PopKunst verbetert de wereld

Geschreven Juni 2006

Het lectoraat PopKunst van componist/theatermaker Merlijn Twaalfhoven bij ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten wil de relatie tussen scheppende kunstenaar en het publiek verlevendigen.

Dit is nodig, omdat kunst haar potentieel ontkent en zichzelf tam maakt als het is losgemaakt van de alledaagse werkelijkheid en zich terugtrekt in een kunstdomein. In galeries, theaters en concertzalen kan weliswaar heel geconcentreerd de aandacht worden gericht op het kunstwerk, het geselecteerde publiek verstaat het jargon waarin de beelden, vormen en klanken spreken immers goed, maar de impact van de ervaring is hierdoor juist sterk beperkt. In een veilige omgeving, waarin alle conventies duidelijk zijn, is de kunstervaring niet minder mooi of virtuoos, maar wel minder confronterend.

En de kracht van kunst is juist het confronteren. Door een onvermoede betekenislaag aan de oppervlakte te brengen, kan een kunstwerk je blik op de wereld veranderen, je bewust maken van je relatie tot je omgeving, je gedragspatronen doorbreken, je identiteit versterken, zorgen dat je contact maakt met je omgeving.

Kunstenaars die gericht zijn op vernieuwing en ontwikkeling in hun vak en daarbij een conventionele setting van hun werk accepteren omdat dat praktische voordelen heeft, kunnen nog zulke goede ideeën en ambities hebben, maar zijn hun publiek kwijt zodra men het pand verlaat.

Bij popcultuur is daar geen sprake van. Lifestyle, muziek, idealen en dromen vormen een organische combinatie die het publiek zich gretig toeeigent. Nadat pop geconsumeerd is, maakt het deel uit van ons zelf, leven we ernaar, zit het in ons systeem, heeft het ons veranderd, onze identiteit bepaald.

Jammer alleen dat het vaak zo commercieel, platvloers en voorspelbaar is.

Kunst kan dat ook, en kan dat zonder geforceerde beats onder een klassiek stuk, zonder video projecties bij een theatervoorstelling, zonder DJ in een galerie!

Hoe kan kunst het publiek betrekken, beetpakken, meesleuren zonder concessies te doen aan haar inhoud en fijnzinnigheid?

Hoe kan een kunstenaar zijn vaardigheden en talent aanwenden om werkelijk contact te maken met zijn publiek, in plaats van uitsluitend gefocust te zijn op het ding wat hij maakt?

Hoe kan kunst weer aansluiting vinden bij een brede groep publiek, bij jongeren, bij immigranten, bij zakenmannen, bij politici?

Hoe kan kunst blijven staan in de luidruchtige wereld die gedomineerd wordt door reclame en vermaak?

Door te leren van pop. Door rituelen te maken, door mensen bij elkaar te brengen, door het publiek actief te betrekken en niet buiten te sluiten. Door kaders te verlaten, grenzen te doorbreken, niet bang te zijn voor factoren van buitenaf, door controle te verliezen, door het publiek daadwerkelijk toe te laten.

Door PopKunst te maken.

Het lectoraat heeft deze term geïntroduceerd, en onderbouwt dit begrip door te onderzoeken hoe de commerciële overtuigingskracht, maatschappelijke idealen en artistieke inhoud samen kunnen gaan. Het onderzoek beslaat een terrein zo breed als de wereld zelf en is daarom niet specialistisch, zoals bijna per definitie wetenschappelijk onderzoek dient te zijn, maar trekt juist grootse verbanden waarmee het bestaande opvattingen over kunst prikkelt, inspireert en soms torpedeert.

Betrokken bij het lectoraat zijn onder andere: Bas van Putten: schrijver, allesweter en musicoloog; Juha van ‘t Zelfde: econoom, expert van hedendaagse audio cultuur; Mira Kho: onderzoeker naar de aansluiting van jong, multicultureel talent op het kunstonderwijs; Sandra Trienekens: onderzoeker naar community arts. De kenniskring bestaat verder uit vertegenwoordigers van verschillende onderdelen van ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, en personen uit de beroepspraktijk.

De resultaten van ons onderzoek zullen worden samengevat in een handboek PopKunst; een collectie vragen, statements en visies in combinatie met voorbeelden van interessante PopKunst projecten uit de kunstgeschiedenis. Ook wordt gewerkt aan een opleidingstraject waarin jonge kunstenaars leren en ervaren om met hun kunst midden in de wereld te staan.

Meer informatie, achtergrond en artikelen zijn te vinden op www.popkunst.nl