturan neo-romantik akım 19. yüzyılın sonlarında Rus sanatına parlak başarılar getirmiştir. 20. yüzyıl, Rus kültür tarihine Gümüş Çağı olarak geçen bir dönemdir.
Polenov, yaşamı boyunca Rus toplumunun yaşamı üzerinde olumlu bir etki yaratmayı amaçlamıştır. Hem estetik eğitimi kitlelere ulaştırmayı hem de neşe ve güzellik doğuracak bir sanat yaratmayı kendine misyon edinmiştir. Polenov, 1888 yılında sanatçı arkadaşı Viktor Vasnetsov’a yazdığı bir mektupta: “Sanatın neşe ve mutluluk getirmesi gerektiğini düşünüyorum, aksi takdirde hiçbir değeri yoktur.” demektedir.
1883'ten 1895'e kadar Polenov Moskova Resim Heykel ve Sanat okulu’nda bir çok genç sanatçıya ders verir. Daha sonra Güzel Sanatlar Akademisi’ne üye seçilir.
Polenov’un doğuştan gelen sanatsal yetenekleri çeşitlidir; bu çok yönlülük, çok çeşitli yaratıcı çabalar üzerindeki çalışmalarının temelini oluşturmuştur. Hem Avrupa hem de Rus tekniklerini birleştirerek ürettiği eserleri farklı kültürlerden izler taşımaktadır. Çağdaşlarının Polenov’a “güzelliğin hizmetinde şövalye” dedikleri de bilinmektedir.
Vasily Polenov resim çalışmalarını sürdürürken, Savva Mamontov ile tekrar bir araya gelerek, Ambtramtsevo’daki malikanesinde çalıştığı sürede onun Rus Özel Operası’nda sahne tasarımlarını çizmeye başlar.
Polenov, tiyatroyu güçlü bir eğitici ve estetik araç olarak görmektedir. 1910–1918 yıllarında Polenov bir halk tiyatrosu projesinde de yer almıştır. Burada birbirinden önemli ve yüksek sanat değeri oluşturan projelerde görev almış ve dikkat çekici tasarımlar ortaya çıkartmıştır.
Polenov’a Rus Tiyatrosu’na da özel bir duygu ve anlayış kazandırmıştır. oyunculuk ve yönetmenliğinin yanı sıra, romantik ve ilham verici sahneler tasarlamıştır. Besteci kimliğiyle de tiyatroya önemli katkılar sağlamış, piyano çalmış, senfoniler, romantik şarkılar, dörtlüler ve “Hellas’ın Hayaletleri” gibi operalar yazmıştır.
Tiyatroya karşı ayrı bir tutkusu olan Polenov, yıllarca hayalini kurduğu müze ev için Oka nehrinin kıyılarında bir arsa satın alır. Ailesi tarafından yıllarca toplanılan arkeolojik ve sanatsal koleksiyonları burada sergilemeyi istemekle birlikte, kendi tiyatrosunu da kurmayı amaçlar.
Evin planını ve iç dekorasyonunu ve eşyalarının çizimlerini kendisi gerçekleştirir. Üç katlı tasarlanan ahşap bina Polenov’un çocukluğun geçtiği ev ile büyük benzerlik göstermektedir. Romanesk ve Gotik üslubun hakim olduğu tarzdaki bina Rus stili Art Nouveau’nun öncüsü sayılmaktadır.
Müze-Ev bir de Oka ve Taroussa’nın orman manzarasına hayran kalacak şekilde tasarlanmış büyük pencerelere sahiptir. Zemin katta “giriş holü, bilet gişesi, fuaye, toplantı odası ve kostüm depolama alanı; birinci kat, sahne dahil oditoryum ve oyuncuların soyunma odalarından oluşmaktadır. Kostüm atölyesi ikinci katta bulunurken sahne tasarım stüdyosu en üst katta yer almaktadır.
Karakalem, 17.8 × 19.8 cm. Vasily Polenov Müzesi
Sunak koroları gibi iki yükseltilmiş dekor, arka duvarın yanındaki masif meşe bariyerlerin arkasına yerleştirilmiştir. Sahne ayrıca koyu renk ahşapla çerçevelenmiştir. Binanın her yerinde olduğu gibi duvarlar da gri kesme taşlarla; sahnedeki pencereler, kapılar ve ayna ise kalın koyu renkli perdelerle kaplanmıştır.
Müze Evi’nin repertuarını içerdiği Rus ve Avrupalı yazarların bazı eserleri, şekillendirmiştir.
Polenov’un da müziğini bestelediği ve hem kostüm hem de sahnesini tasarladığı “Anne of Brittany”, çocuklar için ilk Rus operalarından biri olmuştur.
Polenov, tiyatro atölyesinde “genel” sahne setleri üzerinde çalışmıştır.
Karakalem, 17.8 × 19.8 cm. Vasily Polenov Müzesi
Vasily Polenov, Abramtsevo’da Rus sanatında geliştirdiği bir yenilik olan “tek resim” ilkesinin öncü olmuştur. Belirli bir sahne için arka plan seti olarak birçok farklı öğeyi içeren aşırı kalabalık bir tasarım yerine büyük bir tablo kullanmayı tercih etmiştir.
Moskova Konservatuarı’nın Büyük Salonunda 1906 amatör operası “Ghosts of Hellas” için çizdiği dekor çok ses getirmiştir. Hellas’ın Hayaletleri operasının dekoru; bir çok eleştirmen tarafından “Nadir bir sanat örneği, büyülü bir 20. yüzyıl seyircisi önünde bir gece için geri getirilen antik çağlara bir bakış,” olarak değerlendirilmiştir. 1900'lerde Polenov, “Afrodit” dekor çalışmaları için “Hellas”ı tekrar resmetmiştir. Sanatçı, arka planı doğadan bir çalışmaya dayandırırken, ön planda dekoratif figür kullanmayı tercih etmiştir. Bu tasarım sanat meraklıları ve koleksiyoncular arasında çok popüler olduğu için Polenov eserin çeşitli versiyonlarını resmetmeye devam etmiştir.
Böylece, Polenov’un halk arasında icra ettiği en tanınmış müzik eseri olan “Hellas’ın Hayaletleri” operası, hem resimlerinde hem de Antik Çağ Salonlarının tasarımına ilişkin çalışmalarında geliştirdiği Klasik Antik Çağ temalarından ayrılmaz bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Polenov’un sahne tasarımına yaklaşımı, mimari anıtları, ve doğasıyla, her şeyden arındırılmıştır. İzleyiciye idealize edilmiş bir Yunanistan imajını sunmaktadır. Grekçe’de “Yunanistan” anlamına gelen Hellas sözcüğü klasiğe dönüşü de güçlü bir şekilde yansıtmaktadır.
Polenov’un, çocukluğunda başlayan antik döneme duyduğu ilgi, kariyerinin ilerleyen yıllarında tasarımını da kendisinin üstlendiği tiyatro sahnesinde tekrar hayat bulmuştur. Ve ölene kadar tiyatroya duyduğu tutku devam etmiştir. Böylece “Hellas’ın Hayaletleri”, zamanının Rus toplumunun sanatta klasik temaların ağırlıklı olarak işlenmesiyle daha da anlam kazanmıştır. Farklı ülkelerde, farklı sanatçılarla, birbirinden renkli tarz arayışı, tiyatroya ve sanatın bir çok dalına adanan bir ömür; Vasily Polenov’un sanat yaşamını özetleyen en güzel isim belki de. Hellas’ın Hayalatleri…
Vasily Polenov’un kurduğu Tiyatro Eğitim Evi, 1917 Ekim Devrimi’nden sonraki ilk yıllarda kültürel önemini korumaya devam etmiştir.
Sanatçının ölümünden bir yıl sonra 1928'de binada çıkan yangında evin büyük bir kısmı yok olmuştur. Kurtarılan kısmı ise 1930'dan sonra “Polenov Rus Ulusal Halk Sanatları Evi” adıyla, Rusya genelinde amatör gösteri sanatları için bir metodoloji merkezi olarak işlevini sürdürmüştür. Ancak günümüzde önemli ölçüde değiştirilmiş olan Polenov Evi, 2001 yılından bu yana Ulusal Çağdaş Sanat Merkezi’nin bir parçası olarak kullanılmaktadır.
Kaynakça:
Kashtanova, Yelena. “Architecture Was My Occupation…” The Original Architectural Talent of Vasily Polenov, The Tretyakov Gallery Magazine, 2019.
Manucharova Darya, “Towards a Public Theatre”, Vasily Polenov and The House of Theatre Education, The Tretyakov Gallery Magazine, 2019.
Paston, Eleonora. “From the Golden Age to the Silver Age.” The Creative Achievement of Vasily Polenov in The Prism of Russian Culture, The Tretyakov Gallery Magazine, 2019.
Rakhmanova, Marina. P. ‘Polenov’s Musical Creations’ ”Vasily Dmitrievich Polenov in Russian Art and Culture of the Second Half of the 19th and Early 20th Centuries”. Moscow, St. Petersburg, 2001.
