Latin Savaşlarını konu ettiğimiz son yazının ardından kronolojik ilermeye bir mola verip bulunduğumuz ve ilerleyeceğimiz tarihi anlamak için Roma Cumhuriyeti’nin Kurumlarına kısaca değinmek gerektiği kanaatindeyim. Yazı bittikten sona senato nedir, pleb tribünü kimdir, diktatör ne yapar gibi soruların cevaplarını kabaca vermiş olacağız.

Comitia Curiata

Romulus’un, Roma halkı arasında yaptığı otuz bölümlük ayrıma dayandırılan, patricilerden ve pleblerden oluşan ancak sadece patricilerin oy hakkına sahip olduğu meclistir. Krallık zamanında kurulan bu meclis, önceleri konsülleri seçmekle ve yüksek mahkeme görevini icra etmekle sorumlu tutulmuştur. Zamanla, görev ve sorumlulukları genişletilerek; yüksek memurlara emretme yetkisi yani imperium vermek, vasiyetlere ve evlat edinmelere tanıklık etmek…

Birinci Samnit Savaşı ile Roma müttefiki Capua’yı korumuş, Samnitleri Campania’dan uzaklaştırmış ve sınırlarını Campania’yı da içerecek biçimde genişletmişti. Samnitler de savaş başlamadan önceki kazanımları olan Teanum ve çevresinin kendilerine ait olduğunu Roma’nın kabul etmesini sağlamışlardı. İki taraf da şimdilik sonuçtan memnuniyetsiz değildi. Roma daha önce savaştığı düşmanlarına göre daha organize ve daha kalabalık bir halk olan Samnitlerle savaşmaya devam etmeye çok istekli değildi ve zaten Latin müttefiklerinin huzursuzluğuna dair haberler Roma’nın büyük çaplı bir askeri harekata girmesini tehlikeli bir macera haline getiriyordu. Geçtiğimiz bölümün sonunda değindiğimiz Latinlerinin Samnitlere saldırılarının Roma tarafından durdurulmaması yahut Latinlerin bakış açısı doğru ise durdurulamaması Latinlerde…

Geçtiğimiz yazıda Roma’nın Galya yağmasından sonra küllerinden yeniden doğuşunu, zayıflığından faydalanmak isteyen tüm düşman ve eski müttefiklerine karşı kendini savunuşunu ve Orta Batı İtalya’nın hâkimi pozisyonuna geri dönüşünü konuşmuştuk. İçteki sorunları da büyük oranda çözen ve Plebleri siyasal açıdan neredeyse Patricilerle eşit konuma getiren Yeni Roma Düzeni de Roma’nın tüm dikkatini dışarıya yöneltmesine imkân verecekti. Roma bölüm sonu canavarlarını geçerek seviye atlamıştı. Artık oyun sahası Orta Batı İtalya’da Latium değildi sadece, Roma tüm Orta İtalya’da oynayacaktı bu oyununu bu noktadan, tarih vermek gerekirse M.Ö. 340'lardan sonra.

Tarih bundan sonra geçmişteki tüm savaşlardan daha büyük savaşlara sahne olacak. Çarpışan kuvvetler hiç…

Antonine Salgını ya da bazı kaynaklarda geçtiği adıyla Galen Salgını, ortaya çıktığı M.S. 165 yılına kadar Roma’nın ve insanlığın gördüğü en büyük salgındı. Antonine Salgını tarihte görülen ilk salgın değildi, Roma’da da, Atina’da da ya da dünyanın başka bir ucunda da daha önce salgınların meydana geldiğini biliyoruz; fakat bu salgın büyüklüğünü ve etkisini bilebildiğimiz ilk salgınıdır.

Salgının Antonine Salgını olarak anılmasının sebebi hastalık imparatorluğu vurduğu sırada hüküm sürmekte olan ve salgın nedeniyle de hayatlarını kaybeden eş imparatorlar Lucius Verus ve Marcus Aurelius’un hanedan isimlerinin Nerva-Antonine olmasıdır. …

Bir önceki yazıda bu bölümle birlikte Roma Efsanesinden Roma Tarihine geçiş yapacağımızdan bahsetmiştim. Bu yazıya kadar M.Ö. 753 senesinden Roma’nın yağmalandığı M.Ö. 386 senesine kadar aşağı yukarı 370 seneyi 10 kronolojik yazı ile geçtik. Bu ve bundan sonraki yazılarda tarihler daha yavaş ilerleyecek zira artık Roma’ya dair daha çok bilgi sahibi olduğumuz zamanlara, Galyalıların şehri yağmaladığı ve yağma sonrasında çıkan yangının şehri ve yazılı belgeleri yok edişinden sonraki zamanlara vardık. Artık elimizde yazılı belgeler ve envai çeşit kayıtlar var Roma tarihine ilişkin. Efsanesini konuştuk, tarihine başlıyoruz Roma’nın.

Romalılar, şehirleri yağmalandıktan sonra çaresiz ve bıkkındı…

Veii’in ilhakından sonra Romalıların keyfi fazlasıyla yerindeydi. Neden olmasındı ki? Her fırsatta Roma’ya saldıran, Tiber Nehri tuz ticaretinde Roma’nın rakibi olan, Roma’nın düşmanlarını finanse eden Veii artık yoktu. Üstüne üstlük Veii’nin düşürülmesi ile Romalılar görece geniş verimli topraklara kavuşmuş, bu topraklara da derhal yerleşmeye başlamışlardı. Birkaç on yıldır devam eden kıtlık nedenli tahıl azlığı sorunu da bu yeni topraklar vasıtasıyla çözülecekti, Veii’nin kontrol ettiği Etrüsk-Yunan ticareti de artık Romalıların eline geçebilirdi. Veii’den elde edilen köleler ise işin kaymağıydı. Veii’nin düşüşü sayesinde Roma hem içteki hem de dıştaki başlıca sorunlarını çözebilmek için devasa bir adım…

Yazılarda ya da podcastte her seferinde yer vermektense, yayının akademik bir iddia taşımıyor oluşuna da sığınarak, kullandığım başlıca kaynakları toplu olarak belirtmenin daha verimli ve daha kolay olacağı kanaati ile burada paylaşıyorum.

Ab Urbe Condita — Titus Livius

Historia Romana — Cassius Dio

Breviarium Historiae Romanae — Eutropius

The History of Rome Podcast — Mike Duncan

Ancient History Encyclopedia

SPQR Antik Roma Tarihi — Mary Beard

Wikipedia ve Vikipedi

Geçtiğimiz yazıda Fidanae Şehrinin isyanının bastırıldığını, Veii Şehri ile kırılgan bir barış yapıldığından bahsetmiştik. Bugüne kadar kronolojik olarak ilerlettiğimiz her yazıda en az bir kez Roma’nın hemen kuzeyindeki bu şehirden bahsetmiştik, bu bölüm artık Veii Problemi çözülüyor. Bir önceki yazıda Volksların yağma akınlarna da değinmiş ve eskiden kolayca durdurulabilen akınların lejyonların kıtlık nedeniyle zayıflaması sebebi ile durdurulamadığını belirtmiştik. Kıtlığın geçmesi ile Volks tehdidi de savuşturulmaya başlanmıştı tekrardan. Volksların tamamen kontrol altına alınmasına ise daha uzun yıllar vardı fakat bu kabile dönem itibarı ile Roma’ya rakip olmaktan uzaktı. Asıl tehlike bugüne kadar hep olduğu gibi Veii Şehri idi. Tarquin ile ittifak…