Kaditler Çeşmesi
“Kaditler Çeşmesi”, “Kaditler Çeşmeleri”, “Kaditler Sebilleri”, “Yüksek Kahve Çeşmesi”
“Kaditler Camisi karşısında yüksek kahve diye bilinen ahşap yapıya çıkılan merdivenin altındadır. Biri devamlı akan memba suyu çeşmesi diğeri yanındaki ahira akan üç adet şehir suyuna bağlı çeşmeden ibarettir. Memba çeşmesi havuzu ve çeşmelerin bulunduğu duvarın bir metrelik kısmı mermerdir. Daha üst tarafı lacivert, mavi, beyaz ve kırmızı çini karolarla şekillenmiş ve ortasında kufi yazı ile yazılı besmele yine karo çinilerle ve ustalıkla yerleştirilmiştir. Ahşap eli böğründe ile iki taraftan bağlanan tavanı yedi sıra karo çini ile kaplanmıştır. Zahire kapanı ve köy minibüslerinin hareket ettiği Anadolu Garajına yakın olması sebebiyle civar köylerin çok yoğun olarak bulunduğu “geçmişten gelen adıyla saman pazarı” bugün de aynı hareketliliği hiç eksiltmeden devam ettirmektedir. Eskiden bu cadde üzerinde Kaditler Camisi ile Kemer Hamamı arasında nalbantlar, bakkallar, berberler, semerciler vardı. Motorlu taşıtlar çıkmadan ve şimdiki kadar çoğalmadan önce at, merkep ve öküzler ve bunların çektikleri kağnı ve arabalar revaçta idi. Üç çeşmenin birden aktığı ve bu çeşmenin hemen yanında olan havuz eskiden “ahir” tabir edilir ve buralarda hayvanlar sulanırdı. Şimdi burası sebil olarak kullanılmaktadır.” -Mustafa Kalyon, 2010
Lala Hüseyin Paşa Caddesi’nde Kaditler Camii’nin karşısında eskiden yüksek kahve diye bilinen yapının önündedir. Biri devamlı akan kaynak suyu üç tane de şehir şebeke suyundan akan üç sebildir. Çeşmenin lülesinin ve sebillerinin bulunduğu duvarın yarısı ve havuzları (ahar) mermer, aynasının olduğu bölüm betonarmedir. Yine ayna bölümü çinilerle bezenmiş ve ortasında kufi hat ile Besmele yazılı pano bulunmaktadır. Hangi tarihte ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Eskiden Kaditler Camii’yle Kemer Hamamı arası ve bu cadde üzerinde nalbantlar, berberler, semerciler ve bakkallar olduğunu biliyoruz. Motorlu taşıtların olmadığı zamanlarda ya da az olduğu yıllarda bu çeşmedeki havuzlarda (ahar) hayvanlar sulanırdı. Sonradan sebil olarak kullanılmaya başlandığı bilgisi mevcuttur. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Çeşmenin karşı sağ çaprazında bulunan aradan Samanpazarı diğer adıyla Kapanaltı’na (tahıl pazarı) gidilir. Eskiden olduğu gibi şimdi de burada daha modern haliyle yine tahıl satılmakta ve ticaret tüm canlılığıyla devam etmektedir. Semercilerin, nalbantların yerini nalburiye, hırdavatçı, inşaat malzemeleri satan dükkanlar almıştır. Modern çağla birlikte ihtiyaçlar da değişmiş esnafta zamana ayak uydurmuş, yeni ihtiyaçlara göre ticaret yapmaktadır. Kaditler Çeşmesi suyu kesilmiş, akmamaktadır. Yanında bulunan sebillere iki musluk takılmış, akmaya devam etmekte ve kullanılmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
