Kadı Şeyh Çeşmesi
Kurşunlu Camisi’nin kıble duvarından batıya çıkan yolun sonunda, önünde meydanlık bulunan Kadı Şeyh Mescidi ve içinde kabri bulunan binanın önündeki avluda yaşlı bir ağaç ve sonradan yapılan bir şadırvan vardır. Yoldan yüksekte olan bu avlunun istinat duvarında mermer ve sert taşlardan yapılmış orijinal bir çeşme ve çeşmenin yanında da kapısı doğuya bakan çamaşırlık bulunmaktadır. Hatta burada buğday dövmeye mahsus bir de “dübek” bulunmaktadır. Yağmur, kar suları sonucu çamurla kirlenmesin diye semt sakinleri bu dübek taşını ters çevirmişler.
Bu çeşmenin suyu akmamakta ve halen çamaşırlığa akmaktadır. Harap bir durumda olan bu çeşmenin şekil ve desenleri bozulmadan restore edilmesi ve suyunun da akıtılması ecdat eserlerine değer verme açısından lüzumludur. Germiyanoğlu II. Yakup Bey’in 825 Zilkade (1422 Ekim) tarihli vakfiyesinde şahitler arasındaki Ahmet Paşa Bin El Kadı-Şeyh isminin geçmesinden bu zatın Germiyan Beyi Süleyman Şah veya II. Yakup Bey zamanında yaşadığı anlaşılmaktadır. -Mustafa Kalyon, 2010.
Kadı Şeyh Çeşmesi, Paşam Sultan Gazi Sokak’tadır.
Mahallesi, Kurşunlu Camisi’nin sol tarafından yukarıya doğru çıktığınızda sokağın sonunda bulunur. Mermer vemoloz taşla yapılmış bir çeşmedir. Dar kemerli, kemerin her iki yan kısmında ve alınlığında kuş, ağaç desenleri taş üstü kabartmalardır. Aynasında ne olduğu anlaşılamayan kabartma desen izleri bulunur.
Kemer iki taş sütun üzerine oturtulmuş, bu sütunlardan sol taraftakinin yalnızca başlığı kalmıştır. Mermer üzerine lüle oyuğu lülesi bulunmamaktadır. görülmekte ama Selçuklu tarzı tas nişi lülenin üzerindedir. Nişin sağ üst köşesinde saat şeklinde bir süsleme göze çarpmaktadır. Sol taraf köşede güneş şeklinde olan kabartmanın izleri görülmektedir.
Çeşmenin lülesinin bulunduğu yer ile sol sekisi ve kurması mermer; kemeri, alınlığı, tas nişinin olduğu bölüm, sol sütun başı ve süslemelerin olduğu taşların kükürt ya da köfeki taşı olduğu görülüyor. Ana yapısı moloz taş ve çimento harçtır. Ayna bölümündeki harçların rengi pembedir. Çeşmenin sağ tarafında bir çamaşır taşı bulunuyor.
Çeşme adını arka duvarında bulunan türbedeki Kadı Şeyh’ten almıştır. Hangi tarihte ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmeyen çeşme harap durumda ama ana hatlarıyla ayaktadır. Görünüş itibariyle çeşmenin oldukça eski tarihli olduğu düşünülmektedir.
“Mimar ve Sanat Tarihi uzmanlarının incelemesine değer bir çeşmedir.” Çeşme akmamaktadır. Suyu çamaşırlığa verilmiştir.
Paşam Sultan Mahallesi, Gazi çeşmenin yan duvarındadır. Duvarları
betonarme çatısı ahşap ve kiremit kaplıdır. bilinmemekle birlikte çevre sakinleri çeşme ve Hangi tarihte ve kim tarafından yaptırıldığı çamaşırlık için “dedelerden ninelerden kalma, biz bildik bileli var” diyerek tarihlerinin eski olduğunu belirtmişlerdir.
Çamaşırlığa doğuya bakan demir kapıdan girilir. Kapının sağ tarafı üst bölümde bulunan uzun dikdörtgen demir parmaklıklı penceresi çamaşırlığın Çamaşırlığın iç kuzey bölümünde dikdörtgen bir havuz (ahar) ve plastik boru takılmış musluk bulunur. Havuz bitiminde iki çamaşır taşı göze çarpıyor. Havuzun arkasında uzun beton bir seki görülür. Ayrıca bir de ocakbaşı bulunur. Yerlere beton dökülmüştür. Çamaşırlığın suyu akmakta ve halen kullanılmaktadır. Çamaşırlığın önünde bir de dibek taşı bulunmaktadır. Eskiden bulgur dövmek için kullanılan bu taşlar genellikle çeşmelerin veya akarsuların olduğu yere konmuştur. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Kitabesi: Yapıya ait herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Malzeme ve Teknik: Çamaşırhanede taş, tuğla, ahşap ve harç malzeme kullanılmıştır. İçte ve dışta betonarme harçla sıvanmış olan yapıda görülebildiği kadarıyla, harman tuğlası kullanılmış, köşeler ve duvar araları da ahşap hatıllı olarak yapılmıştır. Çatısı, ahşap iskelet üzerine marsilya kiremit kaplıdır. Yalak, betonarme harçla, çamaşır taşı da küfeki taşından yapılmıştır. -Ali Tekin, 2021.
Mimari: Doğu-batı yönünde eğimli bir arazi üzerinde ve mescitle bitişik olarak inşa edilen çamaşırhane, dıştan 5.25x5.72 m ölçülerinde dikdörtgen planlı, üzeri yatayda ahşap kirişlerle desteklenmiş, dıştan kiremit kaplı sundurma çatıyla kapatılmıştır. Kuzey cephe itibariyle mescide bitişik yapı, bu cephedeki çeşmeyle de komşudur. Giriş, doğu cephesindeki dikdörtgen şekilli bir açıklıktan sağlanmaktadır. Yapı bu cephede açılan tek pencereyle aydınlanmaktadır. Diğer cepheler ise sağır tutulmuştur. Yapının duvar kalınlığı 0.22 m’dir. İçten 4.53x4.85 m ölçülerinde olan mekânın üzeri, ahşap kirişlemeli tavan şeklinde olup, kuzey köşede yatayda atılmış iki direkle desteklenmektedir. Güney cephede 2.14 m genişliğinde, yarım daire kemerli bir ocak nişi bulunmakla birlikte, ağzı betonarme harçla kapatılmıştır. Kuzeybatı cepheye yerleştirilmiş olan çamaşır taşı, 0.78x0.78 m ölçülerindedir. 0.78x2.38 m ölçülerindeki yalak ise kuzey cepheye konumlandırılmıştır ve üzerinde bir adet musluk bulunmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Süsleme: Yapıda herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Tarihlendirme: Yapının kitabesi veya arşiv belgesi bulunmamaktadır. Bitişiğindeki çeşme süsleme açısından XIX. yüzyıla tarihlendirilebilir. Çamaşırhanenin XIX. yüzyılda mevcut olduğu kesin değildir. Muhtemelen çeşmeden sonra inşa edilmiştir. -Ali Tekin, 2021.
Mevcut Durum: Tescil kaydı bulunmayan yapı asıl işlevini sürdürmektedir. -Ali Tekin, 2021.
