Wdrożenia DSA w Polsce początki — stanowisko Wikimedia Europe
W ubiegłym tygodniu upłynął termin zgłaszania komentarzy do opublikowanych przez Ministerstwo Cyfryzacji założeń dotyczących implementacji w Polsce unijnego Aktu o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act, DSA).
Jako Wikimedia Europe — stowarzyszenie krajowych organizacji Wikimedia w Europie, zrzeszające 26 organizacji członkowskich, reprezentujących ponad 120 tysięcy członków — złożyliśmy nasz komentarz do opublikowanej propozycji.
Nasz komentarz
Przygotowane przez Ministerstwo Cyfryzacji pismo do konsultacji, zawierające założenia do projektu ustawy wdrażającej Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act), przedstawia rozwiązania kadłubowe. Propozycja nie oferuje w naszej opinii podstawowych bezpieczników, które zagwarantują przestrzeganie praw internautów.
Poniżej przedstawiamy nasze postulaty, które mają na celu poprawę jakości procesu stanowienia prawa oraz zadbanie o to, aby użytkownicy internetu na terenie Rzeczpospolitej mieli pewność, że ich prawa i bezpieczeństwo są w dobrych rękach.
W związku z powyższym, wzywamy do:
1. Zapewnienia niezależności Koordynatora do spraw usług cyfrowych (ang. Digital Service Coordinator) w Polsce.
Jako organ egzekwujący normy Aktu o usługach cyfrowych na terenie Rzeczpospolitej, koordynator powinien być samodzielnym organem władzy publicznej, cieszącym się niezależnością i należytą swobodą podejmowania decyzji oraz środki niezbędne do wykonywania powierzonej funkcji.
W związku ze zwiększoną liczbą obowiązków, która wyniknie z wdrożenia Aktu o usługach cyfrowych, wzywamy również do odpowiedniego zwiększenia nakładów publicznych przeznaczonych na obsługę Koordynatora, to jest na jego urząd.
Odradzając takie rozwiązanie, w przypadku rozdzielenia obowiązków wynikających z Aktu o usługach cyfrowych pomiędzy Koordynatora do spraw usług cyfrowych a inne urzędy i instytucje, wzywamy do bliskiej współpracy oraz stałej wymiany informacji pomiędzy nimi. Apelujemy również o jasnostwierdzony podział obowiązków i kompetencji.
W przypadku powierzenia funkcji Koordynatora do spraw usług cyfrowych Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej wzywamy, aby do jego powoływania ponownie przystępowano za zgodą Senatu. Postulujemy przywrócenie procedury sprzed 2020 roku. Przywróci to niezależność Koordynatora od większości sejmowej. W przypadku zmiany decyzji przedstawionej w propozycji Ministerstwa, wzywamy do tego, aby funkcję Koordynatora do spraw usług cyfrowych powierzać tylko organom wybieranym w procesie łączonym lub nadzorowanym przez inną instytucję niż powołująca.
2. Umożliwienia kontroli społecznej nad działaniem Koordynatora do spraw usług cyfrowych oraz do nadzoru społecznego nad wdrażaniem Aktu o usługach cyfrowych
Internet jest niezbędny do życia naszego społeczeństwa — ponad 25,6 miliona osób w Polsce korzysta z niego każdego dnia. Udostępnienie społeczeństwu środków kontroli i nadzoru nad działaniami Koordynatora jest wobec tego bardzo istotne, gdyż pozwoli na większą transparentność nowych procesów.
Wzywamy, aby przy Koordynatorze do spraw usług cyfrowych utworzono ciała doradcze złożone z eksperckich przedstawicieli wszystkich sektorów: nauki, administracji publicznej, przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych.
Doradcy powinni mieć wgląd w działania Koordynatora oraz nadzorować podejmowane przez niego decyzje, również te związane z innymi ciałami i organami powołanymi w ramach egzekwowania Aktu o usługach cyfrowych (m.in. punkt 3 i 4).
3. Utworzenia niezależnych organów pozasądowego rozwiązywania sporów
Internet jest miejscem, w którym każdego dnia ścierają się zwolennicy różnych poglądów. Ważne jest, żeby organy decydujące o wynikach sporów między internautami były obiektywne, niezależne i eksperckie w swoim działaniu.
Wzywamy do tego, aby certyfikowane w ramach Aktu o usługach cyfrowych organy były niezależne oraz różnorodne, przedstawiające różne punkty widzenia, które pozwolą na obiektywną ocenę każdej sprawy.
Postępowanie przed nowo powstałymi organami powinno być proste od strony użytkownika, aczkolwiek powinno też posiadać bezpieczniki chroniące mniejsze organizacje od nadużyć o charakterze pieniactwa.
4. Ustanowienia rozsądnego systemu nadawania statusu zaufanego podmiotu sygnalizującego (ang. trusted flaggers)
Zaufane organizacje powinny móc w trybie priorytetowym zgłaszać niebezpieczne treści operatorom platform. Ważne jest jednak, aby proces przyznawania tych uprawnień był transparentny oraz dostępny dla organizacji sektora społecznego.
System powinien być również wyposażony w zabezpieczenia przeciwko nadużyciom. Nieprawidłowości związane z nadużywaniem uprawnień powinny prowadzić do ich odebrania, aby chronić uczciwość i spójność nowego systemu.
Podsumowanie
Rozsądne normy prawne zapewniające prywatność i bezpieczeństwo użytkowników internetu są niezbędne. Ważne jest jednak, aby organy podejmujące decyzje regulacyjne były niezależne oraz dysponowały właściwymi zasobami — zarówno finansowymi, jak i merytorycznymi — do realizacji swoich celów.
Akt o usługach cyfrowych ma za zadanie ujednolicić prawo państw członkowskich Unii Europejskiej i zapewnić, że działania platform internetowych będą zunifikowane na terenie całego jednolitego rynku cyfrowego (ang. Digital single market). Wzywamy, aby normy prawne uchwalone na terenie Rzeczpospolitej były ujednolicone z normami innych państw członkowskich.
Przyszłość dostępu do informacji oraz ich ochrony, jest jednym z fundamentów naszego działania. Jedna z dziesięciu Rekomendacji Strategicznych naszego ruchu odnosi się do tego problemu, zarówno wobec naszych użytkowników, czytelników, jak zarówno osób i instytucji, które opisujemy w naszych serwisach. Wolny i darmowy dostęp do sumy ludzkiej wiedzy oraz prywatność i bezpieczeństwo naszych użytkowników są dla nas najwyższymi wartościami, liczymy na możliwość współkształtowania tworzonych w Polsce norm, mających na celu dbanie o ich przestrzeganie.
