Fikir: “Bir köprüye ihtiyaç var.”
2022 yılının yaz aylarında İstasyonTEDÜ ekibi olarak ilerleyen dönemde yapabileceklerimiz üzerine konuşuyorduk. Türkiye Sosyal Girişimcilik Ağı (TSGA) çatısı altında yürütülen ve yakın zamanda tamamlanan Türkiye’de Sosyal Girişimcilik Araştırma Projesi, bir kez daha sosyal girişimlerin farklı alanlarda yetkinlik sahibi, kalifiye işgücüne duyduğu ihtiyacı ortaya koymuştu. Genellikle az sayıda insanın özverili çalışmalarıyla etki yaratmaya çalıştığı küçük ölçekli yapılar olan sosyal girişimlerde, bilgi birikimini ve yeteneklerini girişimin misyonu için kullanmak isteyen profesyoneller gerçekten fark yaratabilirdi. Öte yandan, özellikle şu anda yüksek öğrenime devam etmekte olan kuşakta sosyal girişimciliğin de bir kariyer yolu olabileceğine dair farkındalık istenen düzeyde değildi. Sosyal/çevresel sorunların çözümüne katkı sunmak isteyen gençler, hayatlarını idame ettirecek parayı kurumsal bir şirkette veya bir kamu kuruluşunda çalışarak kazanırken bir yandan da bir sivil toplum kuruluşunun faaliyetleri içinde gönüllü olarak yer almak haricinde bir seçenekleri olduğunu konusunda yeterli bilgi sahibi değillerdi.
Özetle, sosyal girişimler ile sosyal/çevresel meselelere duyarlılığı yüksek, yetenekli gençler arasında kurulması gereken bir köprü vardı. TED Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren bir sosyal inovasyon merkezi olarak öğrencilere yakınlığımızın avantajından faydalanmamız ve bu köprüyü bir tarafından inşaa etmeye başlamamız gerektiğine karar verdik. Bu köprünün en sağlam şekilde kurulabilmesi için misyonunu sosyal girişimleri bir araya getirmek ve ihtiyaç duydukları destekleri sağlamak üzerine kuran bir program ortağıyla çalışmanın faydalı olacağını düşündük ve Yekpare Sosyal Girişim Birliği ile temasa geçtik. Böylelikle Yekpare ekibi ile beraber, sosyal girişimlerin belirli alanlarda ortaya çıkan ihtiyaçlarının, ilgiye ve yetkinliğe sahip TEDÜ’lü stajyerler tarafından karşılanması ve öğrencilerin de sosyal girişimciliğe dair farkındalık kazanması için stajyer adayları ve sosyal girişimlerin bir araya getirilmesini amaçlayan Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı’nı tasarladık.
Süreç #1: Program Tasarımı
Tasarım süreci Yekpare Sosyal Girişim Birliği ile yaptığımız toplantılar ile başladı. Sosyal girişimler ve stajyer adaylarının doğru şekilde eşleştirilmesi, programın operasyonel planlaması, çıktı ve sonuç göstergelerinin belirlenmesi, ilk ve son testlerin hazırlanması ve programın etkisinin ölçülmesi üzerinde çokça konuştuk. Ana çerçeveyi oluşturduktan sonra TEDÜ Kariyer Merkezi’ne danışarak programı TED Üniversitesi Staj Yönergesi ile tamamen uyumlaştırdığımızdan emin olduk. Başvuru, eşleştirme ve staj süreçlerinin hem sosyal girişimler hem de stajyer adayları için en az sorunla ilerleyebilmesini sağlamak adına iki grup için ayrı ayrı detaylı bilgilendirici metinler yazdık. Son olarak sosyal girişimlerin ihtiyaçlarını ve stajyerlerinden beklentilerini, öğrencilerin ise yetkinliklerini ve kendilerini geliştirmek istedikleri alanları belirttikleri, birbirinin eşleniği niteliğinde sosyal girişim ve öğrenci başvuru formlarını hazırladık.
Süreç #2: Duyuruların başlaması
Nihayet 28 Eylül 2022, Çarşamba günü Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı başvurularının başladığını olanca heyecanımızla duyurduk ve yaklaşık 3 ay sürecek çok keyifli ama bir o kadar da yorucu bir döneme giriş yaptık. Henüz eşleştirme süreci başlamadan stajyer adaylarının başvuru formlarına yazdıkları motivasyon cümleleri ile programın amacına hizmet edeceğine yönelik inancımız tazelendi. Bu cümlelerden bazılarını sizlerle de paylaşmak isteriz:
“Büyüdüğüm şehrin ve yaşadığımız ülkenin kronik ve karmaşık toplumsal sorunlara sahip olduğunun diğer aktif vatandaşlar gibi ben de farkındayım. Bu farkındalık çoğu zaman beni yaralasa ve umutsuzluğa sürüklese de bu sorunların çözümünün imkansız olmadığına inanan umutlu bir tarafım da var. Bu sorunları çözecek adımların veya projelerin içerisinde yer almanın ise bireylere inanılmaz haz ve bilinç getireceğine neredeyse eminim.” (Psikoloji, 3. sınıf)
“Bu programda yer almak istememin en büyük sebebi belli konularda kendimi geliştirirken aynı zamanda gönüllü bir şekilde insanlara dokunabilecek olmam. Dünyanın geldiği noktada ilerde yapacağım mesleği insanlara faydalı olacak şekilde pekiştirmek benim için en büyük motivasyonu sağlamakta.” (Makina Mühendisliği, 4. sınıf)
“Daha önce hiç böyle bir faaliyette bulunmamıştım. Üniversite hayatım boyunca öğrendiğim teknik bilgileri bir sosyal amaca yönelik olarak kullanmak, staj süresince bilmediğim ama kendimi geliştirebileceğim konuları keşfetmek, ayrıca uzmanı olduğum bilgilerimi bu projede test etmek ve uygulamak istiyorum.” (Bilgisayar Mühendisliği, 4. sınıf)
Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı’na hem sosyal girişimler, hem de yukarıda yazdıklarıma benzer motivasyona sahip öğrenciler tarafından beklediğimizden daha yoğun bir ilgi gösterildi. TED Üniversitesi’nin 5 fakültesinden 64 öğrenci ve çoğunluğu Ankara’da faaliyet gösteren 37 sosyal girişim programa dahil olmak için başvuruda bulundu. Eşleştirme sürecine başlamadan önce, stajyer adaylarına sosyal girişimcilik alanını tanımaları ve sosyal girişimcilik — sosyal inovasyon — sosyal etki gibi konularda ortak bir dil oluşturmaları amacıyla 2 Kasım 2022, Çarşamba günü çevrimiçi bilgilendirme semineri düzenledik. Seminere TEDÜ Kariyer Merkezi yetkilileri de katıldı ve öğrencilere stajlarına başlamak için gerçekleştirmeleri gereken prosedürlerle ilgili bilgi verdi.
Süreç #3: Sosyal girişimler stajyerleri ile eşleşiyor
Eşleştirmelerin başlaması
Daha sonra sosyal girişimleri doğru stajyer adayları ile eşleştirmek için çalışmaya başladık. Başvuru formlarını tarayarak her sosyal girişim için beklenti ve ihtiyaçlarına uygun üç stajyer adayı belirledik. Ancak bu aşamada tahmin ettiğimizden daha çok zorlandık, çünkü eşleştirme için kullandığımız kriterlerin sayısının çokluğu nedeniyle sosyal girişimlerin taleplerini birebir karşılayan stajyer adaylarını bulmak neredeyse imkansızdı. Ek olarak, bütün stajyer adaylarının mutlaka en az bir sosyal girişime önerilmesi bizim için önemliydi. Böylelikle hepsi bir sosyal girişimde staj yapma imkanı bulamasa da, bütün stajyer adayları sosyal girişimler ile temas etmiş ve mülakat tecrübesi edinmiş olacaktı. Zor da olsa hiçbir program katılımcısını geride bırakmadan sosyal girişimler için uygun adayları belirlemeyi başardık. Sosyal girişimlere onlar için belirlediğimiz stajyer adaylarının iletişim bilgilerini ve izlemeleri gereken yolu açıklayan mailler göndererek mülakat sürecini başlattık ve yavaş yavaş programın meyvelerini toplamaya başladık. Mülakatlar sonuçlanıyor, sosyal girişimler stajyeri ile eşleşiyor, staj sürecini başlatan sosyal girişimlerden ve öğrencilerden çokça olumlu geri dönüş alıyorduk. Öte taraftan, programın en öngörülemez sorunlara gebe, dolayısıyla en çok emek verdiğimiz aşaması bu aşamaydı.
Eşleştirme süreci: Öngördüklerimiz, öngöremediklerimiz, önlemlerimiz
İlk olarak belirtmekte fayda var ki, gönderdiğimiz detaylı mailler sürecin sorunsuz bir şekilde ilerleyebilmesi için yeterli olmadı. Programa başvuruda bulunan bütün sosyal girişimlerin hepsi ile farklı konular ile ilgili birebir iletişime geçmemiz gerekti. Örneğin, bir çok sosyal girişim ismi bildirilen üç adayın özgeçmişlerini inceledikten sonra bir adayı seçmeleri ve yalnızca onunla mülakat gerçekleştirmeleri gerektiğini düşünüyordu. Ayrıca seçimlerini yaparken birinci sıraya genellikle öğrencilerin bölümlerini koyuyorlardı. Oysa biz eşleştirmeleri yaparken, öğrencilerin bölümleri kadar sahip oldukları diğer yetkinlikleri, bölümlerinin kapsamı dışında kalan yeteneklerini ve kendilerini geliştirmek istedikleri alanları da dikkate almıştık. Gerçekten, bu konuda yaptığımız ikinci bilgilendirmeden sonra bazı sosyal girişimlerin aradıkları stajyeri bulduğuna şahit olduk.
Bir diğer kafa karışıklığı, öğrencilere mülakat sonuçları ile ilgili bilgi verilmesi noktasında yaşandı. Bazı sosyal girişimler adaylarla mülakat sürecini tamamladıktan sonra beraber çalışmak istedikleri adayların isimlerini bize bildiriyor, sürecin nasıl devam edeceğini soruyorlardı. Öğrencilere mülakat sonuçlarını bizim bildireceğimiz konusunda genel bir yanılgı olduğunu tahmin ettik ve program katılımcısı sosyal girişimlerin tamamından görüştükleri stajyer adaylarına olumlu veya olumsuz geri dönüş yapmalarını rica ettik. Olumlu geri dönüş yaptıkları adayların da kendileri ile çalışmayı kabul etmesi durumunda bizi de bilgilendirmelerini bir kez daha belirttik.
Bu süreçte en çok bir an önce bir sosyal girişim ile eşleşmeyi bekleyen hevesli stajyer adaylarının beklentilerini yönetmekte zorlandık. Aslında program tasarımının en başında bunu öngörmüş, hazırladığımız bilgilendirici metinde ve başvuru formunda bütün katılımcıların bir sosyal girişim ile eşleşmesini garanti edemeyeceğimizi vurgulamıştık. Programa başvuruda bulunan TEDÜ’lülerin yüzde 86’sının gönüllü stajlarını sosyal girişimlerde yapmak istediğini belirtmesi, bu öğrencilerin gerçekten hevesli ve bir sosyal girişimin misyonu için çaba göstermeye hazır oldukları konusunda bize bir done veriyordu. Ancak süreç içinde TEDÜ’lü öğrencilerle mail ve telefon yoluyla birebir iletişim kurduğumuz zamanlarda ve bizi İstasyon’da ziyaret ettiklerinde elimizden geleni yapmamıza rağmen bir sosyal girişim ile eşleşemeyebileceklerini tekrar açıklamak gerçekten zor oldu. Sosyal girişimlere birden fazla stajyer ile çalışabilecekleri konusunda hatırlatmalar yaparak ve iş yoğunlukları sebebi ile adaylara dönüş yapmakta geciken sosyal girişimler ile öğrenciler arasında iletişimi kolaylaştırarak mülakat sürecinde meydana gelen belirsizliğin önüne geçmeye ve öğrenciler için daha fazla fırsat yaratmaya çalıştık.
Elbette eş zamanlı olarak güzel haberler de alıyorduk. Kısa sürede birbirleri ile buluşan sosyal girişimler ve TEDÜ’lü stajyerler adayları beraber çalışmaya karar verdiklerine yönelik mailler gönderiyor, staj sürecini bir an önce başlatabilmek için izlemeleri gereken yol ile ilgili çokça soru soruyorlardı. Zorunlu ve gönüllü staj süreçleri arasındaki farklılıklar, sosyal girişimlerin MyTEDU Portal’a manuel olarak eklenmesi, portala yüklenmesi gereken belgeler, stajyerlerin sigorta girişlerinin yapılması konusunda sorunlar yaşanıyordu. Programın başlangıcı itibariyle bu konularda daha detaylı bilgi vermemizin faydalı olabileceğinin farkına varmıştık. Bu süreçte bizimle sürekli işbirliği içinde çalışan ve çok emek veren bir diğer ekip ise TEDÜ Kariyer Merkezi ekibiydi. Stajına başlayacak olan öğrencilerin bilgiye ihtiyaç duydukları alanlar netleştikçe toplu mailler aracılığıyla onları yönlendirmelerini rica ettiğimiz, bizim ve öğrencilerin bitmek bilmeyen sorularını sabırla cevaplayan, özellikle üniversitenin staj prosedürleri ile ilgili konularda bilgi ve yetkinliklerini bizimle paylaşan TEDÜ Kariyer Merkezi’ne çok teşekkür ediyoruz. Öğrencilerin portal girişlerinin sorunsuz tamamlanabilmesi, gerekli evrakların toplanabilmesi, programın resmi kayıtlarının tutulması için çok emek verdiler.
Diğer taraftan bizimle mülakatların olumsuz sonuçlandığını paylaşan sosyal girişimler de vardı, ancak çoğunlukla yeni stajyer adayları ile görüşmeye açık olduklarını özellikle belirtiyorlardı. İlgili sosyal girişimler ile birebir görüşülüp ilk eşleştirme sürecinin neden olumlu sonuçlanmadığı öğrenmeye çalışarak, yeni aday önerilerinde bulunuyorduk ve önerebileceğimiz adayları net biçimde tespit etmek için ekstra çaba sarf ediyorduk. Çünkü mülakat sonucu konusunda olumlu bilgi veren eşleşmelerde de sorunlar çıkabiliyordu. Bazı sosyal girişimlerin insan kaynağı ihtiyaçlarının ve ajandalarının, öğrencilerinse ders yoğunluklarının öngöremedikleri biçimde değişmesi, taraflardan birinin programdan çekilmesi veya sosyal girişimlerin çalışmak istediği stajyer sayısını düşürmesi ile sonuçlanabiliyordu. Durumdan İstasyon ve Yekpare ekiplerini haberdar etmeyi atlayabiliyorlardı ancak açıkta kalan tarafın program kapsamında eşleşme fırsatını kaçırmaması için durumdan olabildiğince erken haberdar olmamız şarttı. Bu nedenle olumlu ve olumsuz eşleşmeleri eş zamanlı olarak, titizlikle takip ettik. Beklenmedik bir biçimde açıkta kalan stajyer adaylarını başka sosyal girişimlere de önerdiğimizden ve açıkta kalan sosyal girişimlere uygun stajyerleri önermek için eşleşmeye müsait bütün adayları taradığımızdan emin olmaya çalıştık.
Sonuç: Çıktılar, yorumlar ve etki
Yoğun ancak keyifli geçen üç aylık bir eşleştirme sürecinin ardından, birçok öğrenci sosyal girişimlerde staj yapmaya başlamıştı. Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı 2022 yılını portal üzerinden staj girişini tamamlayan 21 stajyer, TEDÜ’lü stajyerleri ile eşleşen 19 sosyal girişim ile kapatmıştı. Hem sosyal girişimlerden hem de öğrencilerden olumlu geri dönüşler alıyorduk. İşte sosyal girişimlerin yaptıkları yorumlardan bazıları:
Gerçek bir ihtiyaca, keyifli bir çözüm bulmuş bu program için teşekkür ederiz. Herkes için verimli bir staj dönemi dileriz.
Biz sosyal girişimler için çok anlamlı ve ilerlememizi sağlayan bir program. Harika gençlerle buluştuk ve stajyerlerimizle çalışmaya başladık daha ne olsun!
Detaylı bilgilendirmeleriniz ve bu programı hayatımıza kazandırdığınız için çok teşekkür ediyoruz. Çok ihtiyaç duyduğumuz bir zamanda hızır gibi yetişti.
Ayrıca 22–24 Aralık 2022 tarihleri arasında İstasyonTEDÜ ve Impact Hub Ankara’da gerçekleştirdiğimiz Açık Tezgah Yeni Yıl Pazarı etkinliğine katılıp stant açan sosyal girişimlerin bazılarında Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı Stajyerleri stant görevlisi olarak görev aldı. Stajyerler ile çalışma arkadaşları arasında iletişime, staj yaptıkları sosyal girişimi nasıl sahiplendiklerine ve hevesle çalıştıklarına şahit olduk. Benzer şekilde, 29 Aralık 2022 tarihinde bir sosyal girişim ile eşleşip eşleşmemeleri fark etmeksizin, Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı’na başvuruda bulunan bütün TED Üniversitesi öğrencileri ile gerçekleştirdiğimiz ‘Pizza Buluşması’nda bir sosyal girişimde stajına başlamış olan stajyerler yaptıkları çalışmalardan mutlulukla bahsetti. Bir sosyal girişimle henüz eşleşmemiş olan program katılımcılarının çoğu ise programın ikinci döngüsünde şanslarını tekrar deneyeceklerini belirtti.
Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı hem sosyal girişimlerin hem de TED Üniversitesi öğrencilerinin önemli bir ihtiyacının giderilmesine katkıda bulundu. Programa sosyal girişimler tarafından tahmin ettiğimizin üzerinde başvuru aldık. Yönlendirdiğimiz ilk stajyer adaylarından biri ile eşleşemeyen bir çok sosyal girişim yeni aday yönlendirmemizi rica etti. Programın çıktılarını sosyal medya kanallarımız üzerinden duyurduğumuzda başvuru sürecini kaçıran sosyal girişimler programa dahil olmak için talepte bulundu. Organizasyonda yaşanan aksaklıklara rağmen, sosyal girişimlerin hepsi TEDÜ’lü stajyerleri ile çalışmaktan duydukları memnuniyeti ifade etti. Program sayesinde sosyal girişimlerin kalifiye insan kaynağına duyduğu ihtiyacı bir kez daha görmüş ve ihtiyacın karşılanmasına katkıda bulunmuş olduk.
Öte taraftan bir sosyal girişim ile eşleşen program katılımcısı TEDÜ’lüler çeşitliliğe, kolektif çalışmaya, fikirlerin özgürce paylaşılmasına, katılımcılığa ve yönetişime değer verilen bir ortamda çalışma deneyimi edinmeye başladılar. Sosyal girişimlerin temel değerlerini ve iç işleyişini, herhangi bir eğitim programı dahilinde öğrenemeyecekleri şekilde, doğrudan deneyimleyerek öğrenme şansını yakaladılar. Sosyal/çevresel sorunlara yönelik çözüm üretilmesine katkı sağlama, sosyal fayda üreten işlerin içinde yer alma fırsatı buldular, alternatif bir kariyer yolu olarak sosyal girişimcilik ile tanıştılar. Türkiye sosyal girişimcilik ekosistemini tanımaya başladılar ve ekosistem ile ilk temaslarını kurdular. Son olarak umuyoruz ki, kariyer yollarını ekonomik gelir ve sosyal faydanın dengede olduğu bir anlayışla belirleme vizyonu kazandılar. Bu değişimi izlemek amacıyla stajyerlerimiz ile iletişimde kalmayı, bir sosyal girişimde staj yapmanın kazanımlarını içselleştirebilecekleri süre geçtikten sonra geri bildirimlerini tekrar almayı planlıyoruz.
Sosyal girişimler ile öğrenciler arasında bir köprü kurma ihtiyacını hisseden ve bu alanda çalışan başka kurumlar da var. Bir örnek vermek gerekirse, Innovation 4 Development Gaziantep Üniversitesi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sütçü İmam Üniversitesi Harran Üniversitesi veya Mersin Üniversitesi’nde okuyan ve geçici koruma statüsünde yaşamış veya yaşamakta olan gençlerin iş dünyasında ve sosyal girişimlerde staj yapmasına imkan veren Etki için Staj Programı’nı uygulamaya başladı. Farklı bölgelerde, bölgelerin özelleşmiş ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmiş bu programların geliştirilmesi ve uygulanması, farklı coğrafi bağlamlarda çalışan öncü kuruluşların aynı alanlarda aksiyon alınması gerekliliğini duyduğunu gösteriyor. Bu konuyu gündemine alan kuruluşların işbirliği içinde yapılandırılmış programlar dizayn etmeleri ve uygulamaları, öğrenciler ve sosyal faydayı odağına alan iş dünyası aktörleri için yaratılan etkiyi ölçeklendirmenin bir yolu olabilir.
Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı Yaz Dönemi Sosyal Girişim Başvuruları Açıldı!
Staj Programının ilk döngüsünde kazandığımız deneyim ve program katılımcısı sosyal girişimler ve TEDÜ öğrencilerinden aldığımız geri bildirimler sonucunda, programı iyileştirerek devam ettirmeye karar verdik. Sosyal Fayda Odaklı Staj Programı Yaz Dönemi için sosyal girişimlerden başvuru almaya başladık.
Yaz döneminde TEDÜ’lü bir stajyer ile beraber çalışmak isteyen sosyal girişimler için son başvuru tarihi 13 Nisan!
Detaylı bilgi almak, 4 Nisan’da gerçekleştireceğimiz bilgilendirme toplantısına kayıt olmak ve başvuru formuna ulaşmak için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
