Teknik Çelişki-Bozuk Robot Parçası

Prof. Dr. Metin O. Kaya

Altshuller’in gündeme getirdiği bir problemi sizlere sunmak istiyorum. Bu örneği Altshuller kitabında farklı bir yoldan çözmüş. Biz ise problemi teknik çelişki problemi haline getirip çözeceğiz. Bu örnekte çok sayıda iyileşen ve kötüleşen parametre durumu vardır.

Problem: Arızalanan Robot Parçası

Bir tesisteki robot sürekli arıza yapıyordu. Çok iyi bir robot olmasına rağmen küçük bir parçası sürekli bozuluyordu. Bu parça, içindeki sıkıştırılmış hava sayesinde çelik bilyaların yüksek hızda taşındığı eğik bir boruydu. Eğik bölgenin bir yerinde bilyeler borunun iç yüzeyine çarpıyordu. Bilye yüzeye her çarptığında küçük bir metal parçası kopuyordu. Birkaç saat çalıştıktan sonra borunun bu bölgesi tamamen aşınıyor, kalın boruda bir delik oluşuyordu.

İstenen: Ucuz bir yöntemle bilyelerin duvarı delmesini önlemek.

Olası Çözüm Önerileri: Duvarı çok kaliteli malzemeyle üretirim, bilyanın hızını azaltabilirim gibi fikirler ortaya çıkabilir. Ancak biz hiç bir şeyden taviz vermeden problemi en inovatif bir şekilde çözmeyi tartışacağız.

Teknik Çelişki ile karşı karşıyayız. Bilyelerin hızının artmasını istiyoruz, bu durumda da duvarımız zarar görüyor.

İyileşen/Kötüleşen Parametreler: Bilyenin hızlı olmasını istiyoruz. Bu bizim iyileşen özelliğimiz olacak. “Duvarımız zarar görüyor cümlesi”’nin TRİZ’de hangi parametrelere karşı geldiğini bulmamız gerekiyor. Gündelik dille anlatılan problemin TRİZ’ceye çevrilmesi, daha sonra da TRİZ’in önerdiği çözümün günlük hayata dönüştürülmesi ustalaşılması gereken kısımdır. Bunun için de her zaman çözümü bilinen problemi TRIZ problemine çevirip sonra da tekrar çözmeye çalışmayı şiddetle tavsiye ediyorum. Problemimizde kötüleşen parametreler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

28 nolu prensibinen çok tekrarlandığı görülmektedir. Bu da potansiyel çözüm önerisidir. 35 ve 13 nolu buluş prensipleri bize yeni buluş fırsatları verecektir.