Dellal (Tellal) Çeşmesi
“Dellal Çeşmesi”, “Tellal Çeşmesi”
“Sultanbağı Mahallesi’nde, kapanan çay üzerinde, Çukur Çeşme ile Çatal Mescit arasında olan bu çeşmenin suyu çok güzeldir. İncik suyu çeşmeleri yapılmadan önce şehrimizin her mahallesinde insanlar “Dellal Suyu” içmek için testilerle, bidonlarla, güğümlerle ve son zamanlarda da plastik bidonlarla gelir ve çoğu zaman da kuyruk olurlardı. Şimdi gerek incik suyu çeşmeleri ve gerekse çeşitli içme sularının pet şişe ve bidonlarla bakkal ve marketlerde satılmasıyla bu izdiham kalkmış ancak Dellal Suyu, mahalle sakinleri ve bu suyun tiryakileri tarafından aranır olmuştur. Suyun çıkış yerinin dağın yamacına yakın olduğu söylenir. Esas kaynak yerini maalesef Belediye Su İşleri yetkilileri ve uzmanlar da bilmiyor. Bu mahallede oturan ve kendisinden pek çok konuda istifade ettiğim Muhterem Ömer AKALINOĞLU’nun tek isteği, serçe parmak kadar azalan suyun kaynağından itibaren onarılarak eskisi gibi gür bir şekilde akmasıdır.” -Mustafa Kalyon
“Bu çeşmeye Dellal Çeşmesi denmesinin sebebini de yine Ömer AKALINOĞLU’ndan dinledim. Eskiden hacca gidenler bilir. Mekke ve Medine’de her şehrin bir delili olurdu. Hac ve umre ziyaretinde onlar size kılavuzluk ederek bu kutsal görevi eksiksiz ve bihakkın yapmanızı istediği şekilde gerçekleştirmenizi dolayısıyla manevi kazancınızın daha fazla olmasını temin ederlerdi.” -Mustafa Kalyon
“İşte bu delillerden biri Kütahya’ya geliyor ve bu mahallede misafir olarak konaklıyor. O esnada bu sudan içiyor ve pek çok hoşlandığı bu suyun yolunu ve çeşmesini yaptırıyor. Arabistan’da suyun petrolden de kıymetli olduğunu gidenler bilirler. Bu suretle Delil Efendi bu çeşmeyi yaptırarak içenlerin sevabına nail olmak diliyor. Pek çok yer, köy ve cami ismini değiştirerek, kolay söylenecek hale getiren hemşerilerimiz, bu çeşmenin adını da ihtimal Delil Çeşmesinden “Dellal Çeşmesi’ne” çevirmişlerdir. Hakikaten içimi çok güzel olan bu çeşmenin suyunun çoğalması için gayret sarf etmek gerekmektedir.” -Mustafa Kalyon
Kütahya’ya tayin olan bir mutasarrıfa Dellal Suyu’nu ikram ettiklerinde Vali Paş suyu çok beğeniyor ve methediyor. Mutasarrıf Vali’nin başka yere tayininde Dellal Suyu’nu hasretle anması üzerine gitti yere Tellal suyu getiriliyor ve Vali su istediğinde veriyor. Vali Paşa: “Bu su Dellal Suyu’dur veya aynı suya ait başka bir damardan alınmıştır.” Diyerek Dellal Suyu’nun özelliğini damak zevkiyle biliyor. Kaynak: Murat İzmirlioğlu, 20.12.2002
Sultanbağı Caddesi, Börekçiler Mahallesi’nde cadde üzerindedir. Çatalçeşme Camii’nin karşı tarafındadır. Dik kemerli, üzerinde mermerden küçük bir sundurma olan, pirinçten iki lülesinden devamlı su akan bir çeşmedir. Lülelerin üzerinde tas koymak için iki tas nişi ve iki yan duvarı iç kısmında iki büyük nişi bulunmaktadır. Çeşme mermerdir. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Çeşmenin Kitabesi’nde “Bismillahirrahmanirrahim
- Türk Hava Kurumu Tarafından Yaptırılmıştır 1974 yazmaktadır.
Çeşmenin alınlığında ayna üzerine Besmele yazılı bir levha daha göze çarpmaktadır. Bu kitabe onarım sırasında koyulmuştur. Her ne kadar kimin tarafından ve kaç tarihinde yaptırıldığı tam olarak bilinmese de mahallede yaşayan büyükler “dedelerden ninelerden” diyerek uzun zamandır çeşmenin burada olduğunu söylemektedir. Tellal Çeşmesi’nin adı rivayete göre şöyledir. Eskiden Mekke ve Medine’de her şehrin bir delili varmış. Hac ve Umre — ziyaretlerinde gelen hacılara rehberlik eder, ibadetlerini ve ziyaretlerini eksiksiz yapmaları için yol gösterip bilgilendirirmiş. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Bu delillerden biri Kütahya’ya gelmiş Tellal Çeşme’nin olduğu mahallede misafir olarak kalıp çeşmenin suyundan içmek kısmet olmuş. Çok beğendiği bu suyun yolunu ve çeşmesini yaptırmış. Allah’ın rızasını ve içenlerin sevabını kazanmayı dilemiş. Delil Efendi Çeşmesi zamanla, Dellal Çeşmesi şimdilerde de Tellal Çeşmesi olarak anılmaktadır. Biz buna edebiyatta “halklılaştırma” diyoruz. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
