Business Intelligence là gì?
(English version here : https://medium.com/@hanhntt313/business-intelligence-in-a-glance-a80936db5f57)
Hi, hey, xin chào và đây là blog đầu tiên của mình về vấn đề duy nhất trong cuộc sống mà mình nghĩ là mình có một chút kiến thức (mà thật ra là không có gì) : Business Intelligence (BI) và Data. Mình xin phép được để nguyên 2 cụm từ này bằng tiếng Anh.
Thật ra mình luôn muốn viết blog về vấn đề này (vì mình thích nổi tiếng), nhưng mình cũng hơi lo ngại sau khi viết blog, mọi người sẽ nhận ra mình không biết gì và mình không chém gió xin việc được nữa. Nhưng sau khi nhận được khá nhiều câu hỏi của mọi người (sau bài viết về công việc của mình trên IT Việt tại : https://itviec.com/blog/data-analyst-la-gi/), mình quyết định sẽ viết dài hơi hơn về công việc của mình tại đây, hi vọng sẽ chia sẻ được ít nhiều kinh nghiệm với các bạn đã và đang chuẩn bị theo đuổi công việc này.
Ở blog đầu tiên, mình xin trả lời 4 câu hỏi mà mình hay gặp nhất, khi các bạn gửi thư cho mình:
1, Công việc của 1 BI hoặc 1 người làm nghề BA (Business analyst — lại một lần nữa mình xin phép được dùng tiếng Anh) là làm gì?
Ban đầu mình định tìm một định nghĩa trên mạng ghép vào đây cho chuẩn xác (mà lại nhanh gọn), nhưng sau cùng lại có một ví dụ thực tế khiến mình cảm thấy rất phù hợp để làm câu trả lời cho câu hỏi này.
Lần đó bạn bè mình có lập một group chat để bàn chuyện đi chơi, mình là đứa rất ngại chat và ngại lập kế hoạch nên không quan tâm gì. Sau cùng thì vào một ngày đẹp trời, mình ra vẻ quan tâm bằng cách nhảy vào hỏi “ Thế rốt cuộc kế hoạch đi Phuket là thế nào nhỉ?”. Bọn bạn mình đã im lặng một lúc lâu, sau đó cho dù qua whatsapp, mình vẫn có thể cảm nhận được chúng nó cười điên dại (mình định dùng từ nghiêng ngả cho lịch sự nhưng với bọn bạn mình thì điên dại hợp hơn). Sau cùng một đứa nói “Đến giờ chị Hạnh vẫn chưa biết mình đi đâu à? Có khi đem chị Hạnh đi bán là hợp”, một đứa nhảy vào nói thêm “Mình đem bán vào đó rồi chị ấy lại ngày đêm tính xem giờ nào trong ngày nhiều khách, khách nào đem lại nhiều tiền, khách nào dễ tính hay đến…có khi lại sớm giàu nhất động”
Ồ, nói đến đoạn này mới nhớ, hi vọng các bạn đều đủ 18 trở lên.
Quay lại câu hỏi, người làm BI/BA là người theo dõi và nắm bắt các số liệu phản ánh tình hình kinh doanh của công ty, nói được chuyện gì đã xảy ra, dự đoán được chuyện gì sắp xảy ra, và hỗ trợ cho những quyết định của ban điều hành.
2, Vậy BI/BA là gì và điểm khác nhau giữa 2 công việc?
Đến câu này thì mình hơi lười rồi, nên mình sẽ trích dẫn câu trả lời mà mình thấy thích hợp nhất mình có thể tìm thấy, từ Mark van Rijmenam — CEO/Founder của BigData- Startups
“Đối với tôi điểm khác nhau giữa BI và BA là BI là nhìn lại (tình hình kinh doanh) qua một tấm gương bằng cách sử dụng dữ liệu từ một phút trước cho tới rất nhiều năm trước, trong khi BA là nhìn về phía xem chuyện gì sắp sửa xảy ra, trong khi BI nói cho bạn biết điều gì đã xảy ra. Điều này là điểm khác biệt lớn nhất cho dù cả 2 công việc đều mang là mang lại các insights (từ này mình xin tiếp tục dung tiếng Anh — những từ mình dung tiếng Anh sẽ là những từ cho dù bạn đi làm ở bất cứ công việc nào tại Việt Nam, thường vẫn sử dụng từ đó bằng tiếng Anh — và mình hơi lười dịch) BI quan trọng trong việc cải thiện các quyết định của bạn dựa trên dữ liệu quá khứ, trong khi BA giúp bạn tiến về phía trước và hiểu điều gì sắp sửa xảy ra”.
Tuy nhiên, thực tế là hai công việc này khá gần với nhau. Trích lời P.Wong, Giám đốc trang một trang online classified — trong lần gần nhất mình gặp “ Tôi không cần BI nói cho tôi biết các con số hoặc các trend đang diễn ra, tôi cần một người nhìn toàn thể bức tranh và nói cho tôi biết những thong tin mà tôi không biết (như khi tôi đang tập trung vào thủ đô A, thực ra doanh thu của tôi lại đến nhiều nhất từ một tỉnh nào đó khác). Và tôi mong đợi BI dự đoán nhiều hơn, ví dụ như doanh thu tháng tới, để tôi có thể điều chỉnh kế hoạch kinh doanh”
3, Hiện tại mình đang làm/học …(một việc không liên quan), liệu mình có thể chuyển nghề và làm BI/BA được không?
Triết lý sống của mình là “Không có gì là không thể” (trừ phi cơ riêng, mua đảo riêng…đaị khái là cũng trừ những thứ không thể), vì vậy, câu trả lời của mình luôn là CÓ.
Lời khuyên của mình trong trường hợp này, nhìn chung, là tìm hiểu kĩ về công việc (xem có phù hợp với bạn không, có hứng thú không), và bắt đầu học một số kĩ năng nhất định (mình sẽ nêu cụ thể hơn trong câu tiếp theo). Sau đó bạn có thể bắt đầu tham gia các data challenge trên mạng, ở xung quanh bạn hay tìm hiểu các công việc lien quan ở công ty, tham gia các nhóm meetup, conferenc, events, bootcamps… hay nghiêm túc hơn thì có thể xin các công việc intern/part time hoặc toàn thời gian cho người mới bắt đầu để có kinh nghiệm.
4, Mình nên học gì để trở thành BA/BI?
Nếu bạn quyết định đi học chính qui ở các trường đại học, mình thấy có rất nhiều lựa chọn, tuy nhiên lần cuối mình học đại học đã rất lâu rồi nên không có lời khuyên cụ thể nào.
Một số bạn có hỏi mình có khoá đào tạo Master online nào không (để chuyển ngành), câu trả lời là có. Tuy nhiên, theo mình nếu bạn quyết định học Master thì vẫn nên đến trường lớp hơn học online (trừ khi bằng cấp thật sự quan trọng và bạn không thể đến trường lớp). Vì đến trường lớp sẽ giúp bạn mở rộng network, có nhiều cơ hội trao đổi với nhiều người mới, có nhiều cách nhìn khác về vấn đề và có thể giúp bạn có nhiều cơ hội công việc hơn sau khi tốt nghiệp.
Đến phần quan trọng nhất, nếu bạn định thử tự học trước đã, đây là một lộ trình học mà mình rất hay dùng để giới thiệu với mọi người:
Các công cụ phân tích dữ liệu và modeling (R/Python…) và Xác suất thống kê là những khoá học bắt buộc để bạn chuyển sang làm BI/BA.
Thật ra SQL là tất cả những gì mình biết, nhưng SQL đã trở nên khá lạc hậu trong thời đại hiện tại, và ngay cả những đứa không biết gì như mình khi phỏng vấn cũng sẽ ra vẻ hỏi bạn vài câu về R hay Python, mình khuyên bạn nên bắt đầu từ những ngôn ngữ mới hơn này.
Tadaaaa, cuối cùng mình cũng đã hoàn thành 4 câu hỏi đầu tiên mà mọi người hay hỏi. Lần sau mình sẽ quay lại với những chủ đề (mà mình cố nghĩ là) hay ho khác.
Nếu bạn nào có câu hỏi gì thì hãy gửi cho mình tại địa chỉ hanhntt313@gmail.com nhé, mình sẽ trả lời rất chậm, vì mình còn mải hóng hớt showbiz ấy.
Bye, hẹn gặp lại các bạn sớm.
