TRIZ-Çelişki
Prof. Dr. Metin O. Kaya
Günlük hayatımızda evimizde, işyerimizde çelişkiye çok sık rastlarız. Örneğin “Kahve güzel içimli olması için sıcak, müsterinin yanmaması için de soğuk olmalıdır” cümlesini ele alalım. Burada kahvenin hem sıcak hem de soğuk olması gerekmektedir. Ilık ara bir çözümdür ama çoğu insan ılık kahve içmek istemez. Bir kahve fincanı bu problemi halletmektedir.
Çelişkileri iki gruba ayırmak mümkündür. Birinci grupta bir özellik iyileşirken başka bir özellik kötüleşir. Örnek: Penisilin mikropları öldürürken yararlı dokulara da zarar verir. Bu tip çelişkiye teknik çelişki adı verilir. Diğer gurup çelişkide ise birbiriyle çelişen iki özelliğin aynı anda olması durumu vardır. Yukarıda ilk verdiğimiz örnek “Kahve güzel içimli olması için sıcak, müsterinin yanmaması için de soğuk olmalıdır”. Bu tip çelişkiye fiziksel çelişki adı verilir.
Fiziksel çelişkileri çözmek için ayırma prensipleri kullanılırken teknik çelişkileri çözmek için çelişki matrisi kullanılır.
Teknik Çelişki Örnekleri
- Penisilin mikropları öldürürken yararlı dokulara da zarar veriyor.
- Araç motoru hızlı gitmeye imkan sağlamalı ama ısınmamalı
- Masa, ağır yük taşıyacak kadar mukavemeti yüksek olmalı ama aynı zamanda kolay taşınabilmeli
Fiziksel Çelişki Örnekleri
- Trafik aynı anda hem kuzeyden güneye hem de batıdan doğuya kesintisiz akmalı
- Kahve güzel içimli olması için sıcak, müsterinin yanmaması için de soğuk olmalıdır.
- Gözlük aynı anda hem yakını hem de uzağı görme imkanı sağlamalıdır
- Uçağın kanat alanı hem büyük olmalı hem de uçağın hızlı gitmesi için küçük olmalıdır
Ayrılık Prensipleri
- Zamanda ayrılık
- Uzayda ayrılık
- Sistemin bütünü ve parçaları arasındaki ayrılık
- Koşula göre ayrılık
İlgili Bağlantılar
