AMERİKAN İÇ SAVAŞI

GİRİŞ

Amerikan İç Savaşı, 1861'de başlayan ve 1865'e kadar süren tarihin etkileyici bir çatışmasıdır. Bu çatışma, Amerika Birleşik Devletleri ile bağımsızlıklarını elde etmek isteyen 11 Güney Eyaleti arasında siyasi, ekonomik ve ideolojik olaylar sonucunda meydana gelmiştir. 1860 yılında Abraham Lincoln’ün başkan seçilmesinin ardından 11 Güney Eyaleti, Jefferson Davis adı altında bağımsızlıkları için ayaklanmışlardır. Bu olaydan bir yıl sonra ise Güney Karolina’daki Sumter Kalesi’nden top atışı yapılmasıyla birlikte iç savaş ortaya çıkmıştır.

1. İç Savaşın Temel Nedeni

Amerikan İç Savaşı’nın temel nedeni, tarım arazilerinin gelişmiş olduğu Güney eyaletlerinin köleliğin yasaklanmaması için karşı çıkması ve ilerleyen durumlardır. Çünkü dönem, sanayi sektörünün gelişmesiyle birlikte birtakım değişiklikler öngörüldüğü bir dönemdi ve bu öngörülen değişikliklerden birisi de köleliğin kaldırılmasıydı. Dolayısıyla Güney eyaletleri, köleliğin kullanıldığı bir ekonomik sisteme sahip oldukları ve köleliğin kaldırılması durumunda kendi çıkarlarına hizmet etmeyeceği düşüncesiyle iç ayaklanma çıkarmışlardır. Abraham Lincoln’ün başkan seçilmesiyle birlikte köleliğin kaldırılması endişesiyle Karolina, Missisipi, Florida, Teksas, Alabama, Georgia ve Louisiana eyaletleri Güney’de bağımsızlıklarını ilan etmiştir.

Kuzey eyaletlerinin tutumu başlarda insancıl bir biçimde gözükse de aslında Güney eyaletlerinde köleliğin kaldırılarak Kuzey eyaletlerinde mevcut olan sanayi kurumlarına köleleri aktarma isteği yatmaktadır. Ancak bu dönemde Kuzey eyaletlerini tedirgin eden bir durum söz konusudur: İngilizlerin ve Güney eyaletlerinin ticari ilişkileri. Bu ticari ilişkiler, Güney eyaletlerinin İngilizlerden pamuk karşılığında köle alımı yapması üzerine kurulmuştu. Kuzey eyaletleri, Güney eyaletlerinin sadece cüzi bir miktarda pamuğu İngilizlere vermesine karşı çıkmışlardır. Karşı olmalarının sebebi ise sanayi sektörünün gelişmesiyle birlikte güneyden gelen hammadde olan pamuğun kuzeydeki sanayi kuruluşlarında işlenerek büyük gelirler elde edilmesi ve ekonomilerinin daha da büyümesini amaçlamalarıdır.
Kuzey ve Güney eyaletlerinin isteklerinin uyuşmaması doğrultusunda Kuzey’de “Birlik” ve Güney’de “Konfederasyon” koalisyonları çatıştı. Bu çatışmalar, yaklaşık 620.000 insanın ve milyonlarca yaralının yanı sıra ekonomik anlamda da yıkıcı etkisini gösterdi. Hem Güney hem de Kuzey taraflarında büyük kayıplar yaşanmasına rağmen her iki taraf arasında görünür bir üstünlük sağlanamadı.

2. Savaşın Dönüm Noktası

Gettysburg Muharebesi, Amerikan İç Savaşı’nda bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Bu muharebede, Kuzey’den 85 bin Birlik askeri ve Güney’den 75 bin Konfederasyon askeri karşı karşıya gelmiştir. Muharebe sonucunda Kuzey birlikleri üstünlük sağlamıştır. Güney ağır bir yenilgiye uğramış ve Konfederasyon askerleri Kuzey’e kayıtsız şartsız teslim olmuşlardır.

Abraham Lincoln, siyahi insanlara bazı haklar sağlama sözü vermiştir, ancak bu durumdan rahatsız olan kişiler tepkilerini ortaya koymuşlardır. Abraham Lincoln’e karşı tepki gösterenlerden biri olan John Wilkes Booth, başkanı silahla vurarak öldürmüştür. Lincoln, köleliği kaldırmak ve siyahilere haklar tanımak gibi idealleri uğruna ırkçı insanları karşısına almış ve büyük bir darbe almıştır.
Kuzey birliklerinin zaferi sonucunda Güney birlikleri teslim olmuştur. Köleler serbest bırakılmış ve belirli bir süre sonra oy kullanma hakkına sahip olmuşlardır. Kölelerin tarım arazilerinde kullanılması yasaklanmıştır. İç savaştan sonra Güney tarafının ekonomisi çökmüş, ancak Kuzey tarafının ekonomik üstünlüğü artmıştır.

3. İngiliz Kapitalizmin İç Savaştaki Rolü

İngiltere, Amerikan İç Savaşı’nda sömürgecilik ve sanayi kapitalizminin öncüsü olarak müdahalede bulunmuştur. Kuzey eyaletlerinin tutumunu sürekli suçlamış ve eleştirmiştir. Ancak bu müdahalelerde açık bir şekilde köleliği savunduğunu ortaya koymamıştır.

Pamuk, o dönemde köle emeğinin temel ürünü olarak ön plana çıkmaktaydı. İngilizlerin endüstrisi ile bu ürün arasında yakın bir ilişkinin olduğu açıkça görülmektedir. Bu nedenle Amerikan İç Savaşı, İngilizleri tedirgin etmiştir. Pamuk ticaretinde en ufak bir aksama onların lehine olabilecektir. Dolayısıyla burjuva sınıfı, herhangi bir müdahaleye karşı tetikte beklemekte ve adım adım önde olabilmek için yakından takip etmek zorunda kalmaktaydılar.

SONUÇ

Amerikan İç Savaşı, 1861–1865 yılları arasında gerçekleşen ve Kuzey-Güney eyaletlerini, aynı zamanda İngilizleri de etkileyen önemli bir savaştır. Amerikan tarihi için bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Bu savaş, köleliğin kaldırılması ve federal yönetim değerlerinin Amerika’da ne kadar önemli olduğu açısından büyük bir öneme sahiptir. Savaş sonrasında Amerika Birleşik Devletleri, bölünme riskinden kurtularak bir bütün ulus olarak bir arada tutulmuş ve ülkede yeniden yapılanma dönemi başlamıştır. Ekonomilerin yeniden inşası, kölelerin özgürleştirilmesi ve özellikle Güney eyaletlerinde siyasi, toplumsal ve ekonomik açıdan büyük bir dönüşüm yaşanmıştır.

KAYNAKÇA

*“Amerikan İç Savaşı, Birleşik Devletler’de İlk Birikim 1790–1860” https://sosyolojivefelsefe.files.wordpress.com/ Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2023

*“Amerikan İç Savaşı” https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/amerikan-ic-savasi-78 Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2023

* Koşar, Arif. “Amerikan İç Savaşı” (2019, 05 04). https://www.evrensel.net/haber/378791/amerikan-ic-savasi Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2023

* Richman, S. (2014). Civil War And Statist Mentality. Future of Freedom, 51–53.

*Siyaksibak.Com, “Amerikan İç Savaşı: Gettysburg Muharebesi” (18.02.2021) https://siyaksibak.com/amerikan-ic-savasi-gettysburg-muharebesi/ Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2023

Emine Tuncan

Not: Bu yazıda geçen fikirler yazarın şahsi görüşüdür.