Ilık Çeşme
Kemer Sokak Çeşme
“Çeşme üzerinde bulunan kitabesinde, H. 1181, M. 1767/1768 yılları yazmaktadır. Kitabeden de anlaşılacağı üzere, Ilık Çeşme, gelen geçenin hayrına içmesi için Hacı Süleyman Efendi adında bir hayırsever tarafından bu berrak akan çeşmenin M. 1767- 1768 yıllarında yaptırıldığı anlaşılmaktadır.” -Yasemin Verim, 2019
Kemer nişi üzerinde yer alan dört satırlık kitabede:
Etdi bu hayrâtı El-hâc Süleymân Efendi bi-avn-i Zü’l-Celâl
Tamâm oldu bi-hamdillâh ede adını adınla mesrûr Hudâ-yı Müteâl
Ola âna sebeb-i mağfiret hem ebeveynine zuhr-ı âhiret her hâl
İntifâ‘ etsünler ümmet-i Muhammed içsünler bu çeşmeden mâ-i zülâl
Sene 1181 [1767/68]
“Çeşmenin mevcut durumundan alınan ölçüler doğrultusunda 3 m yüksekliğinde ve 1.80 m genişliğinde olduğu anlaşılmaktadır. Arkasında yer alan bina ile bitişik olmasından dolayı bağımlı çeşmeler grubunda yer almaktadır. Geçirdiği onarımlar sonucu orijinal halinden oldukça uzaklaşmış olan çeşmenin, dışta ince, ortada iç bükey ve içte kalın bir silme ile çevrelenmiş yuvarlak bir kemerinin olduğu görülmektedir. Kemer köşeliklerinde günümüzde mevcut olmayan birer daire ve birer rozet motifinin olduğu mevcut kaynaklardan anlaşılmaktadır. Kemer nişi içerisinde 4 satırlık bir kitabe yer almaktadır. Yuvarlak kemerin üzerine oturtulduğu ayaklar mermer bir malzeme ile kaplandığı için orijinal durumu anlaşılamamaktadır; ancak kemeri taşıyan başlıkların oldukça iri ve yumuşatılarak kullanılması burada orijinalinde geniş ölçülü sütunların olduğu fikrini desteklemektedir. Yine aynı şekilde suyun toplandığı kurna mermer malzemeden yeniden inşa edilmiştir. Çeşme ahşap bir sundurma ile kapatılarak mimari formu tamamlanmıştır.” -Yasemin Verim, 2019
Çeşmenin üzerinde herhangi bir süsleme öğesi yoktur.
“Orijinal kalan yuvarlak kemerinden anlaşılacağı üzere çeşme, taş malzemeden inşa edilmiştir. Suyun akışını sağlayan lüle pirinç dökmedir.” -Yasemin Verim, 2019
Kıbrıs Caddesi, Kemer Sokak giriş sol köşede bulunan apartmanın duvarındadır. Kitabeli bir çeşmedir. Kitabesinde Hacı Süleyman Efendi isimli hayırsever kişinin bu çeşmeyi Allah rızası için ümmeti Muhammed faydalansın diye yaptırdığı, bu berrak tatlı soğuk su içildikçe sevabının kendisinin ve ahirete göçen ebeveynlerinin mağfiretine sebep olmasını dilediğini, hidayet verenin yalnızca Ayrıca ALLAH olduğunu yazmaktadır. yapım yılı olan H. 1181- M. 1767–68 tarihi bulunmaktadır.
Çeşme 3x1,80 m ölçülerinde oldukça büyük bir çeşmedir. Yapı malzemesi olarak kesme taş, mermer, pirinç lüle ve çatısında ahşap kullanılmıştır. Pirinç lülesinden devamlı akan güzel suyu, lülenin her iki yan tarafında kare uzun mermer blokların üzerine kesme taştan yapılmış çift kemer oturtulmuştur. Kitabe çeşmenin ayna bölümünde bulunur. Üzerinde ahşap sundurma görülmektedir.
Kitabe:
Etti bu hayrâtı El-Hâc Süleymân Efendi bi-avn-i Zül Celâl
Tamâm oldu bi hamdîllâh ede adını adınla mesrur Hudâ-yı Müteâl
Ola âna sebeb-i mağfiret hem ebeveynine zuhr-1 ahiret her hâl
İntifa etsünlar ümmet-i Muhammet içsünler bu çeşmeden mâ-i zülâl
sene 1181 (1767–68)
“Sundurma altına alınmış olan bu çeşmede geniş yuvarlak kemerli nişin üzerinde birer sekizgen ve birer daire rozet yer alır” bilgisi bulunmaktadır. Fakat bu sekizgen ve daire rozet şu anda görülmemektedir, mevcut değildir. Bu da çeşme yenilenirken bazı değişimlere uğradığını düşündürmektedir. Osmanlı Dönemi’ne ait olan bu çeşme halen akmakta ve kullanılmaktadır.
-Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Kemer Hamamı bitiminden Kıbrıs Caddesine bağlanan sokağın Kıbrıs Caddesine yakın kısmındaki çeşme, eskiden ahşap bir çatı altında ve duvardan yarım metre kadar YA dışarıda iki ahşap direkle ve çatıya yakın kısmı yine ahşap, şekilli bir tahta ile örtülü idi. Çeşme orada bulunan taş veya mermer bir havuza akıyordu. Bosch servisi Hüseyin KIZIKLIOĞLU’nun babası Merhum Süleyman KIZIKLIOĞLU, baba tarafından akrabamız olduğu için karşılıklı davetler olur ve bazen onlar bize, bazen de biz onlara “akşamdan” giderdik. Akşam yemeğine çağrılmanın Kütahyalılarca tabiri “akşamdan davet edilmek” idi. Rahmetli ninem ile Hüseyin Bey’in ninesi “Urkiye Nine” çok sevimli ve hürmet edilen büyüklerimizdi. Onlar bize geldiğinde Urkiye Ninemizi birkaç gün salıvermezdik, biz onlara gittiğimizde de onlar “Havva Ninelerini” salıvermezlerdi.
Rahmetli babam, birkaç gün sonra gelen nineme neden bu kadar geç geldiğini biraz kızgın bir eda ile sorduğunda : “Ne yapayım oğlum, ad verdiler, örtmemi ve ayakkabılarımı sakladılar.” diye özür beyan ederdi. Hakikaten eskiden büyüklere aşırı sevgi ve hürmet gösterilir ve onların hayır dualarını almak için evin çocukları ve anneleri adeta sevgi gösterisinde yarışırlardı. -Mustafa Kalyon, 2010.
Kitabesi: Çeşmede sülüs hatlı Osmanlı Türkçesiyle hakkedilmiş, dört satırlık inşa kitabesi bulunmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Metin: -١ ايتدى بوخيراتى الحاج سليمان افندى بعون ذوالجالل -۲ تمام اولدى بحمدهللا ايده ادنى ادنده مسرورخداىي متعال -۳ اوله اکا سبب مغفرت همراه و پيشه زخر اخرت هر حال -٤ انتفاع ايتسونلر ا ّمت مح ّمد ايچسونلر بو چشمه دن ماء زالل سنه ١١٨١
Okunuşu: - İtdi bu hayratı el-Hac Süleyman Efendi bi-avni zü-l-celâl 2- Temam oldu bi-hamdillâh ide adını adında mesrûr Hûdâ-yı müteâl 3- Ola ana sebeb-i mağfiret hemrâh ve pişe-i zahr-ı âhiret her hâl 4- İntifâ‘ itsünler ümmet-i Muhammed içsünler bu çeşmeden mâi zülâl Sene 1181
Malzeme ve Teknik: Çeşmede taş, mermer, maden ve harç malzeme kullanımı görülmektedir. Küfeki taş malzemeyle inşa edilen çeşmede derz araları, betonarme harçla sıvanmıştır. Ayaklar ve niş kısmı mermerle kaplanmıştır. Üst örtü, ahşap üzerine kurşun kaplamadır. Kitabe ise mermerdir. -Ali Tekin, 2021.
Mimari: Düz bir arazi üzerinde, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda bağımlı ve tek cepheli olarak yapılan çeşme, 2.47 m yüksekliğinde, 1.71 m genişliğinde ve kuzeydoğu cephede 0.48 m, güneybatı cephede ise 0.51 m derinliğindedir. Tek lülelinin önüne konulan yalak yeni olup, dinlenme sekisi bulunmamaktadır. 0.24x0.95 m ölçülerindeki çeşme nişini örten yarım daire kemer, yanlarda yekpare ayaklar üstündeki düz profilli başlıklar üzerine oturmaktadır. Kemer, biri düz, diğeri pahlı iki silme kuşağıyla çerçevelenmiştir. Kemer tablası içinde 0.37x0.56 m ölçülerinde kitabe bulunmaktadır. Çeşme, kırma çatıyla son bulmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Süsleme: Çeşmenin kemerindeki silmeler dışında herhangi bir süsleme görülmemektedir. Kaynaklarda çeşme nişi üzerinde, birer sekizgen ve birer rozet motifi yer aldığı belirtilmektedir. -Ali Tekin, 2021.
Tarihlendirme: Çeşme, kitabesine göre H. 1181/M. 1767–1768 yılında Hacı Süleyman Efendi tarafından yaptırılmıştır. -Ali Tekin, 2021.
Mevcut Durum: Kültür ve Turizm Bakanlığı Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu tarafından 17.07.1987 tarih ve 3552 sayılı kararla tescillenen çeşme, günümüzde sağlamdır ve kullanılmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
