“Τί πιστεύουν οι έλληνες”
Η έρευνα diANEOsis με τίτλο “Τι πιστεύουν οι Έλληνες” αποτελεί μια σημαντική προσπάθεια ώστε να καταγράφει η ελληνική κοινωνία και πιο συγκεκριμένα να αποτιμηθούν οι στάσεις της αλλα και η επίδραση που έχουν οι σημερινές συνθήκες στη διαμόρφωση της πολιτικής και της κουλτούρας στη χώρα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έχουν μεγάλη σημασία και αξία κυρίως λόγω του σχεδιασμού της και του βασικού κορμού της που ασχολείται από το 2016 τακτικά με τα ζητήματα αυτά.
Η κύρια μελέτη που βασίστηκε η έρευνα εστίασε στις μακροχρόνιες συγκρίσεις και κυρίως στο ποιες αξίες στη ελληνική κοινωνία είναι σταθερές και ποιες είναι πιο επιρρεπείς σε σχέση με τις αλλαγές σε βάθος χρόνου. Από την χρόνια που μας πέρασε , τα αποτελέσματα της έρευνας είναι άκρως σημαντικά, συγκριτικά με τις συνθήκες που επικράτησαν τον τελευταίο χρόνο σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο όπως με φυσικές καταστροφές, αστικές κρίσεις λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, εμπόλεμη κατάσταση της Ουκρανίας.
Παρακάτω παρατίθενται τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στο άρθρο σε συνδυασμό με τις απόψεις της ομάδας μας σχετικά με τα ζητήματα που τέθηκαν.
Αρχικά, ο ατομικισμός και η εστίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν κάποια από τα κοινά ζητήματα στην ιδεολογία των ερωτηθέντων. Ωστόσο, πέρα από τα κοινά σημεία φαίνεται να υπάρχει μία τάση που παραπέμπει σε κάποιο είδος συγκεντρωτισμού δηλαδή σε μια μορφή κοινής υποχρέωσης. Φαίνεται να υπάρχει ένα αντίβαρο στη σημερινή συλλογικότητα, μια αυστηροποιημένη προσέγγιση ως προς την συμμόρφωση σε κοινούς νόμους.Αυτή η προσέγγιση αποτελεί και έναν σημαντικό παράγοντα που έχει επηρεάσει τη συνολική στάση απέναντι στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και στους ρόλους της εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία, καθώς και στους κανόνες περί γάμου και ταυτότητας φύλου.
Προς έκπληξη παρατηρούμε ότι τα επίπεδα φιλελευθερισμού στην Ελλάδα είναι αρκετά υψηλά ειδικά στο αίτημα υπέρ του γάμου ομοφύλων που αγγίζει το ποσοστό του (51,7%) και ακόμα σε ψηλότερο ποσοστό βρίσκετε και η αποδοχή της νόμιμης αναγνώρισης φίλου που ξεπερνά το 60%. Από την άλλη μεριά σε αντίθεση με το ‘’κύμα φιλελευθερισμού’’ που επικρατεί παρατηρούμε ότι η έννοια και ο θεσμός της οικογένειας βάζει τα όρια της σε όλο αυτό. Δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού διαφωνεί καταφατικά στην απόκτηση παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, πράγμα που στην πρώτη φάση περί αποδοχής των ομοφύλων ζευγαριών βλέπουμε ότι υπάρχει η αποδοχή όταν όμως εμπλέκονται τα παιδιά βλέπουμε έντονη την αντίδραση της άρνησης. Πράγμα που δεν καταλαβαίνουμε τον λόγο που γίνετε αυτό μιας και όταν υπάρχει η αληθινή αγάπη μεταξύ ενός ζευγαριού δεν κοιτάμε φύλα ηλικίες και όλα τα σχετικά.
Με βάση τις προηγούμενες δηλώσεις, είναι σαφές ότι η ατομική αυτονομία αναδεικνύεται ως θεμελιώδης προτεραιότητα και είναι εμφανές και πάλι στο επείγον ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης. Οι απόψεις φαίνεται να διίστανται σχετικά με το τι μπορεί να προκαλέσει την πυκνότητα του περιστατικού. Περίπου το 50% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι τα περιστατικά έχουν αυξηθεί και το υπόλοιπο 50% πιστεύει ότι σημειώθηκε σταθερή αύξηση των καταγγελιών από τα θύματα. Με αυτά τα αποτελέσματα που παρατηρούμε από τις απαντήσεις που δόθηκαν είναι ολοφάνερο ότι πλέον είναι ένας ισχυρός δείκτης νέας παγκόσμιας γυναικείας χειραφέτησης καθώς και μια σαφής δήλωση ότι η ατομική αυτονομία ξεπερνά όλες τις κοινωνικές υποχρεώσεις που μας έχει επιβάλει η κοινότητα.
Ευτυχώς για τον κόσμο και ειδικά για τους νέους είναι τονίζουν ότι πλέον είναι σαφές ότι πρέπει να υπάρχουν πιο αυστηρές τιμωρίες από το ποινικό σύστημα. Υποδεικνύοντας ότι οι άνθρωποι θέλουν να ενισχύσουν τους κοινωνικούς δεσμούς τους εν μέσω αύξησης της εγκληματικότητας που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ανασφαλείς. Όλοι μας έχουμε παρατηρήσει το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης είναι ένα πρόβλημα περισσότερο ανησυχητικό παρά αντιληπτό, για το οποίο όλοι πρέπει να γνωρίζουν και να προσπαθήσουν να βρουν μια λύση.
Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται αλλά και πράττουν οι Έλληνες το 2022 έχει αλλάξει σύμφωνα κυρίως με πολιτικούς λόγους, όπως ο πόλεμος μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, το νέο προσφυγικό κύμα που προέκυψε από τον πόλεμο αυτό αλλά και ο γενικότερός οικονομικός αντίκτυπος που έχουν όλα τα παραπάνω. Οι άνθρωποι στη χώρα μας έχουν χάσει την αισιοδοξία τους και έχουν γίνει οι περισσότεροι ανήσυχοι και απαισιόδοξοι για το μέλλον, γεγονός που αποτυπώνεται και στους αριθμούς των συνεντεύξεων που έγιναν. Συγκεκριμένα η ανασφάλεια βρίσκεται στο 28,8%, απογοήτευση στα 28,5%, ο θυμός στο 12,2%, ενώ η υπερηφάνεια, η αυτοπεποίθηση και η σιγουριά βρίσκονται στο 8,1 %, 2,5% και 2% η καθεμία. Τα νούμερα αυτά είναι πραγματικά δραματικά και οφείλονται κυρίως στον φόβο για έναν επικείμενο πόλεμο στην ίδια την χώρα ή σε κάποια γειτονική, αίσθημα που έχει προκληθεί κυρίως από την Ρωσική επίθεση.
Όσον αφορά τα νεανικά κοινά και πιο συγκεκριμένα τις γυναίκες οι αριθμοί δεν αλλάζουν πολύ μεταξύ τους, αριθμοί που επίσης και στα κατώτερα οικονομικά στρώματα. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει να μας προκαλεί εντύπωση καθώς εκείνοι είναι που επηρεάζονται άμεσα από τις κοινωνικό-οικονομικές αυτές συνθήκες. Ωστόσο, είναι ενδιαφέρον ότι τους βλέπουμε τόσο έντονα να εκφράζονται στη φετινή έρευνα, γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι αυτές οι μειονοτικές ομάδες εκφράζονται τώρα πιο έντονα και ανοιχτά. Αυτό συμφωνεί με τα γενικά ευρήματα ότι η ελληνική κοινωνία γίνεται όλο και πιο προοδευτική, λιγότερο υποτακτική και παθητική και προσπαθεί να κάνει μια ενεργή αλλαγή με τη φωνή και τις ενέργειές της.
Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί πως οι μειονοτικές αυτές ομάδες δίνουν το προβάδισμα στον εαυτό τους να εκφραστεί πιο ανοιχτά και δυνατά, ενώ ταυτόχρονα χειρίζονται με αισιοδοξία και στρατηγική την κατάσταση. Αυτό συμφωνεί απόλυτα με τη γενική διαπίστωση πως η ελληνική κοινωνία γίνεται σταδιακά πιο ρηξικέλευτη αφήνοντας πίσω τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις της και τον υποχωρητικό εαυτό της, κάτι που αποδεικνύεται περίτρανα μέσα από τη φωνή αλλά και τις πράξεις της.
Στα στοιχεία που συγκεντρώσαμε, συγκαταλέγεται επίσης το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, η οποία παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση μέσα στο 2022. Η ελληνική κοινωνία έχοντας έρθει αντιμέτωπη με ποικίλες κρίσεις την τελευταία δεκαετία, αψήφησε το πρόβλημα και δεν έδινε την πρέπουσα σημασία στο περιβάλλον, ενώ έμενε απαθής απέναντι στα λεγόμενα των περιβαλλοντολόγων, που υπογράμμιζαν συνεχώς την κρισιμότητα της κατάστασης. Η κατάσταση αλλζει πλέον, καθώς το 43,8% του πληθυσμού πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή θα μας επηρεάσει σύντομα και σε σημαντικό βαθμό, ενώ ένα 45,2% θεωρεί ότι θα μας επηρεάσει μελλοντικά.
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν είναι απολύτως λογικά αν λάβουμε υπόψη τις πολυάριθμες περιβαλλοντικές κρίσεις που έπρεπε να δεχτεί και να αντιμετωπίσει η Ελλάδα από το 2020 έως το 2022. Ανάμεσά τους, θανατηφόρες πυρκαγιές, πλημμύρες και χιονοθύελλες που οδήγησαν σε χάος. Η σημερινή ελληνική κοινωνία φαίνεται να κατανοεί πλέον ότι, αν η Ελλάδα δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει επαρκώς τέτοια περιβαλλοντικά φαινόμενα χαμηλού επιπέδου, τότε το περιβάλλον καταρρέει ολοκληρωτικά.
Στην συνέχεια, η έρευνα στράφηκε στις εθνότητες και συγκεκριμένα στις ομάδες που είτε αντιμετωπίζονται με θαυμασμό, είτε γίνονται αποδέκτες ξενοφοβικής συμπεριφοράς και κακοπροαίρετης κριτικής. Συγκεκριμένα, το 49,3% κατατάσσει τους Αμερικάνους ως τον πιο συμπαθή λαό, το 48,7% αντιστοιχεί στην Ρωσία και επιβεβαιώνει την ρωσοφιλία που επικρατεί από πάντα στην χώρα μας και το 46,3% αφορά τους Εβραίους
Με την πάροδο του χρόνου λοιπόν, διαπιστώνεται ότι η ξενοφοβία σταδιακά υποχωρεί σαν όρος από μία σημαντική μερίδα του πλυθησμού. Αυτό γίνεται αντιληπτό από τον θαυμασμό που διακατέχει τον ελληνικό λαό (49,9%) για το προοδευτικό πολιτικό σύστημα της Σουηδίας. Αξίζει να σημειωθεί και η διττή και εκ διαμέτρου αντίθετη στάση των Ελλήνων απέναντι στο προσφυγικό ζήτημα. Μόλις το 55,4% στηρίζει την παροχή βοήθειας και ασύλου στους πρόσφυγες, ενώ το 42,8% είναι αρνητικοί προς την στήριξη των προσφύγων. Αυτό αποδεικνύει την δυαδικότητα στις απόψεις του ελληνικού λαού. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ελπιδοφόρο όμως το γεγονός πως η πλειονότητα του πληθυσμού είναι θετικά προσκείμμενη στους πρόσφυγες, παρ’ όλη την καχυποψία και τον δισταγμό που επικρατούσε στην ελληνική κοινωνία στους μη ομογενείς. Φυσικά η νεότερη γενιά δίνει τον αγώνα της για να επικρατήσουν οι προοδευτικές απόψεις για αυτό το επίκαιρο ζήτημα.
Συμπερασματικά, η μελέτη, σε γενικό βαθμό, φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη της κοινωνίας να προχωρήσει και να εξελιχθεί μέσα απο καινούργια και φιλόδοξα πολιτικά μοντέλα. Σαφώς η ατομική ελευθερία είναι πιο σημαντική για την νεοελληνική κοινωνία και ευελπιστεί με τον καιρό να αυξηθεί. Δεν πρέπει να παραληφθεί και ο ασθενέστερος δεσμός μεταξύ της θρησκείας και των Ελλήνων. Αυτό αποτελεί νεό φαινόμενο για την ελληνική κοινωνία. Επομένως, γίνεται αντιληπτή η σταδιακή υποχώρηση του συντηρητισμού και τροφοδοτείται η προοδευτικότητα στην κοινωνία σήμερα.
Say it Social
Nikolina Thoma, Nikoletta Andreopoulou, Eftychios Roti, Maria Christopoulou, Evelina Konsolaki, @Maria Antzoulatou, Έλενα Μιχοπούλου