Platon DEVLET
PLATON *DEVLET*
Platon’un “Devlet” adlı eserinin birinci bölümünde Sokrates ile Thrasymakhos arasında geçen diyalog, adaletin doğası ve adaletin ne olduğu konularını ele alır. Thrasymakhos, adaletin güçlülerin çıkarına hizmet etmek olduğunu savunur. Ona göre, adalet güçlülerin zayıfları sömürmesine engel olan bir tür kandırmacadır ve gerçek adalet güçlülerin çıkarlarını takip etmektir.
Sokrates ise Thrasymakhos’un bu görüşüne karşı çıkar. Ona göre, adaletin doğası sadece güçlülerin çıkarlarıyla ilgili değildir; aynı zamanda doğru ve adil olmak, erdemli bir yaşam sürmek anlamına gelir. Sokrates’e göre, adil olmak her zaman doğru olanı yapmak, dürüst olmak ve başkalarına karşı sorumluluklarını yerine getirmek demektir. Bu nedenle, gerçek adaletin bireyin içsel erdemi olduğunu ve sadece güçlülerin çıkarlarına hizmet etmekle sınırlı olmadığını savunur.
Platon’un “Devlet” adlı eserinin ikinci kitabında Sokrates ile Glaukon arasında geçen diyalog oldukça detaylıdır. Bu diyalogda, adaletin doğası ve adaletin insanlar üzerindeki etkileri üzerine derinlemesine bir tartışma yapılır.
Sokrates, Glaukon’a adaletin maddi kazanımlarla ilişkilendirilmemesi gerektiğini savunur. Ona göre, adalet bireyin içsel erdemi olmalıdır, yani insanın doğru ve dürüst olması, başkalarına karşı sorumluluklarını yerine getirmesi anlamına gelmelidir. Sokrates, adaletin sadece toplumsal bir zorunluluk olmadığını, aynı zamanda bireyin ruhsal gelişimi için de önemli olduğunu vurgular.
Glaukon ise adaletin bir erdem olup olmadığı konusunda şüpheci bir tutum sergiler. Ona göre, insanlar adaleti sadece cezalardan kaçınmak için takip ederler ve gerçek adalet, zenginlik, güç ve onur gibi maddi kazanımlarla ilişkilendirilemez.
“Devlet”in üçüncü kitabında Sokrates ile Adeimantos arasında geçen diyalog, adaletin toplumsal düzen ve toplumun mutluluğu üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Sokrates, toplumsal düzenin adaletle sağlanabileceğini ve adaletin toplumun mutluluğu için gerekli olduğunu savunur.
Sokrates’e göre, toplumda adaletsizlik olduğunda, bireyler arasında anlaşmazlıklar ve çatışmalar ortaya çıkar. Bu da toplumun huzurunu ve istikrarını bozar. Adaletin olmadığı bir toplumda, insanlar arasında güvensizlik ve kargaşa hâkim olur. Bu nedenle, adaletin toplumsal düzen için temel bir ilke olduğunu savunur.
Adeimantos ise adaletin sadece bir zorunluluk olduğunu ve insanların adaleti sadece cezalardan kaçınmak için takip ettiklerini savunur. Ona göre, gerçek adalet insanın içsel erdemi değil, dışsal baskılar tarafından belirlenen bir kavramdır.
Platon’un “Devlet” kitabının 4. bölümünde, Sokrates’in adaletin temel ilkeleri konusundaki düşünceleri detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Sokrates’e göre, adaletin temel ilkeleri şunlardır:
1. *Özgürlük ve Eşitlik:* Herkesin eşit şekilde haklara sahip olması ve özgür bir şekilde yaşaması gereklidir. Adalet, her bireye eşit özgürlük ve haklar tanımayı içerir.
2. *Uzmanlık ve İş Bölümü:* Herkesin en iyi bildiği işi yapması ve toplumun işlerini bu şekilde organize etmesi gereklidir. Adalet, herkesin uzmanlık alanına göre iş yapmasını ve böylece toplumun daha verimli olmasını sağlar.
3. *Toplumun İyi ve Kötü Arasındaki Denge:* Adalet, toplumda iyi ve kötü arasında bir denge kurulmasını gerektirir. İyi olanın teşvik edilmesi ve kötünün engellenmesi adaletin temel ilkelerindendir.
4. *Hak ve Sorumluluk:* Herkesin hakları olduğu gibi sorumlulukları da vardır. Adalet, bu hak ve sorumlulukların dengeli bir şekilde dağıtılmasını sağlar.
Bu ilkeler, Sokrates’in adalet anlayışının temelini oluşturur ve onun toplumsal düzen ve adalet kavramına bakışını yansıtır.
Platon’un “Devlet” kitabının 5. bölümü, toplumda adaletin sağlanması ve korunması için felsefi eğitimin önemini ele alır. Bu bölümde, ideal bir toplumun nasıl olması gerektiği ve bu toplumu oluşturacak bireylerin nasıl yetiştirilmesi gerektiği konusunda detaylı bir tartışma yapılır.
Sokrates’e göre, ideal bir toplumda adaleti sağlamak için bireylerin felsefi eğitimden geçmesi gereklidir. Bu eğitim, bireylerin doğruyu yanlıştan ayırt etmelerini, adaleti anlamalarını ve toplumun iyiliği için çalışmalarını sağlar. Böylece, bireyler doğru değerleri benimseyerek topluma katkıda bulunurlar.
5. bölümde ayrıca, felsefi eğitim alacak bireylerin seçilmesi ve bu sürecin nasıl işleyeceği konusunda da detaylı bir plan sunulur. Platon’a göre, ideal bir toplumda liderler felsefi eğitim almış olanlar arasından seçilmelidir. Bu liderler, adaleti ve doğruyu rehber edinerek toplumu yönlendirirler.
Bu bölüm, Platon’un ideal toplum ve adalet anlayışını daha da derinleştirirken, felsefi eğitimin toplum düzenindeki önemini vurgular.
Platon’un “Devlet” kitabının 6. bölümü, ideal toplumun savunulması ve felsefi eğitimin önemi üzerine devam eden bir tartışmayı içerir. Bu bölümde, felsefi eğitim alacak bireylerin seçilmesi ve yetiştirilmesi sürecine ilişkin daha detaylı bilgiler verilir.
Sokrates, ideal toplumun oluşturulması için sadece felsefi eğitimli liderlerin yeterli olmayacağını, aynı zamanda tüm toplumun bu değerleri benimsemesi gerektiğini savunur. Bu nedenle, felsefi eğitimin tüm topluma yayılması ve herkesin doğru değerleri benimsemesi önemlidir.
6. bölümde ayrıca, felsefi eğitimli liderlerin nasıl yetiştirileceği ve bu sürecin nasıl işleyeceği konusunda da detaylı bilgiler verilir. Liderlerin eğitimi, genç yaşlardan itibaren başlar ve sürekli bir şekilde devam eder. Bu süreçte, lider adayları sadece teorik bilgi değil, aynı zamanda pratik deneyim de kazanırlar.
Sonuç olarak, 6. bölümde ideal toplumun nasıl oluşturulacağı ve felsefi eğitimin bu süreçte nasıl bir rol oynadığı detaylı bir şekilde ele alınır. Platon, felsefi eğitimin toplum düzenindeki önemini vurgularken, ideal bir toplumun ancak doğru eğitim ve değerlerle mümkün olabileceğini savunur.
Platon’un “Devlet” kitabının 7. bölümü, ideal toplumun yönetimi ve liderliği üzerine odaklanır. Bu bölümde, ideal bir toplumu yönetecek olan liderlerin nitelikleri ve nasıl seçilecekleri konusunda detaylı bir tartışma yapılır.
Sokrates’e göre, ideal bir toplumu yönetecek liderlerin öncelikle felsefi eğitim almış olmaları gereklidir. Bu liderler, doğruyu ve adaleti rehber edinerek toplumu yönlendirmelidirler. Ayrıca, liderlerin cesur, bilge, ölçülü ve adaletli olmaları önemlidir.
7. bölümde ayrıca, liderlerin seçilmesi süreci ve bu sürecin nasıl işleyeceği de ele alınır. Platon’a göre, liderler demokratik bir seçimle değil, felsefi eğitim almış olanlar arasından özenle seçilmelidir. Bu liderler, toplumun iyiliği için çalışacaklarına ve doğru değerleri benimseyeceklerine dair bir yemin etmelidirler.
Sonuç olarak, 7. bölümde ideal bir toplumu yönetecek liderlerin nitelikleri ve seçilme süreci detaylı bir şekilde ele alınır. Platon, liderlerin doğru eğitim ve niteliklere sahip olmalarının, toplumun doğru şekilde yönetilmesi için önemli olduğunu vurgular.
Platon’un “Devlet” kitabının 8. bölümü, ideal toplumun eğitim sistemi ve sanatın toplumdaki yeri üzerine odaklanır. Bu bölümde, toplumun eğitim sisteminin nasıl olması gerektiği ve sanatın toplumdaki rolü konusunda detaylı bir tartışma yapılır.
Sokrates’e göre, ideal bir toplumda eğitim sistemi, bireylerin karakterlerini ve değerlerini şekillendirmek için tasarlanmalıdır. Bu eğitim sistemi, genç yaşlardan itibaren başlar ve bireylerin doğru değerleri benimsemesini sağlar.
8. bölümde ayrıca, sanatın toplum üzerindeki etkisi ve sanatın nasıl kullanılması gerektiği konusunda da detaylı bir tartışma yapılır. Platon, sanatın toplumu olumsuz etkileyebileceğini düşünerek, sanatın doğru şekilde denetlenmesi gerektiğini savunur. Sanatın, toplumun değerlerini ve ideallerini yansıtması gerektiğini vurgular.
Sonuç olarak, 8. bölümde ideal bir toplumun eğitim sistemi ve sanatın toplumdaki yeri üzerine detaylı bir tartışma yapılır. Platon, eğitim sisteminin ve sanatın toplumu şekillendirmedeki önemini vurgularken, doğru eğitim ve sanat anlayışının toplumun gelişiminde büyük öneme sahip olduğunu savunur.
Platon’un “Devlet” kitabının 9. bölümü, ideal toplumun askeri yapısı ve savaşa yaklaşımı üzerine odaklanır. Bu bölümde, ideal bir toplumun nasıl savunulması gerektiği ve savaşın toplum üzerindeki etkisi konusunda detaylı bir tartışma yapılır.
Sokrates’e göre, ideal bir toplumun savunması için öncelikle askeri eğitim almış bir ordunun olması gereklidir. Bu ordunun, toplumun değerlerini benimsemiş ve doğruyu savunan bireylerden oluşması önemlidir.
9. bölümde ayrıca, savaşın toplum üzerindeki etkisi ve savaşın nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda da detaylı bir tartışma yapılır. Platon, savaşın toplumu zayıflatabileceğini düşünerek, savaşın doğru şekilde yönetilmesi gerektiğini savunur. Savaşın, toplumun değerlerini korumak ve savunmak için bir araç olarak kullanılması gerektiğini vurgular.
Sonuç olarak, 9. bölümde ideal bir toplumun askeri yapısı ve savaşa yaklaşımı üzerine detaylı bir tartışma yapılır. Platon, savunma ve savaşın toplum düzenindeki önemini vurgularken, doğru bir askeri yapılanma ve savaş stratejisinin toplumun güvenliği ve iyiliği için önemli olduğunu savunur.
“Devlet” kitabının 10. ve son bölümü olan 10. Kitap, Platon’un “Devlet”teki idealleri ve toplum modelini sürdürülebilir kılma konusunda daha derinlemesine bir şekilde ele alır. İdeal bir toplumun nasıl oluşturulabileceği ve sürdürülebileceği konusunda şu önemli konuları ele alır:
1. *Eğitim ve Değerlerin Korunması:* Platon’a göre, ideal bir toplumun oluşturulması sadece liderlerin felsefi eğitim alması ile başlamaz, aynı zamanda toplumdaki tüm bireylerin doğru eğitimden geçirilmesi ve doğru değerleri benimsemesi gereklidir. Bu değerlerin korunması ve sürekliliği için sürekli bir eğitim ve bilinçlendirme süreci gereklidir.
2. *Doğru Liderlik:* Platon, ideal bir toplumun sadece eğitimli liderler tarafından yönetilmesi gerektiğini savunur. Bu liderler, toplumun değerlerini benimsemiş, bilge, cesur ve adaletli olmalıdır. Bu liderlerin doğru seçilmesi ve liderliklerinin sürekli denetlenmesi, toplumun sürdürülebilirliği için önemlidir.
3. *Adalet ve Değerler Üzerine Kurulu Toplum:* Platon, ideal bir toplumun sürekli olarak adalet ve doğru değerler üzerine kurulu olması gerektiğini vurgular. Bu nedenle, toplumun sürdürülebilirliği için bu değerlerin her zaman ön planda tutulması ve korunması gereklidir.
4. *Toplumsal Düzenin Devamlılığı:* Platon, ideal bir toplumun oluşturulması sürecinin uzun vadeli bir süreç olduğunu ve toplumsal düzenin devamlılığının sağlanması için sürekli çaba gerektiğini belirtir. Bu nedenle, toplumun sürekli olarak değerlerini ve ideallerini koruması ve bu doğrultuda hareket etmesi önemlidir.
Sonuç olarak, Platon’un “Devlet” kitabının 10. bölümü, ideal bir toplumun nasıl oluşturulabileceği ve sürdürülebileceği konusunda detaylı bir rehber sunar. Platon, ideal bir toplumun ancak doğru eğitim, doğru liderlik ve doğru değerlerle mümkün olabileceğini savunur.
Sonuç:
Platon’un “Devlet” kitabı, siyaset felsefesi, toplumsal düzen ve adalet kavramları üzerine derinlemesine düşünce ve tartışmalar içerir. Eser, Platon’un idealist felsefesini ve toplumun nasıl düzenlenmesi gerektiği konusundaki düşüncelerini yansıtır.
Bu kitapta görülüyor ki ideal devlette eğitim ve adalet ilkelerinin önemine vurgu yapılmaktadır. Bunlar olmadığı zamanda ideal devletten bir kopuş gerçekleşir.
İdeal devlet, filozof kral, koruyucular ve üreticiler sınıflarından oluşmaktadır.
Bu eserde Platon ruh ve devlet benzerliğine vurgu yapmaktadır. Ruh; akıl, yürek ve isteklerden oluşmakta olup erdemdeki karşılıkları sırasıyla hikmet-bilgelik, cesaret ve ölçülülüktür. İdeal devletteki filozof kral, hikmet-bilgelik erdemiyle özdeşleşir. Koruyucular, cesaret-yiğitlik erdemiyle özdeşleşir. Üreticiler ise isteklerini dizginlemek için ölçülülük erdemiyle özdeşleşmektedir. Aynı zamanda ideal devlettin her kesiminde adalet erdemi de bulunmalıdır. Her şey yerli yerine koyulmalıdır.
Kitabı belirli başlıklar altında inceleyecek olduğumuzda:
1. *Eserin Bağlamı ve Amacı:* Platon’un “Devlet”i, Antik Yunan’da yaşanan siyasi ve entelektüel gelişmelerin etkisi altında yazılmıştır. Eser, Sokrates’in idamının ardından Platon’un devlet anlayışını ve adalet felsefesini derinleştirmek için kaleme alınmıştır. Aynı zamanda, dönemin siyasi karmaşıklığı ve Atina demokrasisinin eleştirisi de eserin arkasındaki düşünceler arasında yer alır.
2. *Platon’un Yöntemi:* Platon, “Devlet”te diyaloglar aracılığıyla düşüncelerini aktarır. Bu diyaloglar genellikle Sokrates’in çeşitli karakterlerle yaptığı tartışmalardan oluşur. Bu yöntem, Platon’un düşüncelerini daha etkili bir şekilde sunmasını sağlar ve okuyucuyu düşünmeye teşvik eder.
3. *İdealleştirilmiş Devlet Modeli:* Platon, ideal devleti bir model olarak sunar. Bu devlette, toplum üç sınıfa ayrılır ve her sınıfın belirli görevleri vardır. İşçi sınıfı, temel ihtiyaçları karşılar; koruyucu sınıf, devleti dış tehlikelere karşı korur; yönetici sınıf ise devleti yönetir. Bu sınıflandırma, bireylerin doğuştan gelen yetenekleri ve eğitimleri doğrultusunda topluma katkıda bulunmalarını amaçlar.
4. *Adalet ve Erdem:* Platon’a göre, adalet bireyin içsel düzeniyle toplum düzeni arasındaki denge olarak tanımlanır. Erdem ise, bireyin ruhsal denge ve düzen içinde olmasıyla mümkün olabilir. Adalet ve erdem, ideal devletin temel taşlarıdır ve devletin düzenini belirler.
5. *Eğitim ve Kültür:* Platon, ideal devlette eğitimin önemli bir yer tuttuğunu savunur. Eğitim süreci, bireyin erdemli bir şekilde yaşamasını sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Bu süreçte müzik, spor, matematik gibi alanlar önemli bir yer tutar ve bireyin ruhsal ve zihinsel gelişimine katkıda bulunur.
6. *Özel Mülkiyet ve Aile:* Platon, ideal devlette özel mülkiyetin sınırlanması gerektiğini savunur. Ayrıca, aile yapısının da devletin çıkarlarına uygun olarak düzenlenmesi gerektiğini öne sürer. Bu düzenlemeler, bireyler arasındaki adaletsizlikleri ve haksızlıkları önlemeyi amaçlar.