Sosisli sandviçlerin ülkemizdeki kökenini araştırmadan önce LUCKY PEACH’te yayınlanan diğer ülkelerin sosisli sandviçlerini anlatan yazının çevirisini bulabileceksiniz.
Amerikalılar olarak ilk sosis tecrübemiz genellikle sosisli (hot-dog) şeklinde olmuştur. Sinemada, arka bahçede, spor müsabakasında, Ikea’da veya her nerede yediysen muhtemelen sosislin kağıt veya alüminyum folyoya sarılmış buharda pişmekten yumuşacık bir haldedir. İlk olarak kağıdı açıp sosislinin üstüne zevkine göre ketçap, hardal, relish sos, soğan belki biraz da lahana turşusu (sauerkraut) koyarsın. Ve hangi şekilde yenildiyse bu sosisli ile ilgili bildiklerimizi oluşturur. Sonra büyürüz. Ailemizin evinden ayrılırız ve o zaman ailemizin bizi koca dünyadaki diğer sosisli olanaklarından koruduğunu anlarız.
Asya’da sosis ekmeğin tasmasından kurtulmuştur. Güney Amerika’da ise üzerine konulan malzemeler çok ve boldur, Amerika’nın güneybatısında ise şeytaniliğin sınırındadır. Burada insanların sosisleri ile yaptıkları bir sürü harika şey arasından bir kaç tanesini seçtik.
Cachorro Quente
Nerede: Brezilya
Etin Türü: Dana
Hazırlanış Şekli: Izgara
Sunumu: Buharda hazırlanmış ekmek (bun) üstünde ve isteğe göre malzemeler konulur
Rio Karnavalına ev sahipliği yapan böyle bir ülkenin cachorro quente’ye de ev sahipliği yapıyor olması çok mantıklı. Cachorro quente, boğazına düşkün Brezilyalının yeniden dekore ettiği sosisli. Aslında çok masum bir şekilde buharda pişmiş beyaz ekmeğin üzerine haşlanmış sosisle başlıyor. Daha sonra üzerine konulan malzemeler devreye giriyor ve çılgınlaşıyor. Domates, mısır, beykın, kıyma, patates püresi, bıldırcın yumurtası, ketçap, hardal, mayonez, rende peynir, batata palha (kızarmış çöp patates). Cachorro quente’yi yemenin en iyi zamanı güneş battıktan sonra karanlığın şüpheli gözükmeyen buharda pişmiş ekmeğin üzerindeki tüm günahları sakladığı saatler.
Chicago-Style Hot Dog
Nerede: Chicago
Etin Türü: Dana
Hazırlanış Şekli: Buharda
Sunumu: haşhaş tohumlu ekmek üzerinde, domates, hardal, neon yeşili relish, salatalık turşusu, soğan, biber ve kereviz tuzu
Şikagolular bu Rüzgarlı Şehirde düzgün sosislinin nelerden oluştuğu konusunda çok dikkatliler. Ketçap kesinlikle yasak. Relish ise neon yeşili olmalı. Bir tutam kereviz tuzu ise olmazsa olmazı. Eğer sosisliniz gerekli özellikleri taşımıyorsa ona Şikago usulü diyemezsiniz. Eğer derseniz muhtemelen lisansınızı elinizden alıp bıyık takmak zorunda bırakırlar sizi.
Completo
Nerede: Şili
Etin Türü: Dana
Hazırlanış Şekli: Haşlama
Sunumu: Ekmeğin içinde, özellikle mayonez ve bir sürü malzeme ile dolu
Completo, isminin de vaat ettiği gibi tamam bir sosisli.
Sandviç ekmeği standart haşlanmış sosisli, doğranmış domates ve avokado ile olmazsa olmazı ve bol bol mayoneze gerekli desteği sağlıyor. İtalyan bayrağının renklerine benzediğinden completo el italiano olarak da geçebiliyor. Fakat bunu daha da tamam hale getirmek istiyorsanız yeşil salsa, beykın, lahana turşusu (sauerkraut) ve eritilmiş peynir ekleyebilirsiniz ama unutmayın ki mayonez bu şovun yıldızı.
Khao Pad American
Nerede: Thailand
Etin Türü: Amerikan Stili Sosisli (dana, domuz ve mekanik olarak ayrıştırılmış kümes hayvanı)
Hazırlanış Şekli: Sosisin iki tarafına X ile yarık açılır ki kızartıldığı zaman açılsınlar
Sunumu: Yanında tatlı kızarmış pirinç, kızarmış tavuk, jambon ve kızarmış yumurta
Khao pad American (kelime anlamı tam olarak “Amerikan kızarmış pirinci”) ilk bakışta bir yemek parodisi ismi gibi dursa da kızarmış pirinç ketçap, kuru üzüm ve şeker ile tatlandırılıyor ve daha sonra üzerine et sevenlerin karışımı olan hepsi tereyağında kızartılmış tavuk, jambon ve yumurta kızarmış sosis üzerine ekleniyor. Aslen Amerikan askerlerinin Tayland’da konumlandığı zamanlarda bir Taylandlı aşçı, askerlerin evlerinde özlediği tüm lezzetleri bir yemekte bir araya getirmiş. Neredeyse yarım yüzyıl sonra khao pad halen popüler, en çok da genç ve sarhoşlar arasında (Genelde üniversite kafeteryalarında satılıyor).
Mini Chili-Cheese Dog
Nerede: North Adams, MA
Etin Türü: Dana
Hazırlanış Şekli: Buharda
Sunumu: yumuşak bir ekmek içinde, üzerinde çili, peynir ve soğan
Berkshire sakinleri mini çilili sosis yapan birçok sosisçiye ev sahipliği yapıyor. Ama North Adams, Massachusetts’deki Jack’s Hot Dog Stand bu minnacık çili sosislileri en iyi yapan yerlerden. Jack bu yeri Yunan göçmenlerin Detroit’deki Coney’e yerleştiği dönemde orijinal Amerikan çili sosislileri ile birlikte aynı yerde açtı. Jack’in sosislileri bazı bir parmak boyunu geçmeyen gerçek mini Berkshire’lı kardeşlerinden daha büyük olabilir ama yine de çok aç bir hipopotamın hiç düşünmeden bir düzineyi mideye indiremeyeceği kadar büyük değiller. Çili (et, fasulyesiz) iştah açıcı esansı çıkana kadar pişirilir, beyaz Amerikan peyniri ve süper marketten alınma yumuşak ekmek. Kabul edilebilir ekstra malzemeler hardal ve soğan.
Salchipapas
Nerede: Lima, Peru
Etin Türü: Dana
Hazırlanış Şekli: Tavada Kızartılmış
Sunumu: Dilimlenmiş ve patates kızartması ile
Lima, Peru’da Amerikan yemek tarzının ana taşlarından sosisli ve kızarmış patatesi alıp geliştirmişler. Salchipapas, salchicha (sosis) ve papas (patates) kelimelerinden oluşuyor ve ikisinin toplamından daha güzel. Perulu sokak satıcıları sosisi tek atımlık parçalara bölüp kızarmış patatesle karıştırıyorlar. Daha sonra da bir diğer iki Amerikan ana malzemesi ketçap ve mayonez ile karıştırıyorlar- buna salsa rosada diyorlar- ve sosis ve patatesin üzerine döküyorlar. (Bazı satıcılar kolaylık olsun diye plastik kapların dibini bu sosla önceden doldurup üzerine salchipapası ekliyorlar.) Kritik tuz, yağ ve sos kombinasyonu ile salchipapasın neden Güney Amerika’yı fethettiği belli.
Seattle Hot Dog
Nerede: Seattle
Etin Türü: Genellikle domuz ve dana
Hazırlanış Şekli: haşlanmış ve ızgara
Sunumu: krem peynir, soğan ve diğer malzemelerle
1980’lerin Seattle’ında Pioneer Square civarında sarhoşlar, bagel kültürü ve sosisin arasındaki üçlü ilişkiden ünlü bir çocuk doğdu. Birisi (Hangisi olduğu bilinmemekle beraber ya bir sosisli tezgahı veya bir bagel dükkanı) sarhoşlara bir gün öncesinden kalan bialy’leri(bir tür mayasız sandviç ekmeği Çn) krem peynirle sosisli vermeye başladı. Bir noktada ızgara soğan malzemelere eklendi, sosisli ortadan ikiye ayrılıp önce suda pişirilip sonra ızgaralanmaya başlandı, krem peynir sürülmek yerine sıkılmaya ve bialy’de normal sandviç ekmeği ile değişti. Seattle stili sosisliler Safeco Field’de, şehrin göbeğindeki neredeyse her sosisli tezgahında satılır. Sosisin kendisi klasik veya Polonya sosisi olabilir ve ekstra malzemeler de Sriracha, hardal, lahana turşusu (sauerkraut) ve jalapeños.
Sonoran-Style Hot Dog
Nerede: Güneybatı Birleşik Devletler, Kuzeybatı Meksika
Etin Türü: Domuz veya Dana
Hazırlanış Şekli: Beykına sarılmış ve ızgara
Sunumu: Bolillo ekmeği üzerinde malzemelerle
Sonoran’ın orijinali ile ilgili hikayelerden biri, Sonoran’ın Amerika’dan evvel Meksikanın aynı isimli bir bölgesinden çıktığıdır. Diğer hikaye ise bu sosislinin en iyi yetiştiği yerde başladığını söyler: Amerika’nın Güneybatısı. Tam olarak nereden geldiğini söyleyemesek de nereye gittiğini kesinlikle söyleyebiliriz: direkt olarak basenlere. Kuzeni Danger Dog gibi, Sonoran’da ızgaralanmadan önce beykına sarılıyor. Sonoran’ın ekmeği bolilo — tortanın bir daha kayık gibi olanı — böylece sosis iki tarafından çıkmayıp sosis için oyulmuş oyuğun içinde kalıyor. Tüm malzemeler eklenince fazla doldurulmuş bir cüzdan gibi duruyor. Bu malzemeler kırmızı ve/ya yeşil salsa, ızgara veya çiğ soğan, peynir, pinto fasulyesi, doğranmış domates, hardal, sadece tatlandırmak için biraz mayonez, jalapeños turşusu ve istenirse eksta beykın sarılmış bir sosis. Yanında közlenmiş biber görmeyi bekleyebilirsiniz.
Waffle Hot Dogs
Nerede: Tayland
Etin Türü: Amerikan Stili Sosisli (dana, domuz ve mekanik olarak ayrıştırılmış kümes hayvanı)
Hazırlanış Şekli: Sosisli için özel yapılmış sac waffle aleti
Sunumu: Ketçap, mayonez ve/veya tatlı çili sos ile
Vietnam savaşı sırasında Tayland’da konumlanmış Amerikan askerlerinin bırakmış olduğu bir miras olduğunu gösteren kanıtlar var. Waffle Hot Dog aslında corn dog (sosisin mısır unundan bir karışımla kaplanıp kızartılması ile yapılan sosisli) ama biraz daha yumuşak ve tatlısı. Taylandlı sokak satıcıları şişlere geçirilmiş normal sosisi waffle hamuruna batırıp ardından özel sosisli waffle makinesinde pişiriyorlar. Üzerine döktükleri mayonez, ketçap veya tatlı çili sos ile tanesini bir kaç bahta satıyorlar.
Çeviri ve yazı: Shirley Kaston
Kaynaklar:
