Paşam Sultan
Şadırvan ve diğer su hizmetleri Ulu Cami’den İshak Fakih Camisi’ne giden yol üzerinde ve Kurşunlu Camisi’ne dönülen aralığın köşesinde, yeni restore edilen Paşam Sultan Türbesi bulunmaktadır. Bu türbenin hemen yanında avlu duvarındaki üç musluklu İncik Suyu Çeşmesi 2002 yılı yazında yapılmış ve hizmete girmiştir. İncik suyu önce 1960’lı yılların sonunda, o zamanın belediye Başkanı Merhum Abdurrahman KARAA tarafından ele alınmış v İnli Köyü’ne kadar getirilerek burada depolanmış, o zaman bir su tankeri ile şehre getirilerek şehrin muhtelif yerlerine dağıtılmıştı. Suyun kotu istasyon hizasında kaldığı için şehre getirilme düşüncesi zayıf kalmıştı. Bu defa Kütahya Belediyesi Eski Başkanı Süleyman CANAN bu işi ele almış ve fuar alanı önüne kadar getirerek oraya musluklar koydurmuş ve daha sonra da diğer noktalarında İncik çeşmelerinin çinilerle bezenmiş olarak yaptırılmasını temin etmişti. -Mustafa Kalyon, 2010.
Bunlardan ilk yapılanlara fuar önünden doldurulan tankerle çeşmelerin depolarına doldurulmak suretiyle incik suyu halkın istifadesine sunulurken daha sonra Beşikkaya taraflarına yapılan su deposu ile çeşmelere borularla tevzi edilerek sağlıklı ve devamlı akıtılması yoluna gidilmiştir. Bu konu “İncik Çeşmeleri” ismi altında ayrı bir bölümde daha geniş olarak verilecektir. Paşam Sultan Çeşmesi ve Çamaşırlığı türbeye giriş kapısının bulunduğu sokağın sağındadır. Çeşme üzerinde çiniyle ismi yazılmıştır. Çamaşırlığı yanında olup üstü Kız Kur’an Kursu olarak kullanılmakta idi. -Mustafa Kalyon, 2010.
Paşam Sultan Türbesinin kapısından girip merdivenden aşağı indiğinizde geniş bir bahçe ile karşılaşırsınız. Ortada küçük ve zarif bir şadırvan, etrafı yeşillikler ve ağaçlarla sizi karşılar. Bu yeşil zemin, ağaçlar ve çiçekler aynı zamanda kuşların da rağbet ettiği bir mekândır. Giriş kapısının yanındaki küçük ahşap binanın altında tuvaletler, sebiller ve arkasında gasilhane, İslam-Türk medeniyetinin ayrılmaz parçaları olarak sizi ferahlatan unsurlardır. Çeşmeleri, çamaşırlığı, gasilhanesi, tuvalet ve sebiller ile suyun bütün nimetlerinden faydalandıran Paşam Sultan, zarif şadırvanı ve çevresi ile de ruhunuzu temizleyen manevi bir mekândır. -Mustafa Kalyon, 2010.
Paşam Sultan Mahallesi, Kurşunlu Türbesi’nin Sokak’ta Seyit Nurettin karşısındadır. Bu çeşme küçük bir çeşme olup kaynaklarda “Basit bir mahalle çeşmesi olmakla birlikte üstünde kitabeli, yarım yay biçimi üstlüğü bulunan alınlığı korunabilmiştir.
“Sahibül hayrat vel hasenat Semercizade…
Hacı Halil Ağa’nın ruhu içün Mehmet
Ali sene 1215 H, 294
Nazarallahü Fatiha” gibi karışık kitabe, yarım yay ve alttaki boşlukları doldurmaktadır.” bilgisi bulunmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Türbenin karşısında bulunan bu küçük çeşme merdiven altında etrafı çinilerle süslü, bordürlü çinilerin arasına konmuş mermer üzerine kabartma desenli bir çeşmedir. Üzerinde Paşam Sultan Çeşmesi yazan çini bir levha vardır. Bu çeşmenin sol tarafında bir çeşme daha bulunur. Lülenin olduğu yere musluk takılmış ve burada bulunan çiniler sökülmüş ya da kırılmıştır. Havuzu solda bulunan sekisi yan çeşmeyle bağlantılı yerleri devşirme mermerdir.
Çeşmenin aynasında çini Arap harfli Besmele yazılı pano göze çarpıyor, bu yazı beyaz çini üzerine siyah hat yazısıyla yazılmıştır. Yarım yay şeklindeki mermer çeşmenin önünde bir de çamaşır taşı bulunmaktadır. Musluklu çeşme halen akmakta ve kullanılmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Paşam Sultan Çamaşırlık: Paşam Sultan Mahallesi, Kurşunlu Sokak’ta, Seyit Nurettin Türbesi’nin kapısının karşı sırasında çeşmenin yan duvarındadır. Batı yönünde bulunan demir bir kapıdan içeri girilir. Kapının tam karşısında betonarme havuzu ve plastik boru takılmış musluğu görülür. Kuzeydoğu köşesinde küçük bir ocakbaşı vardır. Ocakbaşının hemen berisinde alt kısmı devşirme mermer üzerine beton atılmış iki tane çamaşır taşı mevcuttur. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Sağ ve sol duvarında yerden 1 metre kadar yüksek 25–30 cm genişliğinde boydan boya uzanan sekisi vardır. Yerler betondur. Fazla olmasa da çamaşırlık halen kullanılmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Paşam Sultan İncik Suyu Çeşmesi ve Şadırvan:
Paşam Sultan Mahallesi, Hisarlı Ahmet Caddesi’nde, Kurşunlu Sokağı’na girmeden solda Paşam Sultan Türbesi avlu duvarında üç tane pirinç musluklu çeşme bulunur. Kesme taş ve mermer malzemeden yapılmış bitişik bu çeşmeler incik suyudur. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Bu çeşme 2002 yılının yazında yapılmış ve halen kullanılmaktadır. İncik Suyu Projesi 1960'lı yılların sonunda o zamanın Belediye Karaa tarafından Başkanı Abdurrahman başlatılmış ve İnli Köyü’ne kadar getirilerek burada depolanmıştır. O zamanlar su tankeri ile şehre getirilerek, belirli noktalarda dağıtılmıştır. Suyun kotası düşük olduğundan şehre getirilme düşüncesi ertelenmiş. Daha sonra yine eski Kütahya Belediye Başkanı Süleyman Canan tarafından fuar alanı önüne kadar getirilip oraya musluklar koydurmuş ve hayırseverler tarafından Kütahya’nın her yerine ulaşmıştır. İncik Suyu Çeşmeleri’nin Kütahya’nın her yerine yapılıp kullanılmasında dönemin Belediye Başkanı Mustafa İça’nın büyük katkıları olmuş, Kütahya’nın her mahallesi incik suyunu içmeye başlamıştır.
İlk yapılan İncik Suyu Çeşmeleri’ne, fuar alanındaki çeşmelerden doldurulan tankerlerle su depoları doldurularak getirilmiş, kullanıma sunulmuştur. Daha sonra Beşikkaya tarafına yapılan su deposu ile çeşmelere borularla su tevzi edilerek suyun devamlı akması sağlanmıştır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
