Merkezi Olmayan Yönetişim: Çökme ve Genişleme
Sadece kripto kurumsal yönetişimi heyecan verici hale getirebilir.
Hakikaten, yönetişim önerileri, hazine yönetimi ve ikinci dereceden oylama konusunda tutkulu binlerce 20 ve 30 yaşındaki insanı başka nerede bulacaksınız? Bu endüstri kendine has.
Birçok okuyucunun bildiği gibi yönetişimin önde ve merkezde olması iyi bir amacı olmasından kaynaklanıyor. Bitcoin veya Ethereum gibi blokzincir ağları veya MakerDAO, Uniswap gibi Defi protokolleri hakkında konuşsak da, bunlar merkezi olmayan sistemlerdir. Bu sistemlerin net bir sahibi ve koordine edeni olmadığı için pazarın taleplerini karşılayacak bakım ve güncelleme güvencesi sağlayan mekanizmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu yadsınamayacak bir başarı değildir ve büyük ölçüde bir topluluğun kendisini verimli bir şekilde koordine etme yeteneğine dayanır. Söylenmesi yapılmasından daha kolay.
Sahip olduğumuz yönetişim mekanizmaları kaba ve büyük bir organizasyonun işleyişinin nüanslarını hesaba katamıyor. Bu merkezi olmayan sistemlerin küresel bir finansal altyapı haline gelmesini istiyorsak, adapte edilebilir ve ölçeklenebilecek yönetişim mekanizmalarına sahip olmalıyız.
Neyse ki birçok merkeziyetsiz finans (DeFi) protokolü bunu kabul ediyor ve daha sağlam mekanizmalar uygulamak için adımlar atıyor. Sektördeki en heyecan verici trendlerden biri bu.
Biraz daha yakından bakalım…
Kurumsal Yönetişim
Yemek öncesi iştah açmak için meze…
Bir kuruluş içinde karar verme süreci bir hiyerarşi türüdür. Yöneticiler, çalışanların günlük kararlarını denetler. Yönetim Kurulu, genel şirket stratejisi ve performansından yönetimi sorumlu tutar. Hissedarlar, müdürler, yöneticiler ve olağan iş akışı dışındaki konular için oy verir (örn. satın alma veya birleşme).
Bu karar verme hiyerarşisi önemlidir çünkü kararlar, bunları yapmak için en iyi konumda bulunan paydaş grubuyla birlikte hayata geçer. Örneğin, taktiksel uygulamaya odaklanmış olan alt kademelerdeki yöneticiler, günlük faaliyetleri denetlemekten sorumlu olmalıdır.
Hissedarların günlük kararlar için oy vermemesinin nedenleri var. İlki, çoğunun istememesi. İkincisi, bilinçli bir karar verecek kadar detaylı bilgiye sahip olmamaları. Üçüncüsü, hissedarların oy kullanma mekaniğinin günlük karar verme için etkili olmamasıdır.
Yönetişim yapısını katmanlara ayırmak, daha bilinçli ve verimli bir karar alma süreci üretir.
Merkezi Olmayan Yönetim 1.0 — “Çöküyor”
Şimdi ana yemeğe geçiyoruz.
Bir protokolün “merkeziyetsiz” olduğunu duyunca kurumsal bir varlık (yöneticiler,müdürler, hissedarlar) tarafından sahip olunmadığı ve yönetilmediği anlaşılmalıdır. Bazı protokoller bu şekilde başlarken diğerleri bir süre sonra merkeziyetsizleşir. Her iki şekilde de, kurumsal bir varlık yokken, birisi ya da bir şey protokolü yönetmek ve kararlar almak zorundadır. Peki sorumluluk alacak kişiler kim?
Token sahipleri (tokendaşlar!).
Token sahipleri, protokolün yönetişim tokenine sahiptir. Token sahibi olanlar hissedarlar gibi protokol değişiklikleri için oy verme hakkına sahiptir. Mükemmel bir benzetme değil ama yakın.
Buradaki kilit gözlem, token sahibine dayalı yönetişimin kurumsal yönetimin katmanlı yapısını (yukarıdaki diyagram) alıp tek bir katmana çökertmesidir. Hiyerarşiyi ve ayrımı kaldırarak her karar token sahibine geçer. Kararları üç paydaş grubu arasında bölmek yerine yükü tek bir gruba yükledik.
Mezemiz sırasında öğrendiğimiz gibi, bu birkaç nedenden dolayı yetersizdir:
(1) Çok fazla karar — Gelişmiş yönetişim araçlarıyla bile (ve çok fazla gelişiyorlar) token sahipleri her kararı veremez ve vermek istemez. Çok fazla verilmesi gereken karar vardır. Sonuç olarak, çok az sayıda token sahibi oylama sürecine katılır.
(2) Uzmanlık yok — Çoğu zaman, token sahipleri bir konuda bilgili olmayabilir. Onlardan hiçbir bilgi ya da deneyime sahip olmayan bir şeyi onaylamalarını istemek yapıcı değildir.
Bu, çoğu DeFi protokolü için yönetişim modeli olmuştur. Ama artık değişiyor.
Merkezi Olmayan Yönetişim 2.0 — ”Genişleme”
Protokoller, tüm karar verme aşamalarında token sahiplerine güvenmenin verimli olmadığını fark ediyorlar ve katmanları yeniden uygulamaya başlıyorlar. Merkezi Olmayan Yönetim 2.0 olarak adlandırdığım şey, karar verme yapısının geleneksel kurumsal yönetişim yönünde genişletilmesidir.
Genişlemenin ilk örnekleri Hibe Komiteleri’ydi;bunlar protokole fayda sağlayan projelerin taranmasından ve hibe verilmesinden sorumlu özel insan gruplardırı. Bir Hibe Komitesinin oluşturulması ve finanse edilmesi token sahipleri tarafından onaylanır ancak neyin ne zaman finanse edileceği kararı komiteye bırakılır.
Daha verimli.
Ayrıca, Hazine Yönetim Komitelerinin oluşumunu da görüyoruz; bunlar da benzer şekilde protokolün hazinesi için bir strateji belirlemekten ve yönetmekten sorumlu küçük, özel gruplardan oluşur (önceki konularda tartıştığım gibi, birkaç protokolün milyar dolarlık hazineleri var). Token sahipleri komiteyi onaylamak için oy kullanır, ardından günlük hazine yönetimi sorumluluklarını komiteye devreder.
Gelişmekte olan bir model görebiliyor musunuz?
Protokol toplulukları belirli bir faaliyeti yönetmeleri gerektiğinin farkına vardıklarında bir komite oluşturur, finanse eder ve bu faaliyet üzerindeki karar alma yetkisini yeni kurulan komiteye devrederler.
En son ve en kapsamlı genişleme örneği bu hafta Yearn’den geldi. Yearn yönetişim yapısını elden geçirmek ve belirli işlevler üzerindeki belirli yetkileri daha küçük ekiplere devretmek için bir öneri sunuldu.
(Tam açıklama: “Bu yazının % 90'ını Yearn önerisini okumadan ÖNCE yazdım. “Yönetişim 2.0” ve “karar verme yapısı” gibi çoğu kavramın aynısını kullanmam tesadüftü).
Diyagramı bileşenlerine ayıralım…
İşlevsel takımlar yeşil dairelerdir ve bu takımların özel sorumlulukları beyaz karelerdir. Gördüğünüz gibi önerilen yapı katmanlı karar vermeyi yeniden ortaya koyuyor ve işlevlere (finans, pazarlama, İK, operasyonlar, BT) göre ayrılmış bir kurumsal organizasyon şemasıyla hemen hemen aynı görünüyor.
Bu yaklaşımı ve öneriyi seviyorum çünkü merkezi olmayan yönetimin umutsuzca ihtiyacı olan iki şeyi sağlamayı vaat ediyor: uzmanlaşma ve verimlilik.
• Uzmanlaşma: Token sahipleri kurucular, çalışanlar ve yükleniciler, danışmanlar, yatırımcılar, perakende ve kurumsal spekülatörlerden oluşurlar. Birkaç kişi bilinçli kararlar almak için bant genişliğine ve deneyime sahip olsa da, kolektif değildir. Bilinçli, düşünceli kararlar almak için zamana ve bilgiye sahip bireylere belirli işlevler üzerindeki yetkiyi devretmek genellikle daha iyi sonuçlara yol açacaktır.
• Verimlilik: ”Kalabalığın” her konuda oy kullanması felç edici. Süreç yavaştır ve taktiksel, günlük karar verme için makul değildir. Daha küçük, uzman gruplar koordine edebilir ve kararları daha hızlı alabilir.
Mevcut Yearn önerisi sadece genel yapıyı onaylıyor. Onaylanırsa bir sonraki aşama uygulama olacaktır — yeni yapıyı hayata geçirecek insanları ve teknolojiyi seçmek. Burada iş eğlenceli hale geliyor çünkü sektör bu yönetişim için finansal düzenlemelerin yönetişimi ile aynı yaklaşımı benimsiyor. Protokoller ile standardize ediyor!
En çok heyecanlandığım teknoloji etkinleştiricilerinden biri, üye tabanlı DAO’lar oluşturmak için bir protokol olan Orca. Orca ile, yukarıdaki her yeşil daire (yBrain, yGuard, yDev, yOps, yPeople, vb.) “pod” olarak adlandırılan kendi dao’su olarak var olacak. Her pod’un kendi üyeleri ve katılım kuralları olabilir.
Para legoları ve yönetişim legoları birlikte çalışıyor. Çok güzel bir şey.
Farklı Düşünceler
Her birkaç haftada bir, bu endüstrinin mevcut finansal sistemin tüm bileşenlerini yeniden icat ettiği hatırlatılıyor bana. Bunu sadece token ve akıllı kontrat kullanarak blokzincirler üzerinde yapıyoruz. Kurumsal yönetişim bunun sadece son yapı taşıdır.
Bu yeni yönetişim yapılarının başarılı olamayacağına inanmak için hiçbir nedenim yok. Aslında son derece iyimserim. İyimserliğim, teknolojinin genel olarak işleri daha rahat ve verimli hale getirdiği inancına dayanıyor ve bu yönetişim yapılarının insanların sürece katılmasını kolaylaştıracağını umuyorum.
“Collapsing and Expanding” adlı bu yazı Layka DAO çeviri ekibi tarafından sizler için Türkçe’ye çevrilmiştir.
Layka DAO, içlerinden gelen merak ve sorumluluk hissi ile, kendilerini ve toplumu geleceğin DAO teknolojilerine hazırlamak için bir araya gelmiş bireylerden oluşan merkeziyetsiz bir topluluktur. Topluluğun her bir üyesi, istediği takdirde kendi tercih edeceği ekiplere katılarak, bu ve bunun gibi kaynakların sizlere ulaşmasına istediği miktarda katkı sağlayabilir.
Sizleri de bu gururun bir parçası olarak görmekten mutluluk duyarız.
Çevirenler: bydk#1729
Editörler: yusufcira#2543 ve kaya.uluer#9133
