İrlanda’da Çalışmak
Buraya gelmeden önce neler yaşadım, gelirken nelerle karşılaştım, geldikten sonra neler yaptım gibi konuları paylaşmak istiyorum. İrlanda’da iş görüşmesi yapmak isteyen, yapmakta olan ve taşınma sürecinde olanlar için faydalı olacağını düşünüyorum.
İnternet üzerinde konu hakkında bilgi bulunabilse de maalesef bunlar ya eski ya da kapsamlı değil. Bulabildiğim en kapsamlı yazı bir ekşisözlük girdisi, gayet güzel yazılmış ancak eksik kısımları da mevcut. 2015 yılında yazıldığı için bazı değişen kısımlar güncellenmemiş. Lafı fazla uzatmadan giriş yapayım.
İş Bulma / Anlaşma Süreci
Gelmeden önce doğal olarak bir işiniz olması yada anlaşmış olmanız gerekiyor. Bu aşamada aktif olarak bir çaba sarf etmedim zira her şey Linkedin üzerinden bana gönderilen teklif ile başladı. Sonrasında şu andaki yöneticimle ufak bir telefon görüşmesi yaparak yine telefon mülakatı için gün belirledik. Bu mülakattan sonra bir ev ödevi aldım ve 24 saat içerisinde teslim ettim. Son olarak yöneticimle 50 dakika olarak planlanan bir telefon görüşmesi yaptım. Bu telefon görüşmesi beni Dublin’de yüz yüze (on-site) mülakatta görmek istediğini belirterek bitti.
Vize Süreçleri
Buradaki süreç şirketten şirkete değişebilir ancak büyük IT şirketlerinde durum hemen hemen aynı. Bu noktada şirketin insan kaynakları ile bağlantı halinde oluyorsunuz ve mülakat tarihi belli olduktan sonra size vizede kolaylık sağlayacak referans mektubu gönderiyorlar. Uçak biletlerini kendi cebinizden ödeyip sonrasında geri alabilme imkanınız var ancak ben uçak ve otel rezervasyonlarının çalıştıkları seyahat şirketi tarafından alınmasını istedim. Eğer bu tarz bir görüşmeye gidiyorsanız anlaşmalı bir seyahat şirketi olup olmadığını sorun. Sonrasında harcamalarınızı geri almak ile uğraşmamış olursunuz. Bu kalemler Euro kurunu göz önünde bulundurduğumuzda yüksek olabiliyor.
Sonrasında vizeye başvuruyorsunuz. Burada turistik değil, iş amaçlı vizeye başvurmanız gerekmekte. Bu vizenin istenilen belgelerinde şu an çalıştığınız şirketin vergi levhası, imza sirküleri vs. gerekmekte. Bunları insan kaynakları birimine sorun. Çok fazla gibi görünse de zaten defalarca hazırladıkları için kolayca toplayabilirsiniz. Çalıştığınız şirket tarafından antetli kağıda İngilizce olarak yazılmış“x — y tarihleri arasında Dublin’de olacaktır ve z tarihinde buradaki görevine geri dönecektir” şeklinde bir yazı almanız faydalı olacaktır. İrlanda konsolosluğuna vereceğiniz niyet mektubunu kapsamlı yazmanızı tavsiye ederim. Oraya mülakat için gittiğinizi ve size gönderilen referans mektubunun ekte olduğunu belirtmeyi unutmayın. Eğer işinizden ayrılmışsanız sorun değil. Elinizde niyetinizin desteklendiği bir referans mektubu var. Son olarak, İrlanda vize işlemleri VFS Global şirketi tarafından yürütülüyor ve ofisleri taksimde.
Mülakat
İstalbul’dan Dublin’e günde 2 defa olmak üzere direkt uçuş mevcut. 4 saat sürüyor ve sonunda yeşillikler içerisinde, havası kapalı ancak temiz, insanlarının rahat ve sevecen olduğu bir ülkeye ayak basıyorsunuz.
Kısa da olsa kendinize bir kontörlü hat almanızı tavsiye ederim zira maalesef Türk GSM şirketleri roaming konusunda insanı soyar derecede fiyat çekiyorlar. Havalimanında Meteor kartları satan dükkanlar var. 20€ karşılığında 3GB veriye sahip oluyorsunuz.
Bu noktada mülakattan 2 yada 3 gün önce Dublin’de olmayı tercih edebilirsiniz. Ben 3 gün öncesinde burada oldum. İlk gün yorgunluğu atmakla geçti, sonraki günlerde şehri gezme ve havasına alışma fırsatım oldu. Mülakat gününde her biri 1 saat olmak üzere 6 farklı kişi ile görüştüm. Sabah 10'da başlayan mülakat akşam 6'da bitti ve gerçekten yorucuydu.
Ertesi akşam havalimanına gittim ve insan kaynaklarından bir e-posta aldım. Bana ulaşamadıklarını ve aramak istediklerini belirttiler ve İrlanda numarasını kendilerine gönderdim. Kontörlü hat almak bu noktada işe yaradı. Sevindirici haberi 24 saat geçmeden aldım ve gerçekten şaşırdım. Görüşme sonrasında 3 hafta bekleyip cevap alamamaya alışmış bünyeye şok etkisi yarattı diyebilirim :)
Taşınma Öncesi
Her ne kadar en kısa zamanda başlamanız istense imza atıldıktan sonra ortalama 3 ay sonra taşınabiliyorsunuz. Bu ihbar sürenize bağlı olarak da değişebiliyor ancak çok acele etmemenizi öneririm. İşlemler uzun sürüyor ve bolca bekliyorsunuz. Ben imza attıktan 3.5 ay sonra taşınabildim ve yeni işime başlayabildim.
Yine Vize
Taşınma öncesinde İrlanda için çalışma vizesine başvurmanız gerekiyor. Burada şirket benim adıma Critical Skills adı verilen çalışma iznine başvurdu ve bu belgeyi posta ile gönderdi. Bu belge önemli ve kesinlikle kaybetmemeniz gerekiyor.
Eğer pasaportunuz birkaç sene içerisinde geçersiz olacaksa 10 yıllık pasaport almanız faydalı olacaktır. Pasaport ile tekrar uğraşmamak için 10 yıllık pasaporta başvurdum. VFS Global sayfasından çalışma için gerekli döküman listesini topladıktan sonra vizeye başvurdum. 3 hafta bekledikten sonra 4. haftada vize elime ulaştı.
Türkiye’den yapılan çalışma vizesi başvuruları tek girişlik olarak veriliyor. Bu vize 3 ay geçerli ve çok girişlik vizeyi İrlandaya yerleştikten sonra alıyorsunuz. Detayları ilerleyen kısımda.
Toplu Ödeme
Şirketten şirkete değişmekle birlikte taşınma ve yerleşme işleri için toplu miktarda bir para gönderiliyor. Bu para Euro olarak hesabınıza yatırılıyor ve hangi hesaba gönderilmesini istediğiniz size soruluyor. Gitmeden önce bu paranın TR hesabıma yatırılmasını belirttim ancak maalesef İş Bankası bolca problem çıkardı. Transfer gerçekleşmesine rağmen 3 hafta bekledim ve paranın nerede olduğu konusunda İş Bankasından bir cevap alamadıktan sonra paranın geri iadesini resmi yollarla İş Bankasından talep ettim. Her ihtimale karşı belirttiğim Euro hesaplarını kapattım. Bu iş ile ilgilenen kişi ile bağlantıya geçip durumu anlattım ve paranın iadesini bankama ilettiğimi belirttim.
Yurtdışından gelen para konusunda problem yaşamanız çok olası ve eğer yapabiliyorsanız taşındıktan sonra İrlandada açacağınız banka hesabına yatırılmasını talep edin. Yanınızda 1 aylık masraflarınızı karşılayacak (yaklaşık 3.000€ veya fazlası) miktarın olması yeterli.
Dublin
Bütün bu yorucu evrak işlerinden, beklemeden ve stresten sonra sonunda Dublin’e geldim. Kendimi şanslı hissediyorum zira halihazırda kalacak bir yerim vardı. Dolayısıyla ilk aşamada nerede kalacağım stresini yaşamadım. Eğer böyle bir imkanınız yoksa gelmeden önce airbnb gibi servislerden kalacak yerinizi ayarlamanızı tavsiye ederim.
Banka Hesabı
Toplu ödeme Türkiye’de mümkün olmayınca ilk işim banka hesabı açmak oldu. Bu iş için Amazon referans mektubu ile birlikte Bank of Ireland’dan birkaç isim verdi. Amazonda çalışan insanların rutin yaptığı işlem olduğu için zannediyorum ki banka ile anlaşmaları var ve ilgili kişiden randevu aldıktan sonra pasaportum ve referans mektubum ile giderek hesabımı aynı gün içerisinde açabildim. Birçok yerde banka hesabı açmak için adres bilgisini kanıtlamak gerektiği yazmakta, doğru, ancak eğer şirketiniz yardımcı oluyorsa zorunlu değil.
Sonrasında ödeme için ilgili kişi ile bağlantıya geçerek yeni banka bilgilerimi verdim ve 4 gün içerisinde bu ödeme elime ulaştı. Gerçekten İş Bankası ile uğraşma stresine değmediğini anladım.
PPS Numarası
Bu bildiğimiz sosyal hizmetler numarası. Bu numara ile sosyal hizmetlerden faydalanabiliyorsunuz ve vergi dairesine kayıt yaptırmak için gerekli bir numara.
Sistem randevu bazlı işliyor. Bu adresten gerekli belgeleri öğrendikten sonra MyWelfare.ie sayfasına kayıt oluyorsunuz. Randevunuzu ilgili ofisten aldıktan sonra gidip kaydınızı yaptırıyorsunuz. Randevusuz gitmeyin zira boşuna gitmiş olursunuz. Bu noktada hala resmi bir adresiniz olmuyor. Dolayısıyla şirket bu noktada PPS için referans mektubu hazırladı ve bu belge ile PPS’e herhangi bir problem çıkmadan PPS’e başvurdum.
Kaydınız alındıktan sonra kart 1 hafta içerisinde posta ile size gönderiliyor. Mektubu aldıktan sonra içerisindeki yönergeleri okuyarak bir telefon numarasını arayıp kartınızı aktif hale getirmeniz gerekmekte. Bunu unutmayın.
Vergi Dairesi
İşe başladığınızın ilk ayı içerisinde vergi dairesine kayıt yapmanız öneriliyor. Eğer kayıt yaptırmazsanız maaşınızın %55'i kadarlık kısmı emergency tax olarak kesiliyor ve maaşınız eriyip gidiyor. Dolayısıyla işe başladıktan ve PPS numarası aldıktan sonra yapacağınız ilk işlerden bir tanesi vergi dairesine kayıt yaptırmak olmalı.
Form 12A denilen formu doldurmanız gerekiyor ve bu formu genellikle insanlar vergi dairesine postalıyor. Vergi dairesine posta yolu ile çok fazla başvuru geldiği için bu süreç birkaç ayı bulabiliyor. Ben bunu beklemek istemediğim için public office’e bizzat gittim ve sıra numarası alarak kaydımı yaptırdım.
Kayıt esnasında Critical Skills belgenizin yanınızda olması gerekmekte. Bunun haricinde bir belge sormuyorlar. Pasaportunuzu yanınızda bulundurun ancak şart değil. Gittiğim zaman pasaportum yanımda yoktu ve panik halinde beklemeye başladım. Sıram geldiğinde sadece Critical Skills belgemi ve Form 12Ayı istediler. Adres bilgilerimi de verdikten sonra işlemlerim tamamlandı. 1 hafta sonra vergi dairesine kayıt yaptırdığıma dair belgem adresime postalanmıştı.
GNIB Kartı
Resmi olarak göçmen olduğunuzu gösteren kart. Kendinizi göçmen gibi hissettiren ve hayatınızdan o günlük nefret edeceğiniz tek yer. Çok yoğun talep olduğu için erkenden gitmek ve sırada durmak gerekiyor. Büro saat 8'de insanları içeri almaya ve sıra numarası dağıtmaya başlıyor. Sıra numarası almak için sabah 6 gibi sıraya girmeniz ve büronun açılmasını beklemeniz gerek. Ben 7'de gitmeme rağmen 160. sıra numarasını alabilmiştim. Birkaç sene öncesinde kayıt yaptıran ve gece 3'de soğukta bekleyen binlerce insan mevcut. Dolayısıyla eğer çok yoğun bir zamanda gelmişseniz erken saatlerde gitmediğiniz takdirde sıra numarası alamayabilirsiniz.
Güncelleme: 17 Ağustos 2017. Bu sene başında devreye alınan randevu sistemi ile artık GNIB kartı için gece saatlerinde sıraya girip beklemeye gerek kalmadı. Online olarak randevu alabiliyorsunuz ve GNIB randevu sistemi size en yakın uygun olan zamanı veriyor. Bu gün/saat içerisinde işlemlerinizi halledebiliyorsunuz. En son deneyimimde bana ayrılan randevu zamanında gittiğimde toplamda 1.5 saat içerisinde bütün işlemlerimi halledip çıktım. Önceki sisteme göre gerçekten güzel bir gelişme. Randevular gördüğüm kadarıyla 4–6 hafta sonrasında veriliyor ancak bu daha uzun da olabiliyor. Halihazırda elinizde 3 aylık vize olacağı için GNIB kartınızı rahatlıkla alabilirsiniz. İlk haftanıza GNIB randevunuzu alıp bir kenara koymanız yararlı olacaktır.
GNIB ofisinde gerekli evrakları verdikten sonra kaydınız alınıyor, fotoğrafınız çekiliyor, 300€ kartınızdan tahsil ediliyor ve parmak izinizin alındığı odaya yönlendiriliyorsunuz. Burada bütün parmaklarınız taranıyor ve kayıt altına alınıyor. Sonrasında kartınızın basılmasını bekliyorsunuz. Burada isimle çağrılıyorsunuz ve işlemler tamamlanıyor. GNIB kartı 1 senelik veriliyor.
Yeniden Giriş Vizesi
Buraya kadar gelmişseniz, tebrikler artık İrlandada yaşayabilir, çalışabilir ancak irlanda dışına çıkamazsınız. Çıkarsınız da giremezsiniz aslında. Dolayısıyla turistik planlarınız varsa çoklu giriş vizesi almak iyi bir fikir olacaktır.
Bu vizeye 2 türlü başvurabilirsiniz. Posta veya randevu ile. Neyse ki bunun için randevu sistemi mevcut. Posta ile gönderim yaptığınızda 2 hafta içerisinde alabiliyorsunuz. Randevu almak isterseniz genelde 3 hafta sonrasına randevu alabiliyorsunuz. Ben randevu almayı tercih ettim.
Malesef buradaki tahsilat sadece banka veya posta ile yapılabiliyor. Postahaneye gidip 100€’luk posta havalesi kağıdı almak gerekiyor. GNIB kartı, pasaportu, ve 1 adet vize fotoğrafı ile birlikte başvurunuzu yapıyorsunuz ve hemen vizenizi alıyorsunuz. Vizeniz GNIB kartınızın geçerlilik süresi kadar verilmekte. Dolayısıyla 2 yıllık çalışma izniniz olsa bile sadece 1 senelik çoklu giriş vizesi alabiliyorsunuz.
Sonuç
Bu kadar yorucu işlemlerin ardından her şeyi hallettikten sonra Dublin’in keyfini çıkarabiliyorsunuz. İrlanda gerek insanları olsun, gerek doğal güzellikleri olsun, gerekse kültürü olsun keyifle yaşanılacak bir yer. İrlanda taraflarlarının Euro 2016'da en iyi tarafta grubu seçildiğini hatırlatmak isterim :)
Bizim gibi sıcak ülkeden gelen kişiler açısından ilk aşamada alışması zor olsa da kapalı havaya ve yağmura sonunda alışıyorsunuz. Türkiye’deki stresli yaşantımdan sonra tek problemin yağmur ve hava olması da açıkcası çok sorun değil.
Umarım buraya gelecek olanlar açısından yararlı bir blog yazısı olmuştur. Bu yazıda ev bulma konusunda değinmedim zira başlı başına ayrı bir yazı olabilir. Sorularınızı, fikirlerinizi yorum olarak yazmaktan veya twitter aracılığı ile göndermek çekinmeyin.
Cheers.
2016–07–01, Dublin.
