Bir yazılımcının motivasyon defteri
Biz yazılımcılar, işlerimizi yaparken bilgi-birikim, deneyim, yaratıcılık, zeka, çevik olmak gibi konulardan daha çok yaptığımız işe olan motivasyonumuzla bir başarı elde edebiliriz. Diğer bir deyişle, bütün bilgi-birikim, zeka gibi olgulara sahip olan birisinin motivasyonu yoksa hiç bir başarı elde edemeyiz. Motivasyon, sahip olduğumuz gücün kontrolünü sağlar. Kontrolsüz güç güç değilse, motivasyonsuz bilgi bizim için bilgi değildir.
Bir plaza çalışanın her sabah büyük bir keyifle içtiği o karton bardaktaki kahve, kişiyi işini daha iyi yapmasına olanak sağlar. Evet bu doğrudur, çünkü kahve çekirdeğindeki kafein, anlık bir farkındalık ve konsantrasyon oluşturmaktadır. Motivasyon ile konsantrasyon arasında tam bir mutualizm vardır diyebiliriz. Ancak buradan akşama kadar galonlarca kahve için zinde kalın diyemeyiz tabii ki. Kahve bir yazılımcıyı hiç bir zaman iyi bir çalışan yapmaz.
Motivasyon kişiye; çalışma isteği kazandırır, çalışırken yaptığı işi sevmesini, çalışanı olduğu kuruma aitlik hissi kazanmasını sağlar.
Konsantrasyon ise çalışırken üzerinde uğraştığı işi minimum eksik ve hata ile yapmasına olanak sağlar. Bu da yaptığı işten haz duymayı sağlayacağı için motivasyonunu artırır. Yani her iki kavram birbirininden beslenir diyebilir.
Bir yazılımcının ise diğer bütün mesleklere göre çok daha fazla ihtiyacı vardır bu iki kavrama. Çünkü yazılımcı çalışırken beyninin bütün mantık kapılarını açık tutup, konuları birbirine bağlayarak bir çözüm üretmeye odaklanmak zorundadır. Aksi takdirde çalıştığı yazılım sarpa sarar ve içinden çıkılmaz bir hal alır. Bunu yaparken de tam konsantrasyon her zaman başarıya götürür.
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki, aşağıdaki maddeler konusunda tıbbi ya da psikolojik bir uzman değilim. Kariyerimdeki yıkılış devrinden, toparlanma devrine geçişi bu adımlarla gerçekleştirdim diyebilirim. Aşağıdaki maddeler bir yazılımcıya yönelik örnekler içermektedir. Farklı bir meslek sahibi iseniz, mesleğinize uygun şekilde örnekleri kıyaslayabilirsiniz.
Aşağıdaki maddeleri okuduktan sonra, nefessiz çalışmamız mı gerekiyor yani? diye bir soru aklınıza gelebilir. Doğru ve planlı bir şekilde çalışma yaptığınızda, bunlar olmadığı zaman harcadığınız vakitten çok daha az vakit harcayıp başarılı bir yazılımcı olabilirsiniz.
1. Düzenli uyuyun
Evet ilk yapmanız gereken kendinize bir uyku planı belirleyin. Yaptığım araştırmalarda, düzensiz uykunun olumsuz sonuçlarından bir tanesi de motivasyonsuzluk ve odaklanamamadır. Bunu ilk duyduğumda dönüp kendi uyku düzenimi bir gözden geçirdim ve farkına vardım ki her sabah bir kamyon dayak yemişcesine uyanıp (uyanmak için inanılmaz bir efor harcadığımı da dahil etmem gerekir), koşa koşa kendimi bir kocaman kahveye boğarak günü bitirmeye çalıştığımı fark ettim. Bu süreçte hiç bir şeyden haz alamıyor, odaklanamıyor, hafıza sorunları yaşıyor, ikili sohbetlerde konuları birbirine bağlayamadığım için insanlarla iletişim kuramadığımı fark ettim. Bu durum hem iş hayatıma hem de özel hayatımdaki ikili ilişkilere direk yansıyordu.
İlk olarak buradan başlamam gerektiğini anladım. Önce kendime düzenli uykuya geçiş planı yaptım. İlk olarak her gün aynı saatte yatağa girip uyumaya çalıştım. İlk bir kaç gün tam bir faciaydı, uykum gelmiyor, yatak bana dar geliyordu resmen ancak kısa bir süre sonra yatağa girmemle uykuya dalmam bir oldu resmen. 1 hafta sonunda, vücudum bu düzene alışmıtı ve uyku saatim geldiğinde uykuya kendi kendine geçiyordu.
Ek bilgi olarak, uyku öğretilerinde, eğer yatağa girdikten yarım saat sonra hala uykuya geçememişseniz, ya yastığınız ya da yatağınızı değiştirin demektedir. Ya da yatağınızdan kalkıp kısa bir ev turu atın denir. Oda sıcaklığına, kendinize uygun bir yastığınızın olduğuna özen gösterin diye eklerler. Kısacası koyun saymayı bırakabilirsiniz. Hatta koyun saymanın uyku kalitesine olumsuz etkisi olduğunu dile getiren araştırmacılar da vardır.
1 haftanın sonunda gün içerisindeki konsantrasyon bozukluğum kalmamış, çalışma isteğim normal düzeye gelmeye başlamıştı.
X yaş aralığına günlük şu kadar saat uyku yeterlidir diyemem. Hatta son araştırmalara göre günlük uyku ihtiyacı kişiden kişiye tamamen farklılık gösterebilmekteymiş. Önemli olan vücudunuzu aynı saatte yatağa girerek eğitmeye başlamak. Bir süre sonra zaten hep aynı saatte uyanmaya başlayacaksınız ve her uyandığınızda kendinizi daha enerji dolu hissedeceksiniz. Uyku sürenizi azaltarak kendinize daha çok vakit ayırmanız da mümkün ancak günde ortalama 9 saat uyuyan birisi için ilk günden 4 saate düşürmek çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Uzman birisinden destek almanız bu noktada kritik olacaktır. Ancak düzenli uyku ile birlikte, gün içerisinde konsantrasyonunuz artacağına emin olabilirsiniz.
2. Spor yapın
Tıbbi olarak bilgi verecek değilim tabi ki ancak şu bir gerçek ki spor yaptıkça gün içerisinde kendinizi daha enerji dolu hissedeceksiniz ve konsantrasyonunuz artacaktır. Örnek olarak alabileceğimiz başarılı insanların bir çoğunda spor hayatlarında önemli bir yere sahip. Spor derken illa gidip bir gym’e bir ton para yatırıp vücudunuzu şişirmekten bahsetmiyorum. Gün içerisinde yapacağınız kısa bir yürüyüş bile spor olarak görebilirsiniz.
Bu konu da ben ne mi yaptım ? Düzenli halı saha maçlarına başladım :) ve her bulduğum halı saha grubuna dahil olmaya çalıştım, biri olmazsa diğerini dahil oluyordum.
3. Güne başlarken ne ile başlayacağınızı bilerek başlayın
Bilgisayarınızı ilk açtığınızda, “ne yapacaktım ben?” şeklinde bir soru ile güne başlamak, motivasyonunuzu fazlasıyla olumsuz etkileyecek, ne yapmaya kadar verene kadar belki de günü bitireceksiniz. Ya da plansızca başlanan bir günün sonunda, elle tutulur bir çalışmanızın olmaması her yeni bir güne daha fazla bir kaosla başlamanıza neden olacaktır.
Günlük ya da haftalık planlama yapabileceğiniz çok sayıda uygulama mevcut. Ben bunlardan Trello uygulamasını kullanmayı tercih ediyorum. Çok basit bir şekilde kendinize TODO list oluşturabilirsiniz. Böylelikle güne başlarken günlük hedeflerinizi öncesinden belirlediğiniz için her yeni bir güne temiz bir başlangıç yapmış olursunuz. Planlarınızı olabildiğince 1 güne hatta belirli saatlere sığacak şekilde ufak parçalara ayırmanız size günün sonunda hedefinizi gerçekleştirmenin gururunu yaşatacaktır.
Aşağıda kendime ait haftalık planı bulabilirsiniz. Her bir Kart’ın içinde çalışılması gereken konu yer almaktadır. Yani sadece konu başlığını yazıp plan yapmak çok doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Bunun yerine kısa süreli, net ve anlaşılabilir tanımlarla görevinizi tanımlamak sizi kaostan kurtaracaktır.
Ek not: Mutlaka haftalık planınızı yapmak için kendinize vakit ayırmalısınız.
4. İşe başlamadan önce sizi engelleyen her şeyi bir kenara bırakın : Çalışmaya başladığınızda, işinizin dışında olup sizi oyalayabilecek, telefon, sosyal medya araçları, oyun ve hatta tuvalet ihtiyacı, kişi veya kişileri bir kenara bırakın. Gerekirse telefonunuzun sesini kısıp, ekranını da ters çevirin. Sizi iş odağınızdan alıkoyabilecek arkadaşlarınıza nazikçe “hayır” diyebilin.
Bir oyun takip ediyorsanız, oyununuz masanızın başında değil, sizin mola arkadaşınız olsun. Ya da sosyal medya ile sadece verdiğiniz molalarda ilgilenin (bu çok mümkün olmayabiliyor çoğu zaman). Kısacası masanıza oturmadan bütün maddi, manevi ihtiyaçlarınızı giderip oturun. Müzik dinlemeden çalışamıyorsanız, işe başlamadan önce kulaklığınızı takın, müzik listenizi (bu liste mutlaka önceden oluşturulmuş ya da mesai sonrası güncellenmiş olmalı) çalıştırın. Mümkünse müziğinizi video paylaşım portallarından dinlemeyin. Çünkü müziği değiştireyim diye girip, müzik dışında bambaşka bir video izlerken kendinizi bulabilirsiniz. Unutmayın, kod yazarken konsantrasyonunuzu kaybettiğiniz an size maliyeti en az yarım saat olacaktır. Ve bu her vakit kaybı size ek mesai olarak geri dönecektir. Bir süre sonra da bu ek mesailer size motivasyonsuzluk olarak geri dönecektir.
Müzik bir yazılımcının olmazsa olmazıdır bence. Ancak seçtiğiniz şarkı odağınızın dağılmasını direk olarak etkilemektedir. Müzik tercihlerinizi de gözden geçirerek işinize odaklanmanıza destek olabilirsiniz.
5. Uzun süreli molalardan kaçının
Gün içerisinde mola vermek yenilenmenize olanak sağlayacaktır. Hatta çoğu zaman, yazılım içerisinde bir noktada tıkanıp kalırsam kısa bir mola verip konudan uzaklaşıp geri döndüğümde direk bir sorunu çözmüş olurum. Molaya ne zaman çıkmalı diye soracak olursanız, ben iki farklı durumda molaya çıkma kararı alıyorum, birincisi yukarıda bahsettiğim gibi uzun uzun uğraşıp çözüme ulaşamadığım bir problemle karşılaştığımda yenilenmek için ya da üzerinde uğraştığım küçük iş parçacığını bitirip kendime mola ödülü vermek için. Ancak her iki durumda da mola süresine dikkat edip odağımı dağıtacak şekilde geçirmemeye özen gösteriyorum.
Mola süresinin konsantrasyon konusunda çok kritik bir rolü var. Uzun süreli molalar sizi hem işinize geri dönmeme isteği uyandıracaktır hem de döndüğünüzde bütün odağınız kaybolduğu için işinizi yapamaz hale getirecektir. Hatta bu bir zehir gibi her geçen gün sizi zehirlemeye devam eden bir alışkanlığa dönüşecektir. Bu alışkanlık, çalıştığınız iş bir süre sonra işkenceye dönüşecektir.
Kalabalık şirketlerde, özellikle seveniniz çok ise, genelde şu sahne sıkça gerçekleşir. Moladan tam dönüp masanıza geçerken kıramayacağınız bir arkadaşınız gelir “hadi molaya gidelim” der ve bir de o arkadaşınızla mola vermiş olursunuz. Evet iş yerinde sosyalleşmek çok önemlidir kesinlikle ancak bu sosyalleşme sizi konsantrasyonsuzluk, ek mesai gibi sonuçlar doğuruyorsa kendinize büyük bir kötülük etmiş olursunuz aslında.
6. İşe başlamadan önce olumsuz etkilerden korunun
İnsan psikolojisi farkımızda olmadan bir çok şeyden etkilenmeye açıktır. Kişiden kişiye değişen bir özellik olsa da, korku, hüzün, stres gibi olgular herkes için ortaktır ve kişiyi etki altında bırakabilir. Özellikle görsel medyada gördüklerimiz bilinç altımızda önemli bir alan teşkil ettiği için bir de korku bir duygu ile bağlandığında tekrar işimize konsantrasyon kazanmamızı zorlaştıracaktır. Bundan dolayı işe başlamadan önce korku, stres, gerilim, cinsel içerikler içeren görüntülerden uzak durmanız konsantrasyonunuzun bozulmasını engelleyecektir. Özellikle video paylaşım siteleri bütün bir gününüzü alabilir, bu uygulamalar ile mola zamanlarınızda ilgilenmenizi ve bunu kontrol altına almanızı öneririm.
“Şu konu hakkında video var mı ? bir bakayım diye girdiğinizde, ‘Sizin için öneriler’ bölümünden mutlaka ikinci bir videoya geçiş yapılır. Bu sayı 3,4,5 derken bir bakmışsınız gününüz bitmiş ve siz tüm gün sadece video izleyerek geçirmişsiniz.”
7. İş dışında bir hobi edinin
Konuya başlamadan önce belirtmeliyim ki spor yapmak bir hobi değildir. Spor yapmak ayrı bir motivasyon maddesidir, ki bunu yukarıda bu yüzden ayrı ele aldım.
Hobi edinmek sizi iş dışınızdaki vaktinizde de üretkenliğe itecek, zihinsel olarak rahatlamanızı sağlayacak mükemmel bir araçtır. Hobi olabilecek sayısız konu vardır. İçlerinden bir ya da birden fazlasını seçmek mümkün.
Şunu da belirtmeliyim ki, hobinizi iş dışında bırakmaya da özen göstermelisiniz. Yoksa bu hobi size zarar veren bir konu haline gelebilir.
Yukarıda bahsettiğim konular tamamen benim tecrübelerim olup faydasını gördüğüm konulardır. Bunlara eklenebilecek tabi ki birden fazla madde olabilir. Ben de deneyimleyip faydasını gördüğüm konular oldukça bu yazıyı güncellemeye devam edeceğim.
Unutmayın ki; Başarı çalışmaktan, çalışmak ise motivasyondan geçer.
Hepinizin başarılarla dolu bir geleceğinizin olması dileğiyle.