İhracat İçinde İthal İçeriği Ülke Analizi
Türkiye ve Diğer Ülkelerin Analizi
İhracatın ithalat içeriği, bir ülkenin toplam ihracatı içindeki ithal girdilerin payı olarak tanımlanır ve bir ülkenin ne ölçüde yabancı girdi kullanıcısı olduğunu yansıtır. Ölçü aynı zamanda genellikle ‘gayri safi ihracatın yabancı katma değer payı’ olarak anılır ve gayri safi ihracattaki yabancı katma değerin toplam gayri safi ihracata bölünmesiyle yüzde olarak tanımlanır. Küresel değer zincirlerinin analizlerinde uluslararası ‘geriye dönük bağlantıların’ güvenilir bir ölçüsü olarak kabul edilir.
OECD uluslararası ticaret istatistikleri başlığı altında bu veriyi pek çok ülke için derlemektedir. Bu verilerle pek çok kıymetli analiz yapmak mümkün. OECD kendi veri tabanlarında ve sayfalarında çok yararlı veriler paylaşmaktadır. İhracat içindeki ithalat paylarının ülkelere göre yıllar içindeki değişimini gösteren bir tabloyu da yine sayfasında paylaştı. Bu tabloyu ve yapısını tanımak için içerdiği veriyi kullanarak kısa sürede elde ettiğim sonuçları burada paylaşacağım. Bu yazıyı sonraki çalışmalarım için bir not defteri gibi kullanacağım. Verilerin kaynakları ekte yer almaktadır.
Üzerinde analiz yaptığım veri:
Öncelikle ihracatlarında farklı yüzdelik ithalat bileşenleri kullanan ülkelerin bir grup içerisinde yer alıp almadıklarını inceledim. Bunu yapmak için elimizde daha önce tanımlı bir gruplandırma bilgisi ve varsayımı bulunmamaktadır.
Belli özellikleri taşıyan ülkeler, bir kümede yer alacak diye bildirebileceğimiz veri seti bulunmuyor. Elimizdeki bilgiler ile gruplandırma işini kendimiz yapacağız.
Ülkelerin veride yer alan özellikleri ile bir sınıflandırma yapan bir algoritmaya ihtiyacımız var. Bunu kendimiz de geliştirebiliriz. Bu noktada hazır algoritmalardan faydalanacağız.
Bildiğiniz gibi daha önce sınıflandırılmış bir örneği dayanmadan, hedef verisi olmadan, tahminler üreten sistemlere gözetimsiz öğrenme / unsupervised learning denmektedir. Bu öğrenme tipinin alt bir kümesi olan kümeleme / cluster algoritması veya analizi ile istediğim ülkeleri öz nitelikleri ile gruplandırma yapacağım.
İlk önce ham verilerin her yılı bir ülkenin niteliği / feature olarak değerlendirdim ve bunları derledim. Bu verilerle kümeleme / cluster analizi yaptım.
Python’da Sklearn kütüphanesinden cluster modülünden KMeans modelini kullanarak sonuca ulaştım. İlgili kod:
# Importing Modules
from sklearn import datasets
from sklearn.cluster import KMeans
# Declaring Model
model = KMeans(n_clusters=4)
# Fitting Model
model.fit(data_IOT_2)
# Predicitng a single input
predicted_label = model.predict([[7.2, 3.5, 0.8]])
# Prediction on the entire data
all_predictions = model.predict(data_IOT_2)
print(all_predictions)Sınıflandırma için farklı kümeleme rakamları kullandım. Ancak 4'lü kümelemenin işimi göreceğine kanaat getirdim. Ham veri ile elde ettiğim kümeleme sonucu ektedir.
İlk anda ortaya çıkan sınıflama sonuçları aşağıda yer almaktadır. Bu sonuçların anlamlı olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir.
Değerlendirme
Türkiye’nin içinde yer aldığı iki sınıflama numaralı grupta yer alan ülkeler:
“Avustralya, Şili, Kolombiya, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Türkiye, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Brezilya, Brunei Sultanlığı, Çin (Halk Cumhuriyeti), Hindistan, Endonezya, Kazakistan, Myanmar, Peru, Rusya, Suudi Arabistan “
Bu sınıflamada Türkiye, Şili, Japonya, Rusya, Suudi Arabistan, Norveç gibi birbirlerinden oldukça farklı ülkelerle aynı grupta yer alıyor. Ancak bu gruplara yakından bakıldığında Japonya dışarda bırakıldığında hammadde ihraç eden ülkeler ile, yine tarım ürünleri ve buna bağlı sanayi ürünleri ihraç edebilen ülkelerin aynı grupta yer aldığı görülmektedir. Bu grup kendi içinde tekrar ayrıma tutulabilir.
Bu grupta yer alan çoğu ülkenin nüfusunun oldukça fazla ve yüz ölçümünün büyük olduğu görülmektedir. Ancak bunun anlamlı bir fark olup olmadığının incelenmesi gerekir.
Ancak Türkiye’nin de içinde yer aldığı bu grubun dinamik bir yapısı olduğu göze çarpıyor. Sanki bölgelerinin ticari hareketin merkezindeki ülkelerden oluşuyor düşüncesiyle tanımlanırsa bu grup anlamlı bir bütün olarak değerlendirebilir. Bu grup birinci haritada açık yeşil ile gösterilmektedir.
Bir sınıflama numarası ile tanımlanan grupta küçük ülkeler ile Doğu Avrupa ülkeleri ve Doğu Asya ülkeleri yer almaktadır. Sanki büyük sanayi merkezlerinin çeperlerinde / periferilerinde yer alan ülkeler gibi durmaktadır. Gruba bu periferi mantığıyla bakınca tanım dışında bir ülke görmedim. Bu grup koyu yeşil renk ile gösterilmektedir.
Üç numaralı grupta Lüksemburg, Malta ve Singapur gibi daha çok küçük yüzölçümlü, görece zengin ülkelerden oluşuyor. Bunlar aykırı duruşları ile diğerlerin farklı bir yapı taşıyorlar. Bu üç ülkenin de görece küçük nüfusları ile uluslararası sermaye hareketlerinin odağında yer almaları ve finansal hizmetlerin merkezleri olmaları ortak yönleri olarak değerlendirilebilir. Bu grup haritada turuncu ile gösterilmektedir. Yüzölçümleri çok küçük oldukları için zor seçiliyorlar.
Dört numaralı grupta yer alan ülkeler ise daha çok Avrupa ülkelerinden oluşmakta. Bu ülkelerin yıllar boyunca daha istikrarlı giden ithalat kullanım oranlara sahip oldukları da gözden kaçmamakta. Bu ülkelerin içinde Filipinler, Fas, Güney Afrika, Romanya ve Kanada farklı yapıları ve zenginlik düzeyleri ile göze çarpmaktadır. Bu grup birinci haritada kırmızı renk ile gösterilmektedir.
Endüstri Puanlama Sistemi
Tabi bu ayrım çok içime sinmedi. Bunun üzerine yeni bir puanlama sistemi geliştirerek acaba farklı bir sonuç elde edebilir miyim diye düşündüm. Bu oranlardan, ülkelerin üretim yapıları ile ilgili bir sonuç elde etmeyi umuyordum.
Eldeki verileri ilgili yıllar için standardize ettim. Standardize puanları ise 100'lük sisteme çevirdim. Daha sonra bu standardize değerler ile bir puanlama sistemi kurdum.
Puanlama algoritması: Ortalama büyüme değerine 100 puan veriyoruz. Bu değerden yukarı ve aşağı yönlü her sapma negatif ceza puanı almaktadır. Bunu dengeli büyümenin bir anahtarı olarak kabul ettim.
Böylece her yıl için ortalamaya en yakın ülke en yüksek puanı alacaktır. Endüstriyel olarak gelişmiş sayılacaktır.
Bu saikle her yıl için elde ettiğim değerleri ülkenin niteliği / feature olarak modele ekledim. Yukarıda paylaştığım çalışan kümeleme / cluster modelini kullandım. Modeli Python programında çalıştırdım.
İlgili sonuç:
Sınıflama sonuçları aşağıda yer alıyor:
Değerlendirme
Daha önceki analize benzer gruplandırmalar oluştu. Ancak görsel olarak merkeze yakınlığın tanımlanmasında biraz daha anlamlı bir görünüm ortaya çıktığını düşünüyorum.
Yeni sınıflamamız ilginç bir durum oluşturdu. Bir numaralı grupta yer alan ülkeler yine nispeten küçük finansal ülkelerden oluşurken, burada yer alan Suudi Arabistan aykırı bir görünüm çiziyor. Daha önceki sınıflamada hammadde ihraç eden ülkeler grubundan bir anda farklı ülkelerle bir araya düşen Suudi Arabistan sınıflamanın farklılığını en iyi gösteren ülke oldu. Böylece aykırı değerleri en uçlara atmış olduk. Bu grup ikinci haritada koyu yeşil renk ile gösteriliyor.
Suudi Arabistan’ın bu grupta yer almasını yorumlamamız gerekiyor. Muhtemelen finansal faaliyetleri yüksek bir ülke olarak bu grup içerisinde tanımlanabilir.
Haritada açık yeşil ile gösterilen iki numara ile sınıflanan grupta ise birbirinden farklı ülkeler yer alıyor. Şili, Norveç, Bulgaristan, Kazakistan, Myanmar, İngiltere gibi. Bu ülkeler iki numaralı grup ile üç numaralı grup arasında yer alıyor. Bu ülkeler Endonezya hariç diğer iki grup gibi tam bir sanayi ülkesi, ne de yüksek ticaret faaliyetleri ile bölgesel ticaret odakları. Ancak bu ülkeler periferide kalmış diğer ülkeleri tamamlayan önemli ülkeler.
Üç numaralı grup istikrarlı şekilde odağında sanayi faaliyetlerini yürüten ülkelerden oluşuyor. Haritada turuncu renkle gösteriliyor. Avrupa ülkeleri, Güney Kore, Çin, Güney Afrika bu grupta yer alıyor. İhracatlarında daha fazla dışarıya bağımlılar. Gelirleri de genelde ihracattan geliyor. Bu ülkelerin faaliyetlerinin istikrarlı olmasının ortak noktası olduğu söylenebilir.
Türkiye’nin de içinde yer aldığı dört numaralı grup Brezilya, Arjantin, Japonya, Rusya, Hindistan, Amerika, Avusturalya gibi büyük ekonomilerin yanında, Malezya, Belçika gibi farklı ülkelerden oluşuyor. Bu grup daha önceki sınıflamada ifade edildiği gibi bölgesel ticari faaliyetlerin odağındaki ülkelerden oluşuyor. Bunların yanında İrlanda, Litvanya gibi farklı ülkeleri de içeriyor. Bu grup kendi içinde bir ayrıma tutulabilir. Bu grup ikinci haritada kırmızı ile gösteriliyor.
Nihayetinde bu çalışma sonucu bir takım ham sonuçlara ulaştım. Bu hali ile sadece bu veriden sınıflama grubu oluşturmanın yeterli olmadığı kanaatine vardım. Ancak farklı düşüncelerin ve fikirlerin oluşmasına katkı sağladı. İncelenmesi için kafamda farklı sorular oluştu.
Ülkelerin yeni özelliklerini modele dahil ederek, nüfus, yüz ölçüm, ihracatın ekonomi içindeki payı gibi, yeni bir gruplama çalışmasının güzel sonuçlar oluşturacağını düşünüyorum.
İki gruplama sonuçlarını ülkeler hakkındaki diğer bilgilerimle harmanlayarak bazı sonuçlara ulaştım. Tabi bu sonuçları yeni çalışmalarla test etmek gerekiyor. Sahip olduğum bilgileri sayısal olarak modele dahil ederek bu hipotezlerin test edilmesi gerekir. Burada bilimsel bir çalışma yürütmediğim için rahatça sıralıyorum. Elde ettiğim tezler:
- Finansal faaliyet yürüten küçük yüzölçümlü devletlerin farklı üretim yapıları bulunuyor. Bu ülkeler üretimlerinde görece dışarıya bağımlı.
- İhracatının büyük kısmını hammadde oluşturan ülkeler ayrı bir grup oluşturuyor.
- Yüzölçümü büyük, belli bir ölçekte tarımsal faaliyetler yürüten ülkelerin ithalat kullanım oranları benzer bir oransal dağılım gösteriyor.
- Avrupa ülkelerinin üretim yapıları birbirlerine benziyor.
- Büyük ülkelerin periferilerinde kalan ülkeler benzer ithalat kullanım yapısına sahip.
- Bütün bu ithalat ihracat yapısını belirlenmesinde ekonomilerin birbirleri ile olan etkileşim çokluğu etkili oluyor.
- Ticaret hacminin, finansal faaliyetlerin, yüz ölçüm, nüfus gibi büyüklüklerin ve konumun ihracatın içindeki ithalat oranlarının belirlenmesinde büyük etkisi var.
Bu çalışmayı burada noktalıyorum. Eğer konu ile ilgilenmeye devam edersem çalışmanın eksiklerini tamamlayıp ikinci bir deneme yapabilirim. Bu deneme gerçekleşirse burada paylaşırım.
