ผู้เรียน-สื่อ-เทคโนโลยี

การที่ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามาช่วยในการเรียนรู้ถือเป็นวิธีการเรียนรู้ที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย เนื่องจากเป็นการเปิดช่องทางการเรียนรู้ที่สามารถเข้าถึงทุกคนได้ง่ายเพียงปลายนิ้วผ่านอุปกรณ์เทคโนโลยี ซึ่งต้ององค์ประกอบครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็น สื่อที่ถูกพัฒนาขึ้น การรองรับของอุปกรณ์ สัญญาณเครือข่าย และผู้เรียน ที่จะต้องเกิดขึ้นพร้อมๆกัน ตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการ จะขาดอย่างใดอย่างหนึ่งอาจจะส่งผลกระทบให้การเรียนรู้นั้นคลาดเคลื่อนไม่เป็นไปตามเป้าหมายได้ ดังนั้นการเรียนรู้ด้วยสื่อดิจิทัลจะถูกแบ่งออกเป็นประเด็น คือ สื่อ เทคโนโลยี ผู้เรียน

ในด้านสื่อ การเตรียมความของผู้ต้องการผลิตสื่อนั้นจำเป็นต้องมีหลักการในการพัฒนาสื่อผสมกระบวนการขั้นตอนต่างๆ เพื่อเป็นหลักการพัฒนา เช่น กระบวนการพัฒนาสื่อตามรูปแบบขั้นตอน ADDIE การผลิตสื่อด้วยรูปแบบหลักการ 3P เป็นต้น ผู้สร้างสื่อจะต้องคำนึงถึงวัตถุประสงค์หลักของการพัฒนาสื่อไปเพื่อใคร มีวัตถุประสงค์ใดที่พัฒนาสื่อขึ้นมา ซึ่งหากกล่าวถึงสื่อในปัจจุบันมีหลากหลายรูปแบบที่ได้ยินกันบ่อยๆไม่ว่าจะเป็นสื่อโมชันกราฟิก สื่ออินโฟกราฟิก สื่อแบบมีปฎิสัมพันธ์ สื่อภาพนิ่ง สื่อภาพเคลื่อนไหว สื่อวิดิทัศน์ ผู้ผลิตสื่อจะต้องคำนึงถึงการเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นหลักสำคัญด้วย เนื่องจากแต่ละช่วงวัยนั้นต้องการเรียนรู้ไม่เหมือนกัน เช่นวัยในช่วงปฐมวัย ต้องการรับรู้สื่อดิจิทัลที่เน้นไปภาพเคลื่อนไหว เสียง สีของภาพ มีตัวอักษรจำนวนน้อยๆ แต่ต้องมีขนาดใหญ่ เพื่อดึงดูดผู้เรียนในวัยนี้ให้เกิดความสนใจ ส่วนสื่อในระดับประถมศึกษา จะเน้นภาพ สี เสียง และมีจำนวนข้อความที่เพิ่มมากขึ้น มีขนาดข้อความที่เล็กลงมา ตามลำดับจนถึงในระดับอุดมศึกษา แต่อย่าลืมว่าในปัจจุบันนั้นมีสื่อมากมาย การที่จะผลิตสื่อให้เหมาะสมในแต่ละช่วงวัยนั้นไม่ง่าย สิ่งสำคัญจะต้องเป็นสื่อที่ต้องมีการสรุปใจความสำคัญ กระชับ และรูปแบบใหม่ในการนำเสนอ เนื่องจากในปัจจุบันการเรียนรู้นั้นมีเวลาเข้ามาเป็นตัวแปรสำคัญ ยิ่งรูปแบบการนำเสนอนั้นกระชับ ใช้เวลาน้อย แต่ได้ความรู้ครบถ้วน เป็นสิ่งที่วัยการเรียนรู้ในปัจจุบันนั้นต้องการ ด้วยความต้องการที่จะเรียนรู้และมีเวลาเข้ามาเป็นตัวแปลสำคัญ หากแพลตฟอร์มใดสามารถนำเสนอรูปแบบสื่อที่กล่าวมาข้างต้นได้จะได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในระยะเวลาชั่วข้ามคืน อย่างเช่น tiktok เป็นต้น

เทคโนโลยี และผู้เรียนในที่นี้ขอกล่าวถึง อุปกรณ์ และผู้เรียนไปพร้อมกัน เนื่องมาจาก เทคโนโลยีเกิดจากความต้องการของมนุษย์ที่มีการพัฒนาอย่างก้าวกระโดดอยู่ตลอดเวลา จะสังเกตได้ว่าเทคโนโลยีมีการอุบัติใหม่ซึ่งสิ่งที่เกิดขึ้นนั้นล้วนตอบโจทย์ความต้องการของพฤกติกรรมการบริโภคของมนุษย์ทั้งสิ้น สิ่งที่เกิดขึ้นในรุปแบบของดิจิทัลนั้นไม่ว่าสื่อภาพนิ่งหรือสื่อภาพเคลื่อนไหวล้วนแสดงถึงรูปแบบการถ่ายทอดที่มาจากผู้สร้างและแสดงความเป็นตัวตนในฉบับของผู้สร้างเช่น เนื้อหาที่เหมือนกันแต่เทคนิควิธีการนำเสนอที่ต่างกันยอมส่งผลให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ต่างกัน ดังนั้นในปัจจุบันการมีสื่อที่ให้ความรู้เนื้อหาสาระเดียวกัน จึงอาจจะต้องมีสื่อที่หลากหลายรูปแบบเพื่อดึงดูดพฤติกรรมที่หลากหลายของผู้บริโภคข้อมูล สื่อ เทคโนโลยี และผู้เรียนมีความสอดคล้องกันอย่างสอดคล้องและประสานเข้ากันเพื่อสนับสนุนกระบวนการเรียนรู้ในยุคที่เทคโนโลยีเป็นส่วนสำคัญของชีวิตประจำวัน ผู้เรียนสามารถนำเทคโนโลยีมาใช้ในการเข้าถึงและแบ่งปันข้อมูลและสารสนเทศผ่านสื่อต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การเรียนรู้ออนไลน์ การใช้แอปพลิเคชันการศึกษา หรือการใช้สื่อสังคมออนไลน์ในการแลกเปลี่ยนความรู้ ส่วนผู้เรียนสามารถนำเทคโนโลยีมาสร้างสื่อการเรียนรู้ที่น่าสนใจที่ช่วยให้การเรียนรู้เป็นเรื่องสนุกและน่าติดตาม

สื่อที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีสามารถเป็นตัวกลางในกระบวนการเรียนรู้ เช่น หนังสือออนไลน์ คอร์สออนไลน์ และเนื้อหาการเรียนรู้ที่ถูกสร้างขึ้นโดยผู้เชี่ยวชาญ ทำให้ผู้เรียนได้รับข้อมูลที่มีคุณภาพและเป็นประโยชน์ด้วยความสอดคล้องระหว่างสื่อ เทคโนโลยี และผู้เรียน ในทุกวันนี้จะเห็นว่าการใช้เทคโนโลยีในกระบวนการเรียนรู้สามารถเพิ่มประสิทธิภาพให้กับการเรียนรู้แก่ผู้เรียนได้เป็นอย่างดี

อาจารย์เด่นชัย พันธุ์เกตุ

สาขาวิชาคอมพิวเตอร์ศึกษา คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา