AYA TRİADA RUM ORTODOKS KİLİSESİ

HAZIRLAYAN: Havva Kunut, EDİTÖR: Emre Yılmaz Baysal

Bu yazımızda sizleri Beyoğlu-Pera’da bulunan en görkemli kiliselerden biri olan Aya Triada Rum Ortodoks Kilisesi’ne götüreceğim.

Kilisenin bulunduğu arazide daha önceleri eski bir Rum Ortodoks mezarlığı ve Aya Yorgi’ye atfedilmiş ahşap bir kilise bulunmaktaydı.[1] Dönemin Rum Ortodoks cemaatinin ihtiyaçlarına karşılık veremediği gerekçesiyle kilisenin mezarlıkla birlikte yıkılıp yerine daha görkemli bir kilisenin yapılması kararlaştırıldı.

Kilise, Kutsal Teslis’e (Tanrı’nın Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tan oluşan üçlü doğası) adanmıştır ve Pera bölgesindeki en büyük kilisedir. Sultan II. Abdül Aziz ve Sultan II. Abdülhamid dönemlerinde yaptırılmış ve açılışı 11 Eylül 1880 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Rum Cemaati tarafından inşa edilen en görkemli kiliselerden biridir. Kilisenin inşaatı, mimar Potesaros’un tasarım çizimlerine göre gerçekleştirilmiş ve 1867–1880 yılları arasında 13 yıl boyunca sürmüştür. Mezarlığın nakli Pangaltı semtine yapılmıştır. Kubbeli haç bazilikası şeklindedir.

Etrafı yüksek duvarlarla çevrili geniş bir bahçe içerisinde bulunan kilise, Yunan haç planına sahip ve merkezi kubbeli, kâgir bir yapıdır. Doğu-batı ekseninde uzanmaktadır. Giriş cephesinin ve aynı zamanda narteksin her iki yanında simetrik olarak konumlanmış toplam iki adet dört katlı, kubbeli çan kulesi bulunmaktadır. Kubbe kasnağındaki on iki pencere, İsa’nın on iki havarisini simgelemektedir.

Kilise, tipik iki çan kulesi ile Gotik tarzıyla ayırt edilmektedir. İkonların yer aldığı templon mermerdir ve vitray pencereleri çarpıcı bir güzelliğe sahiptir. İkonların çoğu Bizans batı tarzıdır. Kilise 23 Mart 2003 tarihinde tamamen yenilenmiş ve yeniden açılmıştır.

Sizlere Aya Triada Aşevinden de bahsetmek isterim.

Beyoğlu Rum Ortodoks Kilise ve Mektepleri Vakfı’nın Aya Triada aşevi, 1935 yılının Ekim ayında, o dönem Vakfın ruhani lideri İrinupolis Metropoliti Konstantinos, Aya Triada kilisesinin vaizi, diyakoz Poliefktos Finfinis ve Kilise Komitesinin inisiyatifi ile vücut bulmuştur.

Aşevinin amacı, Beyoğlu Rum Ortodoks Kilise ve Mektepleri Vakfı’na bağlı okullarında yani Zoğrafyon’da, Zapyon’da, Aya Triada okulunda, Aya Konstantin okulunda, Kentriko Kız okulunda ve Nane ve Aynalıçeşme okullarında eğitim gören muhtaç öğrencilere “yeterli ve besleyici gıda” sunulmasıydı.

Gönüllüler, Aşevi kurumunun sağlıklı ve başarılı bir şekilde işleyişinin en önemli faktörlerinden birini teşkil etmekteydi ki günümüzde de bu önem süregelmektedir. Bu gönüllülerin çoğu Rum Cemaatinin önde gelen ailelerindendi. Diğer insanlara yardım ve hizmet etme değerlerini onurlandırmak için yetiştirilmişlerdi.

Zira yüksek sosyal statülerine karşın, aşevleri vasıtasıyla sundukları hizmet, hayırseverlik anlayışının uygulamaya yansımasıydı ve bu şekilde sadeliğin ve kadirşinaslığın birer örneğini teşkil ediyordu.

Aşevi bugün de aynı gayretle, muhterem Metropolit Germanos himayesinde ve seçkin gönüllü bayanların destekleriyle en üst düzeyde hizmet vermeye devam etmektedir.

Peki Aya Triada nedir?

‘Aya’ ve ‘Triada’, ‘Aya ‘Triada’ (Αγία Τριάδα) şeklinde birlikte kullanıldığında Hristiyan teolojisinin en temel doktrini olan, Baba-Oğul ve Kutsal Ruhu ifade eder ve “Kutsal Teslis” anlamına gelir. ‘Triada’ (Τριάδα) ‘üçlü’ demektir. ‘Baba her şeyin kaynağı ve menşeidir. Oğul ve Kutsal Ruhtan ayrıdır.

Tanrı’nın şahıslığı tabiatında önce gelir; başka bir ifadeyle Tanrı’nın tabiatı mantıken şahıslığından sonradır. Bunun içinde Tanrı’nın tabiatı, diğer iki unsurun tabiatıyla aynıdır. Baba tanrılığını diğer iki tanrıyla paylaşır. Oğul, Baba’nın hikmeti ve gücüdür. Oğul, Baba ile aynı tabiattandır; fakat şahıs olarak ayrıdır. Oğul, Baba’nın suretidir.

Kutsal ruh ise, sadece doğrudan Baba’dan ve dolaylı olarak da Oğul’dan tezahür etmiştir. Kutsal Ruh, Oğul Tanrı Mesih’in suretidir. Ortodoks inancında bu üçlü aynı tözdendir ve Kutsal Ruh, Baba’dan kaynaklanır. Ruhülkudüs olarak bilinen Kutsal Ruh, Baba ile Oğul arasındaki tamamlayıcı bağ olarak yorumlanmış ve aynı Tanrısal nitelikte kabul edilmiştir.

Şimdi sizleri kiliseye ait görsellerle baş başa bırakıyorum.

KAYNAK: http://www.stavrodromion.org/tr/churches/agia-triada-stavrodromiou