Nieuwsconsumptie in tijden van Covid-19: meer bezoekers, meer likes, meer engagement.
Michaël Opgenhaffen, Institute for Media Studies, KU Leuven
Zorgde de uitbraak van Covid-19 voor meer bezoeken, paginaviews en likes voor de grootste Vlaamse nieuwssites? Cijfers van de maand maart lijken dit te bevestigen: nieuwssites lokten in maart veel meer bezoekers dan tijdens de eerste twee maanden van het jaar, en ook nieuwspagina’s op Facebook deden het in maart erg goed. Uit de analyses blijkt overigens dat de persconferenties van de nationale veiligheidsraad waarin maatregelen werden afgekondigd duidelijke triggers voor nieuws- en informatieconsumptie blijken te zijn. Vooral die van 12 maart lijkt een grote impact te hebben gehad op de manier waarop we het nieuws zijn gaan zoeken.
Nieuwssites
Onderstaande twee grafieken tonen aan dat het aantal bezoeken en aantal geraadpleegde pagina’s op de nieuwssites van de onderzochte kranten en de openbare omroep sinds begin maart een stijgende trend vertoont, en tijdens de rest van de maand maart ver boven het gemiddelde van januari en februari is gebleven.
Als we inzoomen op de ‘coronamaand’ maart (zie onderstaande twee grafieken) zien we dat er 3 pieken in het oog springen.
- 12 maart: de nationale veiligheidsraad kondigt een dag na de eerste Belgische doden strenge maatregelen aan: lessen op scholen worden stopgezet, social distancing wordt de norm en onder meer cafés en restaurants moeten sluiten. Vanaf dit moment piekt het bezoek en de paginaviews op de Vlaamse nieuwssites waardoor we deze dag kunnen beschouwen als een belangrijke dag waarop het coronavirus voor de gemiddelde Vlaming een grote nieuwswaarde heeft gekregen.
- 17 maart: het dodentol in België stijgt, de nationale veiligheidsraad kondigt aanvullende maatregelen af. Zo worden bedrijven verplicht om telewerk aan te bieden voor beroepen waarbij dat mogelijk is. Markten in openlucht worden verboden.
- 27 maart: de nationale veiligheidsraad kondigt een verlenging aan van de genomen maatregelen tot minstens midden april.
Deze drie persconferenties van de nationale veiligheidsraad lijken een stijging van de bezoeken op de Vlaamse nieuwssites uit te lokken, en ook het aantal pageviews stijgt die dag aanzienlijk. Deze pieken zijn vooral op te merken bij HLN.be, Nieuwsblad.be en VRT NWS, maar gelden voor elke bestudeerde nieuwssite.
Zoekopdrachten binnen Google en Wikipedia
Dat 12 maart en bijhorende persconferentie van de nationale veiligheidsraad een belangrijke impact heeft gehad, blijkt ook uit de zoekopdrachten in Google. Google trends laat ons toe om de evolutie van een zoekterm in Vlaanderen in kaart te brengen. Onderstaande 2 grafieken tonen de evolutie van enerzijds de zoekterm coronavirus (boven) en anderzijds de meer wetenschappelijke en juistere term Covid-19 (onder).
Vlamingen bleken op 12 maart duidelijk veel meer dan ervoor via Google te zoeken naar informatie over coronavirus(sen). Die dag werd er het vaakst van de hele maand maart gezocht naar dit trefwoord (referentie 100). Ook bij de zoektrend van het trefwoord Covid-19 zien we op 12 maart een duidelijke stijging, met een groter wordend zoekvolume, dat de rest van maand groot blijft. De grootste piek zien we op de dag van de voorlopig laatste persconferentie van de nationale veiligheidsraad (27 maart), die dag blijken Vlamingen meer dan ooit op zoek te gaan naar informatie over Covid-19.
Het belang van 12 maart zien we ook terugkomen in de zoekopdrachten binnen de Nederlandstalige Wikipedia. We zien die dag in onderstaande grafiek de scherpste stijging en de hoogste piek voor het trefwoord coronavirussen. Ook het aantal opzoekingen van de pagina rond Covid-19 gaat sinds 12 maart de hoogte in.
Nieuwspagina’s op Facebook
De bestudeerde nieuwsmedia kennen tijdens deze coronacrisis ook meer trafiek op hun Facebookpagina’s. In de eerste plaats zien we vanaf begin maart een significante stijging wat de samengetelde FB-paginalikes betreft (zie onderstaande grafiek). De interesse in nieuws over de coronacrisis heeft dus gezorgd voor meer mensen die een of meerdere nieuwspagina’s op Facebook zijn beginnen volgen.
Dit is trouwens geen gevolg van het aantal posts dat deze nieuwssites tijdens deze maanden op Facebook plaatsen, aangezien dit aantal — rekening houdend met de kortere maand februari — quasi gelijk is voor de eerste drie maanden van 2020 (7432 in maart vs. 7428 in januari en 6791 in februari).
Als we inzoomen op de maand maart, zien we opnieuw dat 12 maart een belangrijke datum is. Onderstaande grafiek geeft per dag in maart de percentuele groei van de paginalikes aan (vs. de dag ervoor), en 12 maart komt daar naar voor als de dag met de grootste groei (+0,14 %). Ook 17 maart, de dag waarop er een nieuwe persconferentie was van de veiligheidsraad, leverde opnieuw een grote groei op in paginalikes (+0,12 %).
De bezoekers van deze nieuwspagina’s blijken niet alleen passief de nieuwsberichten te lezen, ze lijken in coronatijd ook meer te interageren met deze berichten. In het algemeen zien we dat de gemiddelde interaction rate (of het aantal interacties ten opzichte van het totale aantal berichten op die pagina en ten opzichte van het aantal volgers van die pagina op het moment van die berichten) in maart (0,23 %) groter is dan die in januari (0,17 %) en februari (0,15 %). Dit geldt voor alle FB-nieuwspagina’s in deze studie.
We zien dan ook een duidelijke invloed van de coronacrisis op het gemiddelde aantal interacties en geuite emoties per post. In onderstaande, linkse grafiek zien we dat er tijdens de maand maart beduidend meer interacties per post waren. Een post in maart ontlokte gemiddeld 284 likes, terwijl dat in januari ‘slechts’ 169 was. Min of meer hetzelfde patroon zien we bij het gemiddeld aantal comments en shares tijdens de maand maart in vergelijking met januari en februari. Onnodig om te zeggen dat er in maart vooral posts over Covid-19 verschenen en dat deze berichten erg veel interacties uitlokten.
Onderstaande grafiek rechts toont dan weer de geuite emoties die mensen op de FB-berichten kunnen aangeven via de emoji. In maart bleken mensen veel meer dan in januari en februari de emotie ‘sad’ aan te duiden, maar ook ‘love’ deed het beter dan de maanden ervoor. De ‘haha’-emotie werd — niet geheel onverwacht — minder aangeklikt. De coronacrisis is niet om mee te lachen, maar verdriet maakt nu en dan plaats voor hartverwarmende berichten.
De berichten over Coiv-19 die het meeste engagement (interacties + emoties) genereerden, komen van de nieuwspagina HLN.be (niet onlogisch, aangezien dit de FB-nieuwspagina is met de meeste page likes). De hieronder vermelde top 5 laat zien dat de populairste artikelen op basis van engagement gaan over een positief aspect van de crisis of een emotionele oproep of getuigenis, eerder dan over hard nieuws met bijvoorbeeld cijfers van aantal besmette, opgenomen of overleden patiënten.
Methodologie
De cijfers van de nieuwssites hebben we verzameld via cim.be (Gemius). De zoekopdrachten naar coronavirussen en Covid-19 via Google Trends en Wikipedia. Bij de Wikipedia-gegevens kunnen we geen onderscheid maken tussen Vlamingen en Nederlanders (of andere personen die de Nederlandstalige pagina’s van Wikipedia gebruiken). Voor de Facebookgegevens maakten we gebruik van Crowdtangle.
