İnsanın “Dışındaki” Fırtınalar
Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi teknolojiyi bekleyen çeşitli tehlikeler var. Bunlardan en büyüğü ise ilki 1859 ‘da kaydedilen 1859 Güneş fırtınası diğer bir adıyla Carrington Olayı olarak adlandırılan bizi ısıtan ,yolumuzu aydınlatan güneşimiz içine kopan jeomanyetik fırtınalardır. Şunu diyenleri duyar gibiyim “Herkes öldürür sevdiğini…” evet maalesef. Konumuza dönecek olursak nedir bu Carrington Olayı (Carrington Event) veya nedir bu jeomanyetik dalgalar?
Başlamadan Önce Bilmemiz Gerekenler
Solar Döngü nedir? Basitçe açıklayacak olursam; Güneş aktivitesi güneş yüzeyinde gözlenen güneş lekeleri sayısındaki varyasyonları açısından ölçülen yaklaşık periyodik 11 yıllık bir değişimdir.
Taçküre Kütle atımı ise Güneşin taç küresinde manyetik alan karışımları nedeniyle oluşan ve uzaya büyük kütlede plazma fırlatılmasına sebep olan bir Güneş patlamasıdır.
Manyetosfer ise bizi jeomanyetik dalgalardan koruyan biricik kahramanımız.
Ne kadar şirin dimi 🙂
Şimdi Hazırız Nedir Bu Carrington Event ?
1859 yılında solar döngü 10 sırasında olmuş güçlü bir jeomanyetik güneş fırtınasıdır. Bir solar alev veya koronal kütle enjeksiyonu (Taçküre Kütle atılımı), Dünya’nın manyetosferini vurdu ve şimdiye kadar bilinen, Richard Christopher Carrington tarafından gözlemlenen ve kaydedilen en güçlü solar fırtınayı tetikledi.
28 Ağustos 1859’dan 2 Eylül 1859’a kadar, Güneş’te sayısız güneş lekeleri gözlemlendi.
Richard Christopher Carrington tarafından 1 Ekim 1859’un Güneş lekelerinin çizimi. A ve B işaretleri, daha sonra kaybolmadan önce C ve D’ye doğru 5 dakika boyunca giden çok parlak bir olayın ilk yerlerini gösteriyor.
Peki Bunda Büyütülecek Ne Var Ki?
29 Ağustos 1859’da güney aurorae, Avustralya’daki Queensland kadar kuzeyden bile gözlemlendi.
1–2 Eylül 1859’da kaydedilen en büyük jeomanyetik fırtına meydana geldi. Aurorae, kuzey yarımkürede Karayipler’den bile olmak üzere tüm dünyada görüldü; Rocky Dağları üzerindekiler o kadar parlaktı ki, parlaması altın madencilerinin sabah olduğunu zannettiklerinden kahvaltı hazırlamaya başlamalarına sebep oldu. Kuzeydoğu Amerika’da uyanan insanlar aurora’nın ışığı sayesinde gazete okuyabiliyorlardı. Aurora, Küba ve Hawaii gibi kutuplardan bile görünüyordu.
Bunlar Basit Bile Görünse…
Tüm Avrupa ve Kuzey Amerika telgraf sistem işlevlerinde anormallikler görüldü, bazı durumlarda telgraf operatörlerine elektrik şoku bile verdiler. Telgraf direkleri elektrik kıvılcımları saçıyordu. Bazı telgraf sistemleri güç kaynaklarından kesilmelerine rağmen mesaj alıp göndermeye devam ettiler. Bunlar sadece en basit örneklerden…
Olanları Hayal Edebilmeniz İçin
3 Eylül 1859 Cumartesi günü, Baltimore American and Commercial Advertiser raporuna göre, “Perşembe akşamı geç saate kadar dışarıda olanların auroral ışıkların muhteşem görünümüne şahitlik etme şansı oldu. Bu fenomen, ışık oluşumu saatlerinin farklı olmasına rağmen Pazar günkü görünüme çok benzerdi, eğer muhtemel olsaydı, daha parlak ve prizmatik tonlar daha çeşitli ve enfes olacaktı. Işık, parlak bir bulut gibi tüm gökyüzünü kaplıyordu ve daha büyük boyutlu yıldızlar belirsizce parlıyordu. Işık, Ay’ın dolunay halindeki parlaklığından bile fazlaydı fakat etrafındaki her şeyi kaplayan tanımlanamaz bir yumuşaklığı ve narinliği vardı. Saat 12 ile 1 arası görünürlüğü en yüksek muhteşemliğindeyken, bu garip ışığın altında duran şehrin sessiz sokakları, bu tek görünüş kadar güzel bir görüntü sergilemekteydi.”
Tabi bu etkileyici görüntülerin ardında büyük bir zarar da mevcut. Haziran 2013’te, Lloyd’s of London ve Amerika’daki Atmospheric and Environmental Research ’den (AER) ek bir grup araştırmacı, Carrington Olayı ’ndan alınan bu verileri, dünya ekonomisinin ne kadar etkilendiğini hesaplamak için kullandılar, $2.6 trilyon.
Yazımın başında da bahsettiğim gibi Teknolojiyi büyük bir tehlike bekliyor. Bilim insanlarının yaptıkları açıklamaya göre büyük solar döngüye bakılırsa yakın bir zamanda biz de etkisi birkaç gün sürecek Güneş Fırtınalarına şahitlik edebiliriz. Düşünelim biraz. 5 gün boyunca elektrik, internet, telefon, sosyal medya… hiçbiri yok. Ne yapardınız? Nasıl bir durumun içinde olurdunuz? Daha geniş açıdan bakacak olursak Dünya nasıl bir halde olurdu? Tabi bunun için birkaç tedbir alındı fakat yetersiz. Sadece verileriniz denizin derinliklerinde büyük bir süperiletken kasada saklanıyor. NASA SpaceApps Hackathonunda yaptığım araştırmalarda tek çözümün süperiletkenler olduğunu anlamıştım. Umarım pek fazla hasar almadan bu süreci atlatabiliriz.
