Özbek Çeşmesi
Özbek Camii Çeşme ve Çamaşırlık, Özbek Camii Karşısında Çeşme
Hamidiye Mahallesi, Özbek Sokak’ta Gökçimen Parkı’na giderken sağ taraftadır. H. 1110 M. 1699 yıllarında o zamanlar ormanlık ve otlak bir alan olan Müderris Yaylası sırtlarında çadır kuran Özbek Aşireti’nden İbrahim Ağa adında hayırsever bir zat tarafından önce çeşme sonra da mescit yaptırıldığı bilgisi bulunmaktadır.
Kayıtlarda 27 Zilhicce 1243 yılında efendinin imam olarak tayin edildiği… (bak tamir ve tevsi edilip Hafiz Abdurrahman defter 16) 9 Şaban 1328'de camiinin yakınında bulunan kahvehanenin ve bir bakkal dükkanının iki dönüm bahçenin bu mescidin idamesi imam ve müezzinlerin ücretlerinin ödenmesi için vakfedildiği… (bak vakıflar bölge müd. Def1/91) 222
Hamza Güner, Kütahya Camileri adlı kitabında Balıklı Camii Kitabesi’ne atıfta bulunarak “Bu camiin Germiyan ümerasından olup 783 — M. 1381'de Balıklı Camii’ni tamir ettiren Özbek Subaşı tarafından yaptırılmış olması da hatıra geliyor.” diyerek camiin ve çeşmenin yapım tarihinin çok daha eski olabileceğini belirtmektedir. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Müderris Bahçesi’nin girişindedir. Hamidiye Mahallesi, Taşbayır Sokak’ta sol tarafta köşede bulunur. Tahmini olarak 1699 yıllarında Müderris yaylasına çadır kuran Özbek aşiretlerinden İbrahim Ağa isimli bir hayırsever tarafından yaptırıldığı söylenmektedir.
Kemerli bir çeşmedir. Daha önceleri bakır lülesinden sürekli akan bir suyu varken şimdi musluk takılmıştır. Çeşmenin çift kemerli olup ilk kemer mavi çini bordürlüyken, ikinci kemer yeşil çini bordürle çevrelenmiştir. Ayna kısmı mavi yeşil çiçek figürleriyle süslü olduğu halde Arapça hatla yazılı çinili panosu tahrip olmuştur. Çeşmenin alınlığında sağ tarafta ALLAH (c.c.), sol tarafta Muhammed (s.a.v.) yazan ortasında dikdörtgen “Özbek Çeşmesi” yapılış tarihi 1699 yazan çini kitabe bulunmaktadır. Çeşmenin aynası, alınlığı, çamaşırlık duvarları Kütahya çinilerinin en güzel örmekleriyle bezenmiş çok güzel örnek bir çeşmedir. Çinileri 05.07.2005 tarihinde yaptırılmıştır.
Kiremit çatılı, ahşap oymalı bir sundurmanın altında bulunan çeşmenin lülesinin bulunduğu bölümden itibaren zemine kadar olan bölüm ve kurnası mermerdir. Üç yüz yirmi yıldan fazla zamandır, akmakta olan çeşme halen kullanılmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Çamaşırlık: Hamidiye Mahallesi, Taşbayır Sokak’ta Özbek Çeşmesi’nin hemen arka duvarında bulunur. Güneye bakan demir kapıdan girilir. İki tane ocakbaşı giriş sağ tarafta bulunurken dumanı mahalleyi rahatsız ettiği için bacaları yıkılmıştır. Giriş sol tarafta havuzu ve musluktan akan suyu vardır. İki çamaşır taşı bulunduğunu mahalle sakininden öğrendim.” Çamaşırlık kilitli olup arada kullanılmaktadır. Betonarme yapıdır. Dış duvarları çinilerle süslüdür.
Daha önceden içeriye iki, dışarıya iki devamlı akan gür suyu olduğunu şimdi terkosa bağlandığı bilgisi vardır. En az üç kuşaktır çamaşırlığın burada olduğu söylenmektedir. Çamaşırlık halen akmakta ve kullanılmaktadır. -Ayşe Doğan Elarslan, 2022.
Özbek Camii ile meşhur Özbek Kahvesi karşısında bulunan bu çeşme, eskiden çok meşhur olan ve Kütahyalıların en çok sevdikleri “sahra” mekanlarından “Müderris Bahçesinin” girişinde olması sebebiyle önemli ve değerli bir çeşme ve mahallerimizden idi. Şimdi de yaşlıların ilgi odağıdır, eski hatıralarını yad etmek için “nostaljik” değerini kaybetmeyen Özbek Kahvesine yakınlığı ile çeşme, etrafta oturanların ve yaşlıların alakalarını kesemedikleri bir mahaldir. -Mustafa Kalyon, 2010.
Tahminen 1110 H. 1699'da Ormanlık ve Otlaklık halde bulunan Müderris Yaylası sırtlarında çadır kuran Özbek aşiretlerinden İbrahim Ağa isminde bir hayır sahibi tarafından önce çeşme sonra mescit yaptırıldığı rivayet edilmektedir. Çiniler 05.07.2005 tarihinde yaptırılmıştır. -Mustafa Kalyon, 2010.
Kitabesi: Çeşmenin üzerinde Latin harflerle, 1699 yılında yapıldığını gösteren çini bir kitabe bulunmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Malzeme ve Teknik: Subasman seviyesinde mermer kaplamalı çeşmenin yüzeyi, çiniyle kaplanmıştır. Üst örtü ise ahşap konstrüksiyonlu, marsilya kiremit kaplıdır. -Ali Tekin, 2021.
Mimari: Hafif eğimli bir arazi üzerinde konumlandırılan çeşme, ters U şeklindeki bir duvarın ortasında, 2.26 m yüksekliğinde, 1.74 m genişliğinde ve 0.41 m derinliğindedir. Bağımlı, tek cepheli çeşmenin tek musluğu, öne ve yanlara taşırılmış dinlenme sekileri vardır. Çeşmenin güney cephesindeki kapıyla ulaşılan kısmın, girişindeki Arapça Besmele yazılı levhasından ötürü, namaz kılmaya ayrılan bölüm olduğu tahmin edilmektedir. Çeşme nişi iç içe iki sivri kemerli olup, kemer yanlarda yekpare ayaklara oturmaktadır. Yapı tamamen günümüz çinileriyle kaplandığı için bu kemer formunun özgün olup olmadığı bilinmemektedir. Yapının üzeri geniş bir kırma kiremit çatıyla son bulmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
Süsleme: Çeşmenin çinileri son dönem işidir. -Ali Tekin, 2021.
Tarihlendirme: Çeşmeden ilk kez bahseden yerel yayınlar, Özbek aşiretinden İbrahim Ağa’nın, 1694 yılı civarında Müderris sırtlarında çadır kurduğunu ve bu sıralarda da önce çeşme sonra da çeşmenin karşısında bulunan mescidi yaptırdığını belirtilmektedir263 . Çeşmenin cephesini kaplayan çiniler 2005 yılında eklenmiştir. Çeşmenin ihtiyatlı olarak, üzerinde yer alan 1699 yılında yaptırılmış olduğunu kabul edebiliriz. -Ali Tekin, 2021.
Mevcut Durum: Kültür ve Turizm Bakanlığı Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu tarafından 17.07.1987 tarih ve 3552 sayılı kararla tescillenen çeşme kullanılmaktadır. -Ali Tekin, 2021.
