Ambities te hoog, studenten te laks
Studenten die in ruil voor een huurkorting een achterstandswijk eigenhandig laten opbloeien. Het project Studentenkwartier Dordtselaan leek te slagen, maar de plannen bleken op lange termijn niet haalbaar. Waar ging het mis? Een reconstructie.
Tekst Erik van Rein/Erasmus Magazine Fotografie Ronald van den Heerik
Hierboven woonden we.” Joost Weeda (23) wijst naar een rij appartementen boven shoarmazaak Marilas aan de Dordtselaan, op Zuid. Onder de huizen die hij aanwijst, ligt een breed palet aan winkeltjes, waaronder twee avondwinkels, een koffiehuis, nóg een shoarmazaak, een toko en een seksshop. De woningen liggen pal tegenover metrostation Maashaven en de Maassilo. De laan loopt nog ongeveer een kilometer door tot het Zuidplein, vlakbij Ahoy. Niet de eerste plek waar je als nieuwbakken student Bestuurskunde aan denkt bij een kamerzoektocht in Rotterdam, waar het studentenleven zich toch vooral afspeelt ten noorden van de Maas. Weeda woonde er wel, van 2009 tot en met 2013. “Een vriend van me woonde hier al en de woningen en maatschappelijke insteek spraken me wel aan.”
Iedereen profiteert
EUR-student Joost Weeda behoort in 2009 tot de eerste groep studenten in het Studentenkwartier Dordtselaan, een initiatief om een frisse wind door de wijken rond de Dordtselaan te blazen. De buurt heeft namelijk een negatief imago, komt steevast voor in lijstjes met probleemwijken en wordt vaak in verband gebracht met criminaliteit en drugsoverlast. Bovendien is er veel leegstand aan de Dordtselaan.
Het Studentenkwartier moet de situatie enigszins verbeteren. De organisatie komt in handen van een stuurgroep met daarin vertegenwoordigers van woningcoöperatie Woonstad Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool InHolland, Pact op Zuid, de gemeente Rotterdam, de toenmalige deelgemeenten Charlois en Feijenoord, en een enthousiaste groep ‘pionier-studenten’ die wel wat zien in een avontuur op Zuid.
RTV Rijnmond portreteert de ‘pionier-studenten’, de eerste bewoners van het Studentenkwartier Dordtselaan
Het principe is simpel en de ambities hoog. Woonstad Rotterdam koopt leegstaande woningen op, renoveert en ‘verkamert’ ze. Per appartement worden vervolgens twee of drie kamers verhuurd aan studenten. Zij ontvangen een huurkorting van 10 procent op de kale huurprijs van de kamer in ruil voor minstens vier uur per week vrijwilligerswerk in de wijk.
In de zomer van 2008 spreken de partijen af dat over tien jaar duizend hbo- en wo-studenten aan de Dordtselaan moeten wonen. Om projecten en studenten te begeleiden stelt de stuurgroep tot en met 2013 400.000 euro beschikbaar, Woonstad Rotterdam investeert tien miljoen euro in de renovatie van de woningen. Het is de bedoeling dat uiteindelijk iedereen ervan profiteert. De woningcoöperatie verdient door de verhuur van kamers, de studenten doen nuttige nevenactiviteiten naast hun studie en zullen daar in de toekomst zelfs studiepunten voor krijgen. De gemeente heeft er voordeel van doordat leegstand verdwijnt, en de buurt krijgt een beter imago door gentrification, bestuurdersjargon voor het aantrekken van hogeropgeleiden in een gebied waar deze groep mensen schaars is.
De studenten maken eind 2009 deze promotievideo
Bewoners zijn bij aanvang echter huiverig over het plan, zeggen Ab en Jenny Keur. De zestigers wonen al heel hun leven op Zuid, een paar deuren verder dan het eerste blok studentenwoningen. Jenny: “Veel mensen waren bang voor herrie, maar wij hadden zoiets van: laat die gasten maar komen. Zie je eens wat anders voor je raam langs lopen.”
Keihard gescreend
In de zomer van 2009 zien Ab en Jenny voor het eerst studenten voor het raam lopen, de eerste studentenkamers worden dan namelijk opgeleverd. Om in aanmerking te komen voor een kamer wordt van studenten wel een intrinsieke motivatie verwacht. Het komt regelmatig voor dat kandidaten worden afgewezen. “Ik werd keihard gescreend in een intakegesprek”, zegt Weeda. De coördinatoren vragen hem het hemd van het lijf. “Wilde ik wel echt meedoen? En wat zou ik voor de buurt willen doen? Het was echt een serieus gesprek, met als resultaat dat de 36 studenten die in het eerste blok kwamen wonen zich écht wilden inzetten. Dat was heel tof.”
In 2010 ontstaat zelfs de Vereniging Studentenkwartier Dordtselaan, die de studenten met elkaar moet verbinden. Projecten zijn er bovendien genoeg. Studenten gaan aan de slag als buurtbemiddelaar of huiswerkbegeleider. Ook is het mogelijk om workshops te organiseren in een nabijgelegen atelier of klusjes te doen voor bewoners, zoals het optuigen van kerstbomen en het versieren van de straat tijdens het WK voetbal. Bewoner Ab Keur lacht: “Normaal ben ik twee uurtjes bezig om de tuin oranje te krijgen, maar toen niet. Wij hadden de ijskast altijd vol bier en hebben er toen een gezellige middag van gemaakt.”
Foto: Student Derek Otte in gesprek met een buurtbewoner
Lastig
Ondanks de geestdrift van de groep studenten groeit achter de schermen onzekerheid over de ambitieuze doelstellingen die in 2008 zijn gesteld. Het selectiebeleid is streng en er worden vaak studenten afgewezen van wie niet duidelijk is of ze wel echt iets willen doen voor de wijk. Daardoor blijven kamers leeg.
Woonstad Rotterdam voert vanaf begin 2010 de druk op. De woningcoöperatie heeft een miljoeneninvestering gedaan en wil rendement zien. De tientallen nieuwe kamers die in 2010 zijn opgeleverd moeten vol. Het intakegesprek blijft in 2010 nog wel bestaan, maar wordt in 2011 losgelaten omdat het strenge selectiebeleid ervoor zorgt dat veel kamers leeg blijven. Vanaf dat moment loopt de leegstand terug.
In de zomer van 2011 wordt de honderdste sleutel overhandigd. Het filmpje is van Charlois TV
De gevolgen voor het vrijwilligerswerk zijn minder rooskleurig. Veel nieuwe studenten zijn niet of nauwelijks geïnteresseerd om mee te doen aan de sociale activiteiten of hebben door studieverplichtingen geen tijd. “Veel studenten hadden zich wel ingeschreven, maar kwamen vervolgens niet opdagen”, zegt Paula Koedijk, in 2010 projectleider van het Studentenkwartier vanuit de gemeente. Ze spreekt studenten aan op de belofte die ze hebben gemaakt. Soms met resultaat, maar vaak haalt het niets uit. “Het punt was dat er geen sancties waren. Je kunt mensen volgens de huurwet niet uit hun kamer gooien omdat ze hun belofte niet nakomen.” Bij een aantal studenten schrapt Koedijk de huurkorting vanwege inactiviteit. Die korting komt in de praktijk echter neer op een paar tientjes per maand, dat is in ruil voor een middag vrijwilligerswerk per week niet veel. “Dat was dus ook geen stimulans”, aldus Koedijk.
Als het project een jaar onderweg is, maakt Erasmus Magazine de balans op met een aantal studenten dat vanaf het eerste moment bij het studentenkwartier betrokken is. Op dat moment zijn er al twijfels bij de haalbaarheid van de torenhoge ambities.
Dat verhaal lees je hier.
Evaluatie
Als de stuurgroep het Studentenkwartier in 2011 evalueert, blijkt dat de plannen op papier in de praktijk niet haalbaar zijn. Woonstad Rotterdam kan niet voldoen aan de torenhoge ambitie om duizend studentenkamers te realiseren; dat kunnen er op lange termijn slechts 250 worden. Bovendien werkt de huurkorting niet motiverend en wordt ook duidelijk dat studenten nauwelijks studiepunten kunnen krijgen voor het werk in de wijk. In maart 2011 wonen er studenten van 55 verschillende studies aan de Dordtselaan, en het is onmogelijk om hen allemaal een project te geven dat aansluit op de opleiding. De groep actieve studenten slinkt zelfs, omdat de ‘pioniers’ afstuderen en vertrekken uit Zuid en er geen nieuwe aanwas komt door het wegvallen van de selectie. De leegstanddoelen worden nagestreefd, maar gaan ten koste van het maatschappelijke doel. “Achteraf gezien is het frustrerend dat we de tijdsinvestering die wij deden niet terugzagen in de wijk”, zegt Onur Paydas, die lid was van het oprichtingsbestuur van de studentenvereniging.
Foto: Studenten helpen kinderen schaatsen op het Afrikaanderplein
Eerste prioriteit na de evaluatie in december 2011 is dan ook het motiveren van studenten, waar toenmalig student Communicatie Dennis van Klinken zich ook mee bezighoudt. Hij heeft naar eigen zeggen “van alles” geprobeerd om studenten te motiveren. De Facebookgroep, emails, brieven en zelfs gratis barbecues brachten wel wat mensen bij elkaar, “maar uiteindelijk kun je vrijwilligerswerk niet uitlokken door te strooien met geld. De mensen moeten het zelf willen.”
Als eind 2012 blijkt dat er zo weinig animo is dat het bestuur van de vereniging geen opvolging kan vinden, wordt door de stuurgroep besloten het project stop te zetten en de vereniging op te heffen. De 180.000 euro van de beschikbare vier ton die niet is uitgegeven aan personeel en projecten wordt overgedragen aan het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid, dat de taken van het opgeheven Pact op Zuid heeft overgenomen.
Joost Weeda, die onlangs zijn researchmaster Bestuurs- en Organisatiewetenschappen haalde, kijkt ondanks de tegenslagen met tevredenheid terug op zijn tijd aan de Dordtselaan. “Het heeft mij en andere studenten persoonlijk veel gebracht. We hebben iets kunnen doen voor de wijk en ik heb veel nieuwe vrienden gemaakt.”
En de bewoners? Rasrotterdammers Ab en Jenny Keur vinden het jammer dat er geen studenten meer komen helpen, maar ze zijn ook begripvol. Ab: “Zij willen toch liever uitgaan en dat soort gekkigheid.”
Foto: De inmiddels afgestudeerde Joost Weeda, aan de Dordtselaan
