(Ottomaans) Turkije en de Europese Unie
Het afgelopen jaar kwam Turkije vaak in het nieuws. Naast Ebru Umar en Jan Böhmermann kwam Turkije ook in de spotlights door de staatsgreep in het land.
In augustus 2016 kwam mijn echte motief om hierover te gaan schrijven boven, namelijk de toespraak van Recep Tayyip Erdoğan (president Turkije) waarin hij zegt dat de doodstraf heringevoerd kan worden.
Sinds 2005 onderhandelen de Europese Unie en Turkije al met elkaar over een toetreding van het land. Turkije is ook lid van de Raad van Europa en lid van de NAVO.
Deze longread bestaat voornamelijk uit de geschiedenis van het Ottomaanse rijk. Ook gaat het over een algemeen stukje Turkije en voor- en tegenargumenten over toetreding van Turkije in de Europese Unie.
Wat meer over het land
Republiek Turkije — Türkiye Cumhuriyeti — ligt in Zuidwest-Azië en Zuidoost-Europa. Het land grenst aan Bulgarije, Griekenland, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië. De hoofdstad van Turkije is Ankara en het land heeft zo’n 79.414.269 (2015) inwoners. Turkije ligt voornamelijk in Azië, maar het andere deel ligt in Europa. Het Aziatische deel van Turkije wordt vaak tot Anatolië gerekend.
Istanbul (Constantinopel) is de grootste stad in Turkije en heeft ongeveer 16.000.000 inwoners, bijna net zo veel als in heel Nederland. De stad, met een historische geschiedenis, ligt middenin de twee verschillende werelddelen. Twee bruggen over de rivier Bosporus verbinden deze werelddelen met elkaar en dat maakt Istanbul de grootste stad van Turkije.
Soms wordt het land tot Europa gerekend, als we het hebben over geschiedkundige en politieke kenmerken. Turkije wordt echter om religieuze en culturele redenen tot Azië gerekend.
Van het Ottomaanse Rijk naar Turkije
Het Ottomaanse Rijk was een wereldrijk tussen de veertiende en twintigste eeuw. In 1914 had het nog gebieden helemaal tot de Perzische Golf en de Indische Oceaan in bezit. Het Rijk omvatte onder meer de landen die we nu kennen als Irak, Syrië, Israël, Palestina, Jordanië, Armenië, een groot deel van Arabië en van Yemen.
Verovering Constantinopel
Toen het Ottomaanse Rijk Constantinopel veroverde (1453) speelde het rijk vaak een actieve en agressieve rol in internationale kwesties. Er werden massamoorden gepleegd en die wreedheid leidde tot angst in West-Europa. Na de verovering van het grondgebied in Servië (1459), breidde het rijk zich verder uit in Bosnië en Herzegovina (1464). Zes jaar later met Euboea (1470) en daarna werd het ‘Kanaat van de Krim’ een Ottomaanse vazalstaat[1] (1475). Dit was het langst bestaande kanaat dat het ‘Kanaat van de Gouden Horde’ opvolgde.
Twintig jaar na de eerste verovering in Servië werd ook het grondgebied van het noorden in Albanië (1479) in beslag genomen. Dit veroverde gebied zou samen met Anatolië (Aziatische deel van Turkije) tot in de negentiende eeuw het kerngebied van het Ottomaanse Rijk blijven. De bevolking was sinds de verovering van Constantinopel tot de zestiende eeuw vertienvoudigd.
[1] Een vazalstaat is een staat die afhankelijk is van een andere staat. In de oude geschiedenis creëerden grote rijken vaak bufferstaten om zichzelf tegen een onverwachte invasie te beschermen.
Nieuwe, verschillende culturen
Fatih Sultan Mehmed II (Sultan van het Ottomaanse Rijk 1452–1481) importeerde met zijn veroveringen verschillende nieuwe culturen in het rijk. Hij tolereerde het naast elkaar bestaan van drie religies in Constantinopel. Naast de islam werden de andere gemeenschappen: christelijke en joodse, erkend als autonome gemeenschappen. Desondanks brachten de veroveringen een conflict in het rijk tussen christelijke en islamitische geloofsovertuigingen.
Niet lang aan de macht
Mehmed II, Sultan van het Ottomaanse Rijk, werd na zijn plotselinge dood opgevolgd door één van zijn drie zonen: Bayezid II (Sultan van het Ottomaanse Rijk 1481–1512).
Samen met zijn jongere broer Prins Cem volgde er een onderlinge strijd om het leiderschap van het Ottomaanse Rijk. De jongste zoon van Sultan Mehmed II leek erop uit te zijn het Rijk te splitsen, waarbij zijn broer het Europese deel zou houden.
Maar Bayezid verklaarde — een langdurige — (burger)oorlog met zijn broertje. Er stonden twee groepen tegenover elkaar in het rijk. Uiteindelijk was het Prins Cem die op zijn beurt naar Rodos vluchtte en daar uiteindelijk zou overlijden.
Nog meer grondgebied
De zoon van Sultan Bayezid II, was Yavuz Sultan Selim (Sultan van het Ottomaanse Rijk 1512–1520) hij werd de heerser die nog meer gebied veroverde voor het Ottomaanse Rijk. De verovering van het grondgebied van Syrië & Palestina (1516) en Mammelukkenrijk in Egypte (1517) gaf het Ottomaanse Rijk een nieuwe status: حراس المدن المقدسة = bewaker van de heilige steden.
Kanuni Sultan Süleyman I (Sultan van het Ottomaanse Rijk 1520–1566) was één van de machtigste heersers in Europa van zijn tijd. De Osmaanse legers veroverde belangrijke christelijke grootsteden zoals: Belgrado en Rodos. De Ottomanen veroverde Hongarije (1526) en niet veel later verloor Europa haar zuidoostelijke kwart aan het rijk. De Turkse overheersing leek op een nazi-overheersing; een veracht en minderwaardig volk moest buigen voor — in hun geval — moslims.
Onderdeel van Europa
Het Ottomaanse Rijk was vanaf nu onderdeel van Europa. De relaties met de EU begonnen met Italiaanse staten zoals Genoa en Venetië. Rond de zestiende eeuw werd er veel over het rijk gepubliceerd in Europa. Het doel van die vele publicaties was om vanuit een anti-islamitische houding ondersteunend te zijn voor de strijd tegen de Turken.
Vóór de Ottomanen waren er voornamelijk Joodse gemeenschappen in het gebied van het rijk geweest. Eind vijftiende eeuw kwam als gevolg van de verdrijving van Joodse gemeenschappen uit Spanje, Portugal en Italië een nieuwe instroom binnen in het Ottomaanse Rijk. De Ottomaanse staat zag dit als een positieve impuls, vanwege hun meegebrachte vaardigheden en netwerken.
De Turkse knecht
Moslims waren dé vijand van christenen — eind van het Turkse beleg van Wenen (1683)
De Turkse Knecht = de vijand die alleronderdanigst beleefd en bescheiden lijkt maar intussen wel tegen je samenzweert. Europeanen hadden een gemeenschappelijk beeld van moslims als moordzuchtige en goddeloze veroveraars, door historische feiten.
Rond 1700 was het Ottomaanse Rijk sterk verzwakt. Het rijk was in economisch, technologisch en militair opzicht blijven stilstaan, terwijl de Europese staten verder ontwikkelde.
Afbrokkeling van het Ottomaanse Rijk
De Russisch-Turkse oorlog van 1768–1774 eindigde nadelig voor het Ottomaanse rijk. Het verdrag van Küçük Kaynarca wordt gezien als een beslissend keerpunt in de geschiedenis van het rijk. De Krim werd onafhankelijk en behoorde later tot Russisch grondgebied (1783).
Ook de daarop volgende Russisch-Turkse Oorlog van 1787–1792 liep voor het Ottomaanse rijk op een mislukking uit. In het verdrag van Jassy stond dat Jedisan aan Rusland werd overgedragen, hierdoor werd de rivier ‘Dnjestr’ de Russisch-Ottomaanse grens.
Door naar de negentiende eeuw
Aan het begin van deze eeuw was ongeveer de helft van het rijk Europeaans grondgebied, aan het eind nog maar zo’n 18% procent. Het begon in 1815 met de Tweede Servische Opstand, de jaren hierna breidde het grondgebied van Vorstendom Servië zich verder uit en werd in 1878 onafhankelijk.
Toen het Ottomaanse Rijk opnieuw in een oorlog kwam — ditmaal met Perzië, Albanië en Epirus — zagen de Grieken dit als dé kans om een ‘Griekse Onafhankelijkheidsoorlog’ te beginnen. In 1824 was een deel van het Griekse vasteland in Grieks bezit. In deze oorlog stierven tienduizenden moslims en christenen. In het Verdrag van Londen werd er geroepen om een staking van de oorlog. De sultan zou heerser blijven van een onafhankelijk Griekenland, maar dit weigerde Sultan Mahmut II (Sultan van het Ottomaanse Rijk 1808–1839).
Het gevolg was ‘De Zeeslag bij Navarino’ waarbij ook een nieuwe Russisch-Turkse oorlog kwam. Met het Verdrag van Edirne (1829) verloor het rijk veel grondgebied. Ook werden landen als Georgië, Servië en Moldavië (Roemenië) veiliggesteld — totdat het Ottomaanse Rijk een schadeloosstelling had betaald aan het Russische Rijk.
Russische hulp?
Toen de Turkse sultan Rusland om hulp vroeg tijdens de oorlog in Egypte, hield Europa haar adem in. Europa had namelijk grote moeite met de Russische legermacht. Na een poging van het Ottomaanse rijk om Syrië te heroveren (1839), werd er opnieuw verloren. Als gevolg trekt de gehele Ottomaanse vloot over naar Egypte. Het Verdrag van Berlijn had de grootste demografische consequenties voor het rijk.
In 1908 na de revolutie werd er een constitutioneel bewind geïnstalleerd. De ‘Jong Turken’ joegen de christelijke buurlanden verder Europa in. Bulgarije verklaarde zich volledig onafhankelijk (1908) en Griekenland kwam geheel onder Grieks nationaal gezag (1912). In 1912 zijn de Ottomanen in oorlog met Italië. Servië, Bulgarije, Griekenland en Montenegro steunen Italië. Dit leidde tot de Eerste Balkanoorlog. Het rijk werd bijna tot Constantinopel terug gedreven. Ook Albanië wordt onafhankelijk (1912). De militaire nederlaag zorgt voor een tweede staatsgreep in Constantinopel tot 1918. De Eerste Wereldoorlog is dan al gaande.
Turkije en de Europese Unie
Toegangscriterium
Er bestaan drie eisen waar een kandidaat-lidstaat aan moet voldoen, voordat het kan toetreden in de Europese Unie. Het land moet:
1.
Stabiele instellingen hebben die de democratie, de rechtsstaat, de eerbiediging van de mensenrechten en respect voor minderheden waarborgen.
2.
Een goed draaiende markteconomie hebben en opgewassen zijn tegen de concurrentie van de EU
3.
De verplichtingen van het lidmaatschap op zich nemen, de gemeenschappelijke wet- en regelgeving van de EU overnemen en implementeren, en de verschillende doelstellingen van de Europese Unie ondersteunen
In 2006 is daaraan toegevoegd:
4.
Toetreding van een land mag het effectief functioneren en het zich ontwikkelen van de EU niet onder druk zetten
Een land kan alleen lid worden als alle bestaande lidstaten daarmee instemmen. Eén land dat tegen is, kan het lidmaatschap dus tegenhouden.
Afwegingen
Er is veel gedoe rondom de toetreding van Turkije in de Europese Unie. Er zijn al tijden gesprekken over het lidmaatschap. De voorstanders zien de toetreding van Turkije in de Europese Unie als een brug tussen Europa en het Midden-Oosten. Terwijl tegenstanders wijzen op de grote culturele verschillen tussen Europa en het land. Ook zeggen zij dat Turkije te machtig zou worden bij een lidmaatschap.
Hieronder een opsomming van de voor- en tegenargumenten over de toetreding van Turkije in de Europese Unie.
Waarom moet Turkije wél in de Europese Unie?
1.
De toetreding van Turkije binnen de Europese Unie zou bijdragen om een einde te maken aan mensensmokkel.
2.
Als Turkije toe mag toetreden zou het land tegenwicht kunnen bieden aan religieus fanatisme.
3.
Wanneer Turkije de Europese standaard van moderne democratie door lidmaatschap zou overnemen, kan/moet het een cruciale schakel worden in relatie met landen in het Midden-Oosten, het Middellandse Zeegebied, de Kaukasus en Centraal-Azië.
4.
Als Turkije niet mag toetreden dan drijven wij het land in de handen van de islamitische staten. De toetreding van Turkije is de enige manier om de onvermijdelijke islamisering van Europa vreedzaam te laten verlopen.
5.
Door toetreding van Turkije in de Europese Unie kan er beter worden samengewerkt om de humanitaire situatie in Syrië te verbeteren. Om een gebied te creëren waar Syriërs veilig kunnen leven.
6.
Als Turkije toe mag toetreden zal dit de integratie van de Turken in Europa bevorderen.
7.
Wat betreft de economische redenen hoeft Turkije niet te vrezen. Het land is economisch erg stabiel. Bovendien groeit de Turkse economie al sinds 2002 snel.
Waarom moet Turkije níet in de Europese Unie?
1.
Turkije schendt op grote schaal mensenrechten en mag daarom niet in de Europese Unie. Sinds de couppoging op 15 juli 2016 in Turkije liggen de mensenrechten onder vuur. Jaarlijks verschijnen honderden advocaten, journalisten, politieke activisten en velen anderen in de rechtbank. Waarom? Omdat zij uitkomen voor hun mening.
2.
Turkije mag niet toetreden in de Europese Unie omdat de visie van Erdogan op democratie verschilt met de Europese visie op democratie.
,,Democratie is als een trein. Je rijdt mee tot je op je plaats van bestemming bent gekomen en dan spring je er vanaf.’’ Erdogan tijdens een toespraak in 1994.
Hij verduidelijkte deze mening nogmaals tijdens een bijeenkomst in Izmir: ,,Democratie is geen doel, democratie is een middel.’’
3.
Er is een groot verschil in geloofsovertuiging, wat voor mogelijke schuringen kan zorgen. Zo wilde Erdogan bijvoorbeeld alcohol verbieden. Als dit ook binnen de Europese Unie wordt doorgezet, kan de Turkse toetreding in de Europese Unie leiden tot een islamitische verzuiling en dat wordt nu nog uitgesteld.
4.
Turkije mag niet toetreden in de Europese Unie, omdat de EU dan onbestuurbaar wordt. De toetreding zal leiden tot onaanvaardbare machtsverschuivingen, omdat de macht wordt verdeeld naar rato van de bevolkingsgrootte. In het geval van Turkije krijgt het land dus evenveel zetels als Duitsland.
5.
De toetreding van Turkije in Europa zal de EU niet onveiliger maken. De grenzen van Europa gaan zich dan verleggen tot aan Syrië, Irak en Iran. Dat klinkt als muziek in de oren voor terroristen die hierdoor veel makkelijker kunnen doorstromen naar Europa. Door het vrije reizen binnen de Europese landen is dit een cruciaal aandachtspunt. De vliegvelden zullen vele malen sterker worden aangescherpt om zo de doorgang van terroristen naar het Westen te voorkomen.
6.
Als Erdogan de doodstraf wilt herinvoeren, is een toetreding tot de Europese Unie ‘not-done’. De doodstraf zegt toch iets over de beschaafdheid van een land, binnen Europa is deze (her)invoering ondenkbaar en past niet in het perfecte plaatje.
7.
Turkije kijkt te weinig in de spiegel en moet aan bepaalde criteria gaan voldoen, voordat zij de gesprekken over toetreding weer willen oppakken.
8.
De Turkse bevolking twijfelt steeds meer over toetreding in de Europese Unie. Dat blijkt uit een peiling in 2013, dat jaar had nog maar 44% procent van de Turken een goed gevoel over de toetreding binnen de EU. In 2004 was dat nog 73% procent.
