Linux servisleri nasıl yönetir?

Bu flood’da Linux işletim sisteminde çalıştırılan servislerin yönetilmesinde kullanılan systemd'den bahsedeceğim.

Linux üzerinde koşturduğumuz servislerin, durduğunda ve işletim sistemi kapatılıp açıldığında otomatik olarak yeniden başlatılması, loglarının toplanması vb işlemleri yürütecek bir mekanizmaya ihtiyaç vardır. systemd birçok Linux dağıtımı için bu mekanizmayı sağlamaktadır.

Linux’ta çalıştırdığımız web ve uygulama sunucuları, SSH, DNS, telnet, vb servisler systemd veya benzeri (örneğin upstart) bir init system tarafından yönetilirler. Bu sistemlere init system denmesinin sebebi, Linux'un bu sistemleri açılış sırasında (boot) diğer process'leri başlatan ve PID (Process ID) 1 ile ifade edilen init process'i olarak kullanmasıdır. Aşağıdaki ekran çıktısında görüldüğü gibi Ubuntu 16.04.1 Linux dağıtımında init process'i olarak systemd kullanılmıştır.

systemd komut satırından systemctl CLI'ı ile yönetilir. Sistemde systemd tarafından yönetilen bütün servisler systemctl list-units --type service --state running komutu ile görüntülenebilir. Aşağıda bu komutun benim test sistemimde verdiği çıktı görülmektedir.

Halihazırda çalışan bir servisin durumu systemctl status <service_name> komutu listelenir. Örnek olarak test sisteminde çalışmakta olan docker servisinin durumu sudo systemctl status docker.service komutu ile görülebilir.

Çalışmakta olan bir servis systemctl stop <service_name> komutu ile durdurulur, durdurulmuş bir servis ise systemctl start <service_name> komutu ile başlatılır. Bir servisi yeniden başlatmak için ise systemctl restart <service_name> komutu kullanılır.

Sistemde bulunan bir servisin deaktive edilmesi istendiğinde systemctl disable <service_name>, aktive edilirken ise systemctl enable <service_name> komutları kullanılır. Deaktive edilen bir servis, systemd tarafından sistemin yeniden başlatılması sırasında başlatılmaz.

systemd tarafından yönetilen servislerin ürettiği loglar journalctl komutu ile görülebilir. Aşağıda sudo journalctl -u docker.service ile docker servisinin logları döktürülmüştür. systemd'nin yönettiği kaynaklar (servis, soket, vb) unit / -u olarak adlandırılır.

Her ne kadar bu flood’da systemd'nin Linux servisleri yönetmesi üzerinde durulduysa da systemd unit olarak nitelendirdiği sisteme ait bütün kaynakları yönetebilir. Bazı unit tipleri service, socket, device, mount vb olarak verilebilir.

Şimdi Linux’ta servis olarak çalışmak üzere basit bir Python programı hazırlayarak bunu systemd servisi olarak tanımlayalım ve systemd'nin sağladığı özellikleri daha yakından tanıyalım. Örnek Python programı aşağıda verilmiştir.

Görüldüğü üzere örnek Python programı birer saniye aralıklarla ekrana bir mesaj yazmaktadır. Örnek program terminalden çalıştırıldığında aşağıdakine benzer bir görüntü oluşturmaktadır.

Örnek Python programı için hazırlanan systemd unit dosyası aşağıda verilmiştir. Şimdi bu dosyada bulunan satırları teker teker açıklayalım. Restart=on-failure satırı ile systemd ilgili prosesi başarısız çıkış yaptığında yeniden başlatacaktır.

RestartSec=10, systemd'ye proses çıkış yaptıktan sonra yeniden başlatmak için 10 saniye beklemesini söylemektedir. WorkingDirectory= başlatılan prosesin çalışma klasörünü, ExecStart=/usr/bin/python3 ... ise servis başlatılırken çalıştırılacak komutu belirtmektedir. ExecStop=/bin/kill -INT $MAINPID satırı ile servis durdurulduğunda systemctl stop sample.service çalıştırılacak komuta yer verilmiştir. Görüldüğü üzere kill programı ile systemd tarafından başlatılan prosese SIGINT sinyali gönderilmesi planlanmıştır.

Şimdi servisi sample.service adlı dosyayı /etc/systemd/system/ klasörü altına taşıyarak sudo systemctl enable sample.service komutu ile aktive ederek sudo systemctl start sample.service ile servisi başlatabiliriz.

Başlattığımız servisin loglarını journalctl -u sample.service -f komutu ile ekrana döktürebilir ve -f / follow ile takip edebiliriz.

Başka bir servise bağımlılığı olan bir servisin bağımlı olduğu servis unit dosyasında belirtilirse systemd öncelikle bağımlı olunan servisi ayağa kaldırıp daha sonra bağımlı servisi başlatabilir ve böylece servisler doğru sırada başlatılabilir.

systemd ile boot sırasında belirlenen sırada başlatılan prosesler sistemin kapanışında da systemd tarafından sonlandırılırlar. systemd başlattığı proseslere SIGTERM sinyali göndererek sistemin kapatılacağını proselere haber verir ve graceful çıkış yapmalarını sağlar. Sistem kapatılması veya durdurulma sırasında systemd'den SIGTERM dışında bir sinyal almak isteyen prosesler unit dosyalarına KillSignal=SIGINT gibi bir tanımlama yaparak SIGTERM yerine SIGINT sinyalini alabilirler.