Merkezi Finans
Merkezi finans hepimizin içine doğup büyüdüğü, otoriteler ve üçüncü şahıslara bağlı ve üzerindeki etki gücümüzün düşük olduğu finans sistemidir.
Merkezi olarak anılmaları, hem veritabanlarının hem de yönetim planlarının kendi otoriteleri altında, şeffaf olmayan ve kullanıcı denetiminden uzak bir şekilde işlem görmesinden kaynaklanmaktadır. Sistemin işlemesi ancak kullanıcıların otoriteye (ya da denetleme yetkisini elinde bulunan üst bir otoriteye) tek taraflı olarak güven duyması sayesinde mümkündür.
Blok ve Zincir
Defterlere kaydedilmiş veriler, ilgili defterler üzerinde bir oynama yapılmadan değiştirilemez, yapılan oynamalar ise dikkatli incelemelerle ortaya çıkarılabilirler. Eski usul kayıt defterleri bu bağlamda minimal da olsa bir güvenlik sağlamaktadır.
Ancak, dijital kayıtların değiştirilmesinde takip edilebilir herhangi bir iz bırakmamak mümkündür. Bu sorunun çözümüne odaklanan Stuart Haber ve W. Scott Stornetta 1991 yılında yayınladıkları bir çalışmada, şifrelenmiş veri bloklarının ardışık olarak birbirleri ile ilişkilendirilerek devam ettirilmesine dayalı bir mimari önerisinde bulundular. Bu çalışma blokzincir mimarisinin ilk ayak sesleriydi.
Stuart Haber ve W. Scott Stornetta’nın yukarıda bahsettiğimiz soruna çözüm olarak önerdikleri yaklaşım, kayıt defterlerini sayfalar (ya da doğru terminoloji ile bloklar) olarak görüp, her sayfanın içerik olarak doğruluğunu kanıtlayacak bir bilginin (ve ilave olarak ta zaman bilgisinin) sonraki sayfa başına yazılmasını sağlamak şeklinde betimlenebilir. Bu sistemde, eski bir veride yapılacak oynama için, ilgili sayfadan itibaren son sayfaya kadar tüm sayfaların içeriklerinin değiştirilmesi gerekir. Bu da içerikte oynama yapılmasını ciddi derecede zorlaştırır.
Blok ve zincir kavramları blokzincir teknolojisinin arkasındaki isim olan Satoshi Nakamoto’nun 2008 tarihli meşhur tanıtım yazısında da ayrı ayrı kullanılmışlardır. Ancak 2016 senesi civarında blokzincir birleşik kelimesi toplumda popüler hale gelmiştir.
Dağıtık Defter Teknolojisi
Dağıtık Defter Teknolojisi özellikle büyük miktarda veriye sahip olan, ama aynı zamanda bu veriye pek çok farklı lokasyonda ihtiyaç duyan, veri kaybının ve veriye ulaşımda kesinti yaşanmasının ciddi sıkıntı yaratacağı sektörlerin ihtiyaçlarına cevap olarak ortaya çıkmıştır.
Bankaları ele alacak olursak, bu sistemde her şube veri tabanının tamamına sahiptir. Siz bir şubeden işlem yapmak istediğinizde, şube yapılan işlem bilgisini tüm diğer şubelere de gönderir. Alıcı şubelerin %50 sinden fazlasından işlemi kaydettikleri bilgisinin gelmesi ile kayıt işlemi tamamlanmış sayılır.
Bu yapı sayesinde veri kaybı, veri manipülasyonu gibi konulara oldukça dayanıklı bir sistem elde edilmiş olur.
Blokzincir
Blokzincir; ele aldığımız üç unsur olan bloklar, zincir ve dağıtık defter teknolojisinin bir araya gelmesinden oluşur.
Blokzincir teknolojisinde kayıt defteri monoblok bir defter değildir. Her biri “blok” olarak isimlendirilen ince fasiküllerin ardı ardına birbirine bağlanması ile oluşmuştur. Her bir blok dolduğunda bloğun dolduğu zaman bilgisi ile birlikte blok içeriğinin dijital bir imzası (blok içeriğiyle eşleşen, içerik değiştiğinde değişen bir rakam) yeni açılan bloğun başlangıcına kayıt edilir. Blokların bu şekilde yan yana eklenmesi de zincir kavramını doğurur.
Bir gün yataktan kalktığımızda bir anda karşımızda uçuşan bloklar, zincirler, kriptolar, koinler vs. aslında bir günde ortaya çıkmadılar. Biz sadece uzun ve güzel bir uyku içerisindeydik. 1991 yılından itibaren adım adım gelen, devasa bir deneyimi yıkıp yerine daha iyisini inşa ederek ilerleyen bir teknoloji bu. Bizlere de eski deneyimi yıkarak yenisinde yapılabilecek, hayal gücümüz kadar devasa geniş sınırlara sahip bir oyun alanı bırakıyor.
Okuduğunuz içerik Layka DAO yazarlar ekibi tarafından sizler için üretilmiştir.
Layka DAO, içlerinden gelen merak ve sorumluluk hissi ile, kendilerini ve toplumu geleceğin DAO teknolojilerine hazırlamak için bir araya gelmiş bireylerden oluşan merkeziyetsiz bir topluluktur. Topluluğun her bir üyesi, istediği takdirde kendi tercih edeceği ekiplere katılarak, bu ve bunun gibi kaynakların sizlere ulaşmasına istediği miktarda katkı sağlayabilir.
Sizleri de bu gururun bir parçası olarak görmekten mutluluk duyarız.
Layka DAO Discord’una katılmak için: https://discord.gg/laykadao
