Yazılım Lisans Tipleri (MIT, Apache, GNU)
Eskiden arkasında bir firmanın bulunmadığı yazılımların büyük firmalar tarafından tercih edilmediği dönemler yavaş yavaş geride kalmaya başladı. Bildiğim bazı büyük firmalar artık açık kaynak ürünlere daha sıcak bakıyorlar ve sistemlerini bu tür yazılımlar üzerine inşa etme konusunda daha cesurlar. Açık kaynak dünyasında çok iyi ürünlerin ortaya çıkmasının bunun üzerindeki etkisi tartışılmaz tabiki.
Peki ister bireysel ister çalıştığımız firma için geliştirdiğimiz projelerde kullandığımız açık kaynak projelerin lisanslama tiplerini kontrol ettiniz mi? Daha sonra büyük problemlere sebep olabilecek bazı detaylara sahip birçok lisanslama tipi mevcut. Github’dan birkaç dakika içerisinde çekip projenize dahil ettiğiniz ürünlerin lisansı hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Öncelikle lisans nedir tanımına bakalım:
Üreticisi tarafından, kullanımına dair belge düzenleyen devlet makamı tarafından, belgelemeyi düzenlemeye yetkili kılınmış makamlar tarafından telifli olduğu belgelenmiş ise nesnenin kullanımı, geliştirilmesi, yeniden yapılandırılması, değiştirilmesi, alıntısının yapılabilmesi gibi hususları belirleyen belgeye yazılım lisansı denmektedir. (1)
Wiki tanımına göre yazılım lisansı yazılım kullanımı, dağıtımı vs gibi hakların sınırlarını ve koşullarını belirleyen belge olarak nitelendirilmiş. Birçok lisans tipi mevcut fakat biz bunların en yaygın kullanılan 3 tanesini inceleyeceğiz. İnceleme sırasını en özgür olandan daha az özgür olana doğru belirledim. Dolayısı ile her lisansta sadece getirilen kısıtlamalara değinmek çoğunlukla yeterli olur diye düşündüm.
1. MIT
En yaygın kullanılan lisans türlerinden biridir. MIT tarafından yayınlandığı için adı da aynı şekilde MIT olarak geçer. Çok kullanışlıdır.
Örnek resimden de anlaşılabileceği gibi MIT licence sizi birçok konuda özgür kılar. Yani yazılıma ait kaynak kodu veya derlenmiş yazılımı istediğiniz gibi değiştirebilir, yayabilir, kullanabilirsiniz. Ticari olarak bile kullanımında herhangi bir sorun olmaz. Fakat sizi özgür kıldığı kadar yazılımı geliştirenleri de özgür kılar. Yani bir sorun çıkması durumunda geliştiriciler için herhangi bir yükümlülük söz konusu bile olamaz. Dolayısı ile MIT ile lisanslanmış bir yazılımı gönül rahatlığı ile kullanabilirsiniz. Sadece yazılımın buglardan temizlenmiş, yaygın bir kitle tarafından kullanılıyor olması sizi ilerde çıkabilecek yazılımsal sorunlar konusunda daha rahat ettirecektir.
Ayrıca MIT ile lisanslanmış bir yazılımı kullandığınızda, o yazılıma referans vermeniz gerekiyor.
2. Apache Licence
Apache deyince aklıma direk özgür yazılım geliyor. Öğrencilik yıllarımdan hatırlıyorum Apacha Tomcat’i. Ön ekinde Apache bulunan bir çok yazılım, alanlarının en iyilerinden halen. Yazılım dünyasına katkıları yadsınamaz gerçekten.
Apache lisansının MIT’den bir farkı yok aslında. Sadece yazılımınızı dağıtırken kullandığınız Apache lisanslı ürünlerin lisanslarını da dağıtımınıza eklemeniz gerekiyor. Yani kısaca emeğe saygı konusu daha önemli tutulmuş bu lisansta.
3. GNU General Public Licence
GNU lisansı da MIT gibi aynı şekilde size yazılımın kodlarına erişim konusunda herhangi bir kısıtlama getirmez. Fakat MIT lisansına göre kullanım açısından bazı kısıtlamalar getirir. Bu kısıtlamaların en önemlisi eğer yazılımında GNU lisansına sahip bir ürün kullandıysanız ve ürünü dağıtmaya başlarsanız sizin yazılımınız da GNU lisansına sahip olmalıdır. Yani yazılımın kendi geliştirdiğiniz kısımlarının da kaynak kodlarını paylaşmak zorundasınız. Dolayısı ile kaynak kodlarını paylaştığınız bir yazılımı ticari olarak satmak zor olacaktır.
Fakat MIT lisansı için aynı durum söz konusu değildir. MIT lisansına sahip bir ürünü kullanarak geliştirdiğiniz bir üründeki kendi kodlarınızı kimseyle paylaşmak zorunda değilsiniz. Yani kısaca GNU lisanslama konusunda kalıtsal davranır.
Sonuç
Daha birçok yazılım lisansı bulunmakta. Hatta incelediklerimizin de farklı versiyonları bulunmakta. Fakat bizim için önemli olan açık kaynak bir yazılımı kullanırken lisans detaylarını atlamamak. Evet ülkemizde henüz bu konularda ciddi yaptırımlar olmayabilir. Fakat bunu yasal zorunluluk olarak değil etik değerler olarak düşünüp ona göre davranmak lazım. Emeğe saygı gerçekten önemli!
Ayrıca açık kaynak dünyasındaki lisanslamalar sadece tüketici kısmı için geçerli değil. Ülkemiz yazılımcıları olarak açık kaynak dünyasına giriş yapmalı ve ürettiğimiz değerlerin korunması için de lisanslamalara önem vermemiz gerekiyor.
(1) https://www.wikizero.com/tr/Yaz%C4%B1l%C4%B1m_lisans%C4%B1
