Gelecek Ethereum Akıllı Sözleşmelerinde mi ?

Eğer Ethereum’a yatırım yapıyorsanız, akıllı sözleşmelerin ne olduğunu bilmeniz anlamanız gerekir. İnsanlar bu teknolojiye son derece iyimser bakıyor ve bunun için iyi nedenleri var. Akıllı sözleşmeler geleneksel blok zinciri’nin yeteneklerini önemli ölçüde genişletiyor ve bu teknoloji Fortune 500 şirketlerinin bile dikkatini çekiyor.

Hala ikna olmadınız mı? JP Morgan’ın Ethereum’un akıllı sözleşmelerine olan ilgisinin bir sonucu olarak geliştirdiği Quorum (https://github.com/jpmorganchase/quorum) projesine göz atın.

Akıllı sözleşme nedir?

Akıllı sözleşme teknolojisi, blok zinciri üzerinde karmaşık işlem emirleri çalıştırmanızı sağlar. Geleneksel blok zinciri üzerinde sadece bir talimat çalıştırmanıza olanak sağlar o da transfer işlemleridir (ör: Bitcoin transfer işlemi.) Ethereum’un akıllı sözleşmelerinin en etkileyici tarafı Turing Complete programlama dilleri (C, Python, Fortran, Lisp, Javascript vb..) kullanarak işlem emirleri yazmanıza izin verir. Standart transfer işlemleri gibi her akıllı sözleşme de blok zinciri tarafından çalıştırılır.

Bunu şöyle düşünün:
Bitcoin’in blok zincirine bir transfer işlem yaptığınızda, kendi hesabınızdan transfer edilecek tutarın düşürülmesini ve transfer edilecek kişiye bu miktarın eklenmesi emrini veriyorsunuz. Ethereum’un blok zincirinde yazdığınız akıllı sözleşme programını kullanırken, bu programı çalıştırmak istediğinizi blok zincirine söylüyorsunuz ve bu basit işlemlerden karmaşık işlemlere geçmenizi sağlıyor örneğin yazdığınız program resim düzenleme işlemlerini içeriyorsa block zinciri üzerinde bu işlem çalıştırılacaktır.

Eğer geleneksel blok zinciri sistemi bir “abaküs” olarak tanımlarsak akıllı sözleşmelerin işlenebildiği bir blok zincirini ise “bilgisayar” olarak tanımlamak çok ta yanlış olmaz.

Peki bu sistemi bu kadar önemli kılan nedir?
Sadece yüksek güvenli bir kayıt defteri ve bir para sistemi yönetimi olarak değil bunların ötesinde işlemler yapmanıza olanak sağlar. Kullanım açısından en önemli alanı ise örneğin siz ikinci el bir ürün sitesinden bir ürün satın aldığınızda paranız sitenin hesabına geçer satıcı kargoyu yaptığında ve ürün size ulaştığında paranız satıcının hesabına geçer. Akıllı sözleşmeler bu tarz işlemleri aracı bir merkez olmadan gerçekleştirmenize olanak sağlıyor.

Akıllı kontratlı blok zinciri sadece güvenli ve şeffaf değil aynı zamanda süper ucuz bir aracıdır. Az önceki örnekte bahsettiğim gibi aracılık yapan sistemler bugünlerde aşırı bedeller talep etme eğilimi gösteriyor çünkü çoğu tekelci oluşumlar. Airbnb, Amazon ve Uber gibi.

Akıllı sözleşmeler Ethereum’da nasıl çalışır?

Ethereum’un akıllı sözleşmeleri nasıl çalıştığına dair hızlıca bir üstünden geçmek istiyorum.

Daha önce de söylediğim gibi Ethereum akıllı sözleşmelerini Turing Complete programlama dilleri kullanılarak yazabilirsiniz. Solidity de bu şarta uyan ve Ethereum ekibi tarafından geliştirilen object-oriented bir programlama dilidir. Akıllı sözleşme için yazdığınız programlar, tüm Ethereum nodelarında bulunan Ethereum Sanal Makinesi (EVM) tarafından çalıştırılır.

Bir EVM içinde çalıştırılan her bir işlem aynı anda eş zamanlı olarak ağdaki her node tarafından da çalıştırılır. Bu nedenle işlemlerin hesaplama maliyetleri biraz pahalıdır ve karmaşık programlardan ziyade basit programların çalıştırılması önerilir.

Hesaplama maliyetleri, GAZ adı verilen bir birim ile ölçülür. EVM’de yaptığınız her işlem için GAZ gereklidir ve sözleşmeniz tarafından tüketilen GAZ, dinamik olarak değişen bir GAZ/ETHER fiyatına dayalı olarak ETHER ile ödenmesi gerekir. Yani bu işlem gideceğiniz yol kadar arabanıza benzin almak gibi…

Akıllı sözleşmeler mükemmeldir, çünkü blok zincir üzerinde ucuz, şeffaf ve güvenli birçok yararlı şey yapmanıza izin veriyor. Hatta bazıları, akıllı sözleşmelerin gerçek dünyaki aracılarından block zincirine doğru bir ekonomik paradigma kaymasına neden olacağını savunuyorlar.

Güvenli ve adaletli bir oylama sistemi

Şeffaflığın ve adaletin ihtiyaç duyulduğu etkinliklerin bir diğer önemli örneği oylama sistemleridir. Örneğin, son ABD seçimlerinde hatta çok uzağa gitmeden ülkemizde gerçekleşen son dönemdeki seçimlerde seçmenler tarafından ortaya atılan sahtekarlıkların yapıldığına dair çok sayıda iddia olmuştur. Bu iddialar güvenilirliği zayıflatmış ve seçim sürecinde temelinin kusurlu olduğuna dikkati çekmiştir. Seçmenlerin çoğunun seçim sayımının adil olduğunu bağımsız olarak doğrulamaları inanılmaz derecede zor. Blok zinciri üzerinde bir seçimin yapılması, herhangi bir vatandaşın adaleti hızlı ve bağımsız olarak doğrulamasına izin verecektir. Demokrasileri korumanın en büyük yolu da budur.

Fortune 500 şirketlerinden gelen destek ve ilgi

Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi Enterprise Ethereum Alliance (Kurumsal Ethereum İttifakı) isimli bir topluluk içinde bulunan yüzlerce şirketten bazıları JP Morgan, Microsoft, Deloitte ve Kanada Ulusal Bankası’nın akıllı sözleşmelere olan ilgisi üretilen projelerle destekleniyor.

İnternet hizmetleri için aracıları ortadan kaldırmak

Bir örnek, Airbnb, Amazon ve Uber gibi aracılık yapan internet şirketlerinin yerini akıllı sözleşmelerin almasıdır. Airbnb gibi bir hizmet ihtiyaçtır, çünkü ev sahibi ve konuğun birbirine güvensizliğini ortadan kaldırır, birbirlerine güvenmektense yalnızca Airbnb’ye güvenmelidirler. Akıllı sözleşmelerle, ev sahibi ve konuk Airbnb kullanımından vazgeçebilir ve blok zincirine güvenebilir. Bunu yaparken, Airbnb’nin yüksek aracılık ücretlerini ödemek zorunda kalmazlar.

Güvenli ve adil bahis oyunları ve piyangolar

Aracı ücretlerini azaltmanın yanı sıra akıllı sözleşmeler şeffaflık ve adalet istenildiğinde de kullanılabilecek en iyi sistemdir. Örnekler arasında bahis ve piyango hizmetleri yer alır. İnsanlar bahis şirketinin kapalı kutu sisteminden bir bahis yapmaktansa herşeyin şeffaf olduğu bir blok zinciri üzerinde bahis yapmayı tercih edeceklerdir. Aynı şey piyango biletleri içinde geçerlidir. Her çekiliş sonunda insanlarda oluşan bir takım huzursuzluk ve güvensizlik hissi yaratılmasına son verir.

Emlak sektöründen aracıları ortadan kaldırmak

Gayrimenkul, akıllı sözleşmelerle geliştirilebilecek endüstrinin bir başka örneğidir. Bu sektörde, bir işlemi tamamlayabilmek için birden fazla aracıya ihtiyaç duyulması gerekiyor ve bu nedenle yüksek aracı ücretleri ile ün yapılmıştır. International Blockchain Real Estate Association’a (IBREA) göre Akıllı sözleşmeler kullanarak göre emlakçı, tapu dairesi, aracı şirket, değerleme uzmanları ve noter gibi aracıların birçoğu artık gerekmeyecektir.

Kısacası; uzun vadeli düşündüğünde blok zinciri teknolojisi para birimi sisteminden çok daha fazlasını barındıracaktır. Sektörel anlamda kaymalara neden olacak bir çok uygulamanın temelinde bu sistemi göreceğiz fakat şu an insanların sistemi ve teknolojiyi benimsemesi ve keşfedilmemiş kullanım alanlarını keşfetmesiyle bu dönüşüm hızlanacaktır.