Delphi Programlama Dili

Kaynakçalar: https://www.webpromedya.com/delphi/ https://tr.wikipedia.org/wiki/Delphi_(programlama_dili)

Delphi, Object Pascal’ı temel alan bir olaya dayalı programlama dili ve masaüstü, mobil, web ve konsol yazılımları için tümleşik geliştirme ortamıdır (IDE). Delphi, 2008 yılından beri Embarcadero Technologies tarafından geliştirilmektedir.

Delphi’nin derleyicileri Windows, macOS, iOS, Android ve Linux (sadece x64) için kodlar üretebilir.

Delphi, Code Insight kod editörü, Error Insight gerçek-zamanlı hata yakalama ve diğer özelliklere sahiptir. Başlıca özellikleri; refactoring; VCL (yerel Windows) ve FMX (çoklu-platform, her platform için kısmi yerel); mobil platformlar dahil tüm platformlar için entegre edilmiş debugger; kaynak kod kontrolü (SVN, git ve Mercurial); üçüncü-parti bileşenleri destekleyen RAD Studio’nun bir parçasıdır. Çok güçlü veritabanı desteğine sahiptir. Delphi, derleme hızı açısından dikkat çekici bir hıza sahiptir.

C# ve Swift gibi yaygın dillerin aksine, bir milyon satırlık Delphi projesi saniyeler içerisinde derlenebilir. 170,000 satırdan oluşan test projesini saniyeler içinde derlemiştir. Aktif geliştirilmeye devam edilmektedir ve her altı ayda bir yeni özellikler ve düzenlemeler ile yeni sürümü yayınlanmaktadır.

Özgün Delphi Borland tarafından hızlı uygulama geliştirme aracı olarak Windows platformu için geliştirilmiştir ve Turbo Pascal’ın yerini almıştır. Delphi var olan dile tam nesne merkezli programlama özellikleri eklemiş ve dilin kullanımı, geliştirilmesi ve desteklenmesi artmıştır. Modern dil özelliklerinden sayılan jenerikler ve anonim metodların yanı sıra string tipleri ve yerel COM port desteği ile özellikleri geliştirilmiştir.

2006 yılında, Borland’ın yazılım geliştirme araçları CodeGear firmasına transfer edilmiş, daha sonra firma Embarcadero Technologies tarafından 2008 yılında satın alınmıştır. 2015 yılında Embarcadero, Idera firması tarafından satın alındı fakat Embarcadero markası adı altında ürünlerin geliştirilmesine devam edildi.

29 Ağustos 2016'da Embarcadero Delphi Ürün Müdürü Marco Cantu, yazdığı blog yazısı ile Delphi’nin Linux’a doğrudan desteğinin verildiğini duyurdu. “Delphi, 25 yılını dolduran Linux’u tebrik etmeye geliyor” isimli yazısında Cantu, birkaç görsel paylaştı. Projenin kod adının Godzilla olduğunu ve PlatformAssistant Sunucusu ile Ubuntu işletim sisteminde derlenmiş Pascal kodlarını paylaştı.

Delphi Programlama Dilinin Gelişim Süreci

Teknolojinin gelişmesiyle kendine birçok yenilik katan Delphi, kullanıcılarına çeşitli kolaylıklar sağlamaktadır. Delphi’nin günümüze kadar olan gelişim sürecini detaylı bir şekilde inceleyecek olursak;

Delphi EEP (Early Experience Program)

Delphi program dilinin ilk hazırlık sürümü olan Delphi EEP sürümü 1994 yılının sonbaharında kısıtlandırılmış bir şekilde satılmıştır. Bu sürümün yanında verilen kaynak kodlar bir sonraki sürüm olan Delphi 1’in çok daha farklı olacağına dair ipuçları içermekteydi.

Delphi 1

Kod adı Delphi olan bu sürüm, Delphi programlama dilinin ilk sürümü olarak kabul edilir. 14 Şubat 1995 yılında piyasada satışları başlamıştır. Kaynak kodları yalnızca 16 Bit uygulamaları içeriyordu. Ayrıca bu sürümde Delphi’nin hazırlık sürümü gibi bileşenleri oldukça kısıtlı bir sürümdü.

Delphi 2

1996 yılının Mart ayında satışa çıkan Delphi 2 sürümünün kod adı Polaris’ti. Delphi 2 sürümü kendinden önceki sürüm olan Delphi 1 ile birlikte veriliyordu ve 32 Bit uygulamaların geliştirilmesi için yapılan ilk sürümdü. Delphi 1’in en fazla 16 Bit’e kadar olan uygulamaları geliştirmesinin ardından Delphi 2 sürümünün 32 Bit’e çıkması büyük bir gelişme olmuştur. Ayrıca Delphi 2 sürümü Windows 95 tarzında son moda bileşenler içeriyordu. Hafıza kullanım kapasitesi ise oldukça fazlaydı. Delphi 2 sürümünden önceki tüm veritipleri 64 KByte ile sınırlandırılmıştı. Karakter dizileri is en fazla 255 karakter olabiliyordu. Ancak Delphi 2 ile bu kapasite önemli ölçüde arttı ve 2 GByte’a kadar kullanım imkânı sunuldu.

Delphi 3

Delphi 2 sürümün sağladığı geniş olanaklardan sonra 1997 yılının Mayıs ayında satışa sunulan Delphi 3 ise program dili farklı bir boyut kazanmıştır. Kod adı Ivory olan Delphi 3 sürümüne, bir önceki sürümde bulunan özelliklere ek olarak internet uygulamaları ile ilgili bileşenlerin eklenmesi olmuştur. Aynı zamanda Delphi 2 sürümüne göre en önemli farklardan birisi de çok sayıda olan hataların düzeltilmesi olmuştur.

Delphi 4

Delphi programlama dilinin her yıl kendini yenilemesi üzerine 1998 yılının Ağustos ayında satışa sunduğu ve kod adı Allegro olan 4. sürümü de dinamik dizi kullanımına olanak sağlamıştır.

Delphi 5

Delphi’nin 1999 yılında satışa sunduğu Delphi 5 sürümüyle ise ADO ile veritabanı erişimi başlamıştır. Ayrıca kod adı Argus olan bu sürümün profesyonel formatı da bulunuyordu. Profesyonel sürümde ise normal sürümde bulunan ADO erişimi, ADO Express olarak ayrıyeten satın alınması halinde kullanılıyordu.

Delphi 6

Delphi 6 sürümüne kadar her sene yeni bir sürüm piyasaya sunan Delphi programlama dili, Delphi 5 sürümünden 2 yıl sonra Delphi 6 sürümünü satışa sunmuştur. 2001 yılının Mayıs ayında satışa sunulan Delphi 6 sürümünün kod adı Iliad idi. Delphi 6 ile birlikte gelen birçok yenilik bulunmaktaydı. Diagram oluşturmayı sağlayan Modelmaker, nesne tabanlı sistemleri modelleyen standart ve açılımı Unified Modeling Language olan UML bir dildir. Delphi’nin bu yeni sürümü ile kod yazma işlemi en aza indirilmiştir. Ayrıca tüm bu yeniliklere bir yenisi daha eklenerek veritabanı erişimi için yeni bir arabirim olan dbExpress eklenmiştir.

Delphi 7

Modelleme aracı Modelmaker’ın Delphi ile bütünleştiği Delphi 7 sürümünün kod adı Aurora idi. Ayrıca bu yeni sürüm ile artık .NET gibi uygulamalar geliştirebilmek mümkündü.

Delphi 8

Son sürüm olan ve kod adı Octane olan Delphi 8 sürümü ilk sürümlere göre en az gelişme kaydedilen sürümdür. Delphi 8 sürümünde program diline pek fazla yenilik gelmemiştir ve bir önceki sürümü takiben yalnızca .NET uygulamalarını geliştirebilme özelliği bulunmaktaydı

Delphi Sürümleri

İhityaca göre Delphi piyasaya dört sürüm halinde sunulmaktadır. Delphi 6 ve öncesinde üç sürüm halinde sunuluyordu. Ancak Delphi 7 ile birlikte dördüncü bir sürüm daha (Architect) eklenmiştir. Bunlar :

Personal (Standart)
Professional (Profesyonel)
Enterprise (Client/Server)
Architect

1. Personal Sürüm

Standart sürüm Delphi ile tanışmak isteyen kişileri hedeflemektedir. Öğrenciler, hobi olarak kendi programlarını yazanlar ve Delphi’yi tanımak isteyen kişiler için idealdir. Standart sürüm ile yazdığınız programları ticari olarak dağıtamazsınız.

Standart sürüm Windows programları yazmak için her türlü özelliğe sahiptir :

Hızlı Delphi derleyicisi
Gelişmiş entegre uygulama geliştirme ortamı (IDE)
Kullanılmaya hazır 85’in üzerinde bileşen (component)
Komple Windows desteği, COM, API’ler, multithreading vs.

2. Professional Sürüm

Profesyonel sürüm, ticari olarak program yazıp satan kişileri hedeflemektedir.

Profesyonel Sürüm, Personal sürümün özelliklerine sahip, ayrıca aşağıdaki özellikleri de içeriyor:

Kullanılmaya hazır 225’in üzerinde bileşen
Linux ve Windows’ta aynı anda program geliştirmek için kullanılmaya hazır 160’ın üzerinde CLX bileşen
Veribanı desteği
BDE (Borland Database Engine)
ADO
dbExpress : mySQL ve Interbase sürücüleri
VCL kaynak kodu
OpenTools API
Programlarınızı dağıtmak için InstallShield kurulum programı
Interbase Database Server
Indy, Rave ve Intraweb gibi birtakım 3. parti bileşenler

3. Enterprise Sürüm

Enterprise sürüm, büyük ölçekli uygulamalar geliştiren programcıları hedeflemektedir.

Enterpise sürüm, Profesyonel sürümdeki tüm özellikler sahiptir. Ayrıca aşağıdaki özellikleri de taşımaktadır :

Kullanılmaya hazır 300’ün üzerinde bileşen
Çok katmanlı veritabanı uygulamaları geliştirmek için MIDAS olarakta bilinen DataSnap teknolojisi.
Geniş bir Web hizmetleri ve XML desteği
CORBA desteği
Birden çok programcının çalıştığı ortamlar için TeamSource kaynak kod kontrol yazılımı
dbExpress için Oracle, SQL Server 2000 ve DB2 sürücüleri
Yüksek kalitede yazılım ve kod geliştirmek için Model Maker modelleme ortamı.
BDE için SQL Links sürücüleri : Oracle, SQL Server, Interbase, DB2, Informix ve Sybase
SQL Explorer yazılımı
Uygulamanızı çeşitli dillere tercüme etmek için gerekli özellikler

4. Architect Sürüm

Architect Sürümü, Enterprise Sürümün taşıdığı tüm özellikleri taşımaktadır ve hedef kitlesi de aynıdır. Tek farkı BoldSoft’un Bold for Delphi ürünü de bu sürümde yer almaktadır.