Hukuk için Yapay Zeka 👨⚖👩🏻⚖️
Akıllı sistemlerin rutin yaşantımızın olmazsa olmaz demirbaşları haline gelmesi ile birlikte bilgisayar ve hukuk çalışma alanları belki de hiç olmadığı kadar birbirine yakınlaşmaya başladı!
Kullandığımız bu sistemlerin canlıların hayatları üzerinde etkilerinin iyiden iyiye hissedilir olması ile birlikte; gerek doğacak zafiyetlerin hukuk sistemleri içerisindeki yerlerinin belirlenmesinde, gerekse hukuk sistemlerinde fazlaca zaman/iş gücü ihtiyacı duyulan süreçlerin kolaylaştırılmasında kullanılabilecek akıllı sistemlerin tasarımında iki alanın araştırmacıları bir araya gelerek başarılı disiplinler arası çalışmalara imza atılmaktadır.
⚖️Yapay Zeka için Hukuk
Kullanım yaygınlaşması ile birlikte, sistemlerden doğan zafiyetler de dikkat çekici düzeye ulaşmış ve ‘Yapay Zeka için Hukuk’ konulu çalışmalar ulusal ve uluslararası platformlarda gündeme taşınmıştır.
Bu konuda ülkemizinde de 2019 yılı Aralık ayında Av. Selin Çetin’in editörlüğünü yürüttüğü, İstanbul, Ankara ve İzmir Baroları’ndan önemli hukukçular ve teknik tarafta Ayyüce Kızrak ile birlikte destek verdiğimiz Türkiye’nin ilk “Yapay Zekâ Çağında Hukuk Raporu” kaleme alınmıştır.
Büyük veri ve yapay zekâ teknolojilerinin hukuki yönü tartışıla dursun, biz bu kez diğer perspektiften bakalım!
🤖 ‘Hukuk için Yapay Zeka’
1950 yılında Alan Turing tarafından yayınlanan “Computing Machinery and Intelligence” isimli makalede “Can machines think?” sorusu ile başladığı varsayılan yapay zeka konulu tartışmalar, hukuk alanında aslında bu sorudan yaklaşık 277 yıl öncesinde tartışılmaya başlanmıştır.
Dört işlem yapabilen makine icadıyla, adı matematik alanında sıkça duyulan ancak aslında hukuk mezunu olan Gottfried Wilhelm Leibniz, muhakemelerin matematiksel olarak hesaplanabilmesinin kişilerarası anlaşmazlıkların çözümü olduğunu savunarak, bugün hukuki yönünü tartıştığımız “robot yargıç” yapısının hayalini 17. yüzyılda kurmaya başlamıştır.
Sanılandan çok daha öncesine dayanan bilişim ve hukuk alanı arasındaki sıkı bağ, bugünde dikkat çekici uygulamalarla bir anlamda çalışma alanlarına yön vermeye devam ediyor!
Sıklıkla metin verileri üzerinde çalışmayı gerektiren hukuk alanı, büyük çoğunlukta YZ’nın güçlü bir çalışma alanı olan Doğal Dil İşleme’nin (DDİ -Natural Language Processing (NLP)) konusu dahilinde ele alınmaktadır. Yakın vadede iş rutinlerinde kolaylık sağlayan ve meslek süreçlerini büyük ölçüde değiştiren yardımcı uygulamaları ile alana katkı sağlarken, uzun vadede yargı süreçlerinin karar destek sistemleri ile destekleneceği öngörülmektedir.
9. Uluslararası Suç ve Ceza Film Festivali kapsamında Dr. Öğretim Üyesi Zafer İçer ile birlikte “ Yapay Zekanın Ceza Muhakemesindeki Rolü ve Geleceği” isimli uluslararası tebliğ için derleyerek sunduğumuz, bu öngörüyü destekleyen uygulamaları buyrun beraber inceleyelim 🤗
💎 Vekillik Görevinin Özenli Şekilde İfasına Yönelik Yardımcı Uygulamalar (Due Diligence)
Avukatların görevini dikkat ve özenle yerine getirme yükümlülüğü kapsamında değerlendirilen somut görünüm biçimleri, avukatın mevzuatı bilme ve değişiklikleri takip etmekten, dosya tutma ve belgeleri dosyalama yükümlülüklerine kadar birçok özen unsurunu kapsar.
Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesine yönelik DDİ temelli yardımcı uygulamalardan bazılarını sıralamak gerekirse;
- Kira Systems : Sözleşmelerde yer alan kilit sorunların ve bilgilerin otomatik tespitinin yapılması, davayı takip eden ekibin tüm inceleme sürecinin baştan sona düzenlenmesi, yürütülen dava süreçlerinin özetinin bir bakışta sunulması gibi birçok işlevi içinde barındıran ve ilk kez kullananlar için %40, deneyimli kullanıcılar için %90 oranında zaman tasarrufu sağlayan bir yazılımdır.
- Leverton : Kira Systems’e oranla daha kısıtlı uygulama alanı sunan, ancak farklı formatlarda bulunan hukuki metinlerden bilgilerin otomatik olarak çıkarılması, yapılandırılmış veriye dönüştürülmesi ve dolayısıyla kolaylıkla raporlama yapılabilmesi konusunda büyük kolaylık sağlayan bu uygulama, bulut tabanlı yapısı ile 20’den fazla farklı dil için yüksek hızda işlem yapabilmektedir.
- eBrevia : 2017 yılının Ağustos ayı itibari ile Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki 11 hukuk bürosunda kullanıma sunulan 50'den fazla belgeyi bir dakikadan daha az bir sürede, manuel inceleme sürecinden %10 daha doğru analiz edebildiği iddia edilen eBrevia, sözleşmelerden bilgi çıkarımı ve sözleşmelerin analizi konusunda avukatlara yardımcı olmaktadır.
- Coin : Avukatların ancak 360.000 saatte gerçekleştirebilmesi mümkün olan iş yükünü saniyeler içinde tamamlama kapasitesiyle adını duyuran COIN isimli yazılım, bankaların yılda ortalama 12.000’in üzerinde işlediği kredi sözleşmelerinin insana oranla daha doğru ve hızlı şekilde işlenmesini sağlamak üzere tasarlanmıştır.
- LawGeex : Standford Üniversitesi ve Duke Kaliforniya Üniversitesi’nden 20 hukuk profesörüne karşı, sözleşmelerdeki 30 hukuki sorunun tespit edilmesi görevi için karşı karşıya gelen LawGeex isimli YZ yazılımı, avukatların 4 saat harcayarak %85 doğruluk oranında tespit edebildiği hukuki sorunları yalnızca 26 dakikada %95 doğruluk oranı ile tespit edebilmiştir.
- ROSS Intelligence : Amerika’nın en büyük dolandırıcılık davası olan Bernie Madoff davasında kısmen kullanıldığı bilinen ROSS Intelligence, doğal dilde sorulan hukuki sorulara milyarlarca belge arasından ilgili kaynakları bularak hızlı öngörü sağlanmasına olanak tanımaktadır.
💡 Tahmin Teknolojisi
Dava sonucunun öngörülmesi, özellikle dava stratejilerinin belirlenmesi konusunda yol gösterici bir rehber niteliğindedir. Bu öngörüye sahip olabilmek, uzun yıllara dayanan mesleki deneyim gerektirir. İhtiyaç duyulan bu deneyim YZ teknolojisi çerçevesinde verilerden elde edilebilmektedir.
Tahmin teknolojisi kapsamına giren birçok uygulamanın yanında, akademik çalışmalarda mevcuttur.
- 2004 yılında Washington Üniversitesi’nden bir grup profesör, 2002 yılında görülen 628 dava için verilen Yüksek Mahkeme kararlarını tahmin etmek üzere geliştirdikleri algoritma ile uzmanların %59 oranında doğru tahmin ettiği dava sonucuna karşın %75 doğruluk oranı ile uzmanları geride bırakan bir başarıya erişmişlerdir.
- 2017 yılında gerçekleştirilen bir diğer çalışmada ise, 1816–2015 yılları arasındaki ABD Yüksek Mahkemesi tarafından verilen 240.000’den fazla yargıç oyu (justice votes) ve 28.000 dava sonucu tahmin edilmeye çalışılmıştır. Dava sonucu tahmininde %70,2 ve yargıç oyu tahmininde ise %71,9 oranında başarılı sağlanmıştır.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından yargılanan davaların yalnızca metin içeriğine dayalı olarak, insan hakları sözleşmesinin bir maddesinin ihlal edilip edilmediğine dair ikili bir sınıflandırma yapılması üzerinde durulmuştur. Bir metin sınıflandırma örneği olan bu çalışmada %79 oranında yüksek bir başarım elde edilmiştir.
- Intraspexion : şirketlere yönelik açılan davaların azaltılmasına ve mümkün olduğunca engellenmesine yönelik geliştirilen ve e-postaların işlenmesi yoluyla risk taşıyan e-postaların otomatik belirlenerek kurumun hukuk işleri çalışanları tarafından önleyici faaliyetlerde bulunmasını sağlayan Intraspexion isimli yazılımdır[1]. Bu yazılım sayesinde kurumların hukuk danışmanlarının incelemek ve risk faktörü taşıyıp taşımadığını belirlemek durumunda olduğu yaklaşık 93.023 e-posta yerine, bu sayı 117’e kadar düşürülmektedir.
- Ravel Law : Hakim kararının öngörülmesi, dava dosyasına ilişkin kanun maddelerinin otomatikman belirlenmesi gibi dava stratejisinin oluşturulmasında avukatlara büyük yardımı dokunan bir yazılım olan Ravel Law ise 2012 yılında Standford Üniversitesi Hukuk ve Bilgisayar Bilimleri ekiplerinin bir araya gelmesi ile geliştirilmiştir.
- Lex Machine : İlk aşamada fikri mülkiyet konusuna odaklanan Lex Machine, 32 milyondan fazla Federal US Docket girdisinin temizlenmesi, etiketlenmesi ve işlenmesi ile eğitilen bir hukuk analitiği platformudur. Bu platform hakim ve mahkemelerin analiz edilmesine, muhalif avukatın daha önceki tecrübelerinin raporlanmasına, dava sürecindeki her bir adımın tahmini olarak tamamlanma süresinin çıkartılmasına, davayı kazanmaya yönelik stratejinin önerilmesine olanak sağlayan ve bu işlemlerin hemen hepsini dakikalar içerisinde tamamlayan, avukatlar için rehber niteliğinde bir DDİ uygulamasıdır.
- Premonition: Dünyanın en büyük dava veritabanına sahip olduğu iddia edilen Premonition yazılımı ise davanın kazanılabilme oranını, dava süresini ve türünü, hakim ile eşleştirmesini analiz ederek bir avukatın başarısını ön görebileceğini iddia etmektedir.
🔎 Hukuksal Analitik
Hukuksal analitik, avukatların daha önceki dava kazanma/kaybetme geçmişine, önceki emsal kararlara ve hakimin geçmişine dayanarak dava stratejisi hazırlığında kullanılabilecek veri noktalarının belirlenmesini ifade eder. Bu görev için kullanılan uygulamalar genellikle tahminleme teknolojisi için geliştirilen yazılımların içerisindeki modüller aracılığı ile gerçekleştirilir. Lex Machina ve Ravel Law bu amaçla kullanılan yazılımlar arasından en çok tercih edilenlerdendir.
📄 Belge Otomasyonu
Veri girişi adımında doldurulması gereken belgeleri otomatik oluşturmak için oluşturulan yazılım şablonları hukuk firmaları tarafından sıkça kullanılan yazılımlardandır. İnsan gücü ile doldurulması ve hazırlanması günlerce sürebilecek bürokratik belgelendirme sürecinin hızlandırılması, iç paydaşların dava üzerinde daha yoğun zaman harcayabilmeleri için zaman kazancına dönüşmektedir. PerfectNDA bu yazılımların başarılı örneklerinden biridir. Kullanıcıya yöneltilen sorular ve alınan cevaplara bağlı olarak, ihtiyaç duyulan belge şablonunu öneren PerfectNDA özellikle gizlilik sözleşmelerinin oluşturulması hususunda oldukça başarılı sonuçlar sunan bir belge otomasyon yazılımıdır.
📁Fikri Mülkiyet
Patentleri, telif haklarını ve ticari markaları güvence altına almak kadar patent, marka tescil başvurusu yapmak, telif sözleşmesi hazırlamak, son derece dikkat gerektiren, uzun zaman alan ve karmaşık araştırmaların yapılmasını icap eden ve çoğu zaman bir avukatın uzmanlığına ihtiyaç duyulan süreçlerdir. Bir yazılım kullanılmaksızın yapılan bir marka ve patent araştırması, elle yapılan yüzlerce aramanın sonucuna bakmayı gerektirir. İş gücü ve zaman karmaşıklığı oldukça yüksek olan bu işlemlerin daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi amacıyla geliştirilen bazı uygulamalar:
- TrademarkNow: Bir avukat tarafından 1 haftada tamamlanabilecek tescilli ürünler ve ticari markalar araştırmasını 15 saniye gibi kısa bir sürede tamamlayabilme kapasitesine sahip olan TrademarkNow isimli yazılım, elde edilen sonuçları değerlendirerek alaka düzeyine göre sıralar ve kullanıcıya en ideal sonuç raporunu ulaştırır.
- Anaqua Studio : Patent başvurusunun yapılması esnasında yardımcı araç olarak kullanılan, bulut bilişim tabanlı olarak çalışan Anaqua Studio, TrademartNow benzeri işlevlerle zaman tasarrufu sağlamasının yanı sıra dokümandaki hataların otomatik tespit edilmesi ve biçimsel olarak düzenlemenin yapılması konularında da yardımcı olmaktadır.
- SmartShell : Bu yazılım, gerçekleştirilen bir vaka çalışmasında bir patent başvurusu için iki yardımcı avukatın birlikte yürüttükleri belgenin alınması, bibliyografik veri araştırmasının tamamlanması, denetçinin incelemesinde ortaya çıkabilecek sorunların keşfedilmesi ve reddedilme olasılığının tespit edilmesi süreçlerinin tamamında toplamda %500 ile %800 daha yüksek verimle sonuç üretebilmiştir.
🍀 5 temel başlık altında YZ temelli hukuk uygulamalarını derlemeye çalıştığım bu yazıyı sürekli güncel tutmaya çalışacağım, siz de değerli katkılarınızı sunmaktan lütfen çekinmeyin!
📌Son güncelleme tarihi : 04/05/2020
⭐Bu derlemin yapılmasında kaynak olarak faydalanılan, oldukça katkı sağlayan bazı güzel çalışmaları da buraya bırakıyorum, ilginizi çekerse onlara da göz atmayı ihmal etmeyin ✌🏻
Keyifli okumalar.. ☕
