Apple TV beklediğimiz yeni platform olabilir mi?
Teknoloji dünyasında paradigma değişimleri ve yeni platformların ortaya çıkışı girişimciler ve geliştiriciler için her zaman büyük fırsatlar yaratmıştır. Yaşadığımız dönem boyunca bilgisayarlar konusunda bu paradigma değişimine birkaç kez tanık olduk. Öncelikle 80'lerin başından itibaren kişisel bilgisayar devrimi başladı. Bilgisayarların her eve girmesinin yolu açıldı. Bill Gates ve Steve Jobs gibi efsaneler bu dönemin doğru yerde ve doğru zamanda olmanın tadını çıkardılar. 90'ların ortasından itibaren Internet ve özellikle web teknolojileri belki de insanlık tarihinin en büyük devrimlerinden birini yaşattı hepimize. 2000'li yıllar mobil teknolojileri beraberinde getirdi ve 2007 yılında ilk iPhone’un çıkışıyla bilgisayarlar cebimize girdi. Steve Jobs’ın tanımıyla ‘PC-sonrası dönem’deydik artık. Peki sırada ne vardı?
Akıllı insanlar bu sorunun cevabıyla ilgili tahminlerini söylemekten geri durmuyorlar. Son yılların popüler cevapları arasında IoT (nesnelerin interneti), Giyilebilir Teknolojiler (Apple Watch, Galaxy Gear vs.), Sanal Gerçeklik (VR, özellikle Mark Zuckerberg’in iddiası bu yönde) ve kuzeni Artırılmış Gerçekliği (AR, Tim Cook’un tercihi de bundan yana) sayabiliriz. Bunun yanına Bulut Teknolojileri ve bulutta toplanan verileri kullanarak insan üstü bir güce ulaşması umulan Yapay Zeka’yı da (AI) unutmamak gerekir.
Peki daha kısa vadeli ve daha az fütüristik bir platform olarak aradığımız cevap eski dostumuz Televizyon olabilir mi?
Bu yazının ana tezi Apple’ın değeri anlaşılamamış ürünü Apple TV’nin 2017 yılı için girişimcilere ve geliştiricilere en çok fırsat sunacak platform olabileceği. Özellikle bağımsız oyun geliştiricilerin işi gücü bırakıp Apple TV platformu için oyun geliştirmeleri gerektiğine inanıyorum.
Apple TV’nin Kısa Tarihi:
Apple TV’nin hikayesi aslında o kadar da yeni sayılmaz. 1993 yılında kısa süreliğine üretilen Macintosh TV’ye kadar gidiyor. Bu ekranı televizyon olarak da kullanılabilen siyah renkli bir Mac aslında. Yıllar içinde çeşitli set üstü kutu denemeleri yapsa da bildiğimiz anlamda Apple TV’nin ilk jenerasyonu 2007 yılında göz önüne çıkıyor. Orijinal ismi iTV olan bu cihaz aynı isimli İngiliz şirketinin diretmesi sonucu Apple TV ismini alıyor. Bu cihaz üzerinde OS X işletim sisteminin basitleştirilmiş bir sürümü bulunuyor o sıralar. Steve Jobs Apple TV’yi iddialı, ‘devrimsel’ ve ‘dahiyane’ ve bir ürün olmaktan çok ‘geliştirilme aşamasında bir hobi projesi’ olarak nitelendiriliyor. Çıktığı yıl Youtube videolarını Apple TV üzerinden izleyebilme imkanı geliyor. Ertesi yıl ise (2007) Apple TV’lerin bir bilgisayara bağlanma ihtiyacı olmaksızın direkt iTunes üzerinden film satın alabiliyor hale geliyorsunuz.
2010 yılına geldiğimizde cihazın ikinci nesil modeli piyasaya sunuluyor. OSX tabanlı İşletim sistemi yerini iOS tabanlı bir versiyona bırakıyor. 40 ile 160 GB arası değişen harddisk yerini 8 GB’lık bir flash diske bırakıyor. Bu önemli bir değişiklik aslında, çünkü Apple TV artık filmleri indirip arşivinizi tuttuğunuz bir cihaz olmaktan vazgeçip streaming (Internet üzerinden veri akışı) ile içerik dağıtılan bir platform haline geçiyor. Kocaman, metalik ve görkemli Apple TV kutusu yerini küçük siyah bir kutuya bırakıyor. Fiyatı 299–399 dolardan 99 dolara iniyor. Ve Netflix izleyebilir hale geliyorsunuz. Aynı sıralarda Apple’ın 37 inçlik gerçek bir televizyon çıkaracağı dedikoduları yayılıyor. Hatta Steve Jobs ölmeden önce biyografisini yazan Walter Isaacson’a ukdesini aynen şu şekilde aktarıyor:
“Kullanımı tamamen kolay olan entegre bir televizyon seti yaratmak isterdim. Diğer bütün cihazların ve iCloud ile sessizce senkronize olurdu. Kullanıcılar artık DVD çalarların karmaşık uzaktan kumandalarıyla ve kablolu yayın kanallarıyla uğraşmak zorunda kalmazlardı. Hayal edebileceğin en basit kullancı arayüzüne sahip olurdu. Sonunda olayı çözdüm.”
İşte bu sözler Apple’ın TV üretim pazarına gireceği yönünde yorumlanıyor. Hatta yeni ortaya çıkan bir bilgiye göre Steve Jobs Apple’daki görevinden ayrıldıktan sonra bile televizyon projesi üzerinde çalışmaya devam ediyor.
Bildiğiniz gibi basının ve analistlerin tüm beklentilerine rağmen Apple hiçbir zaman gerçek bir TV üretmedi bugüne kadar. Oysa günümüzdeki Apple TV tam da Steve Jobs’un hayalindeki cihaz.
Jobs’ı 2011 Kasım’ında kaybediyoruz. Mart 2012’de ise 3. Nesil Apple TV’ler piyasaya çıkıyor. 1080p HD görüntü desteği getirmesi dışında bir önceki modelin aynısı diyebiliriz. 2013 yılında Apple, Apple TV’den 1 milyar dolar ciro elde ediyor. 2015 Martında ise o zamana kadar 25 milyon adet Apple TV satıldığı açıklanıyor.
3. Nesil Apple TV’lerin fiyatı 2015 yılında 65 dolara kadar düşürüldü ve bu sene de piyasadan kaldırıldı.
Ve gelelim 2015 Eylül’ünde duyurulan 4. Nesil yani şimdiki Apple TV’lere. Tim Cook yeni cihazı tanıtırken şöyle bir tespitte bulunuyor: ‘Televizyonun geleceğinin App’lerde olduğuna inanıyoruz’. Apple TV tarihinde bir dönüm noktasındayız diyebiliriz. Yeni bir işletim sistemi tanıtılıyor: tvOS. Geliştiricilere Apple’ın macOS ve iOS ekosistemiyle uyumlu ama televizyonlar için özelleştirilmiş yeni bir yazılım platformu sunmuş oluyorlar böylelikle. tvOS, dünyanın en değerli şirketinin 4 ana platformundan biri oluyor (macOS, iOS, tvOS, watchOS. Hepsi aslında tek bir işletim sisteminin 4 ayrı versiyonu).
Bence bir tasarım harikası olan çok şık ve yepyeni bir uzaktan kumanda çıkarıyorlar. Bildiğiniz televizyon kumandaların aksine üzerinde sadece 6 tane düğme bulunuyor. Dokunmatik bir alan ve hareket sensörü içeriyor. Belki en önemli özelliği ise (ülkemizde henüz desteklenmeyen) Siri ile konuşabildiğiniz bir mikrofon görevi görmesi. Apple 2016 sonunda çıkaracağını duyurduğu güncellemelerle TV izleme ve program akışı deneyimini Siri merkezli olarak yeniden düzenleyecek.
Artık iPhone, iPad ve Hatta Apple Watch’ta kullandığınız appleri Apple TV’de de kullanabiliyorsunuz. Birinde satın aldığınız universal appler diğer cihazlarda da otomatik olarak yükleniyor.
4. Nesilin getirdiği belki de en yıkıcı özellik ise oyun desteği. Evet artık iOS platformunda çalışan her oyunun TV’ye port edilme imkanı var. Siri kumandası çoğu oyun için fena olmayan bir deneyim sunuyor. Aynı zamanda desteklenen oyun kumadalarını alıp konsol oyunu keyfi yaşama imkanınız var.
Oyun konusunda iddialı olmasının nedeni Apple TV’nin A8 çip içermesi. Bu iPhone 6 ve 6 plus ve son nesil iPad Mini’de olan işlemcinin aynısı. Piyasadaki birçok set üstü kutu veya Smart TV ise video oynatma konusunda özelleşmiş olmakla birlikte güçlü bir grafik işlemci (GPU) içermiyor.
Oyun ve Girişim Fırsatı:
Bu özellikle bağımsız oyun yapımcıları için çok bulunmaz bir fırsat. Yeni bir platformun ortaya çıkışı her zaman girişimciler için büyük fırsatlar ve hızlı hareket edebilecekleri boşluklar yaratır. Çoğu oyun yapımcısı bu yeni platformun VR (sanal gerçeklik) olacağını düşünüyor ve ona yatırım yapıyor. Ülkemizde bile VR için oyun geliştiren çok sayıda stüdyo ve bağımsız yapımcı ortaya çıktı. Oysa ki en popüler platform olan HTC Vive satışları henüz yüz binler seviyesine yeni ulaşmış durumda. Google Cardboard ve Samsung Gear VR gibi daha ilkel ürünleri de katarsak milyonlar seviyesine ulaşıyoruz. Oysa 3. Nesil son nesil Apple TV’nin 2016 yılı satış hedefinin 24 milyon olduğunu ve Tim Cook’un yeni Apple TV’nin rekor kırmakta olduğu demecini dikkate alırsak pazar büyüklükleri arasındaki fark hemen göze çarpıyor.
Tabii bunda platformlar arasıdnaki fiyat farkının da payı büyük. HTC Vive’ın fiyatı 799$, Oculus Rift’in ise 600$. Ve bu fiyata sahip olmanız gereken üst düzey oyun PC’si dahil değil. Temelde gelişmiş bir kara kutu olan Samsung Gear VR başlığının fiyatı 99$ ve bunu kullanmak için en az 600 dolarlık üst model Samsung marka bir telefonunuzun olması gerekiyor.
Apple TV ise 149$ (32 GB) ve 199$ (64 GB) fiyatlarla satılıyor. Bir TV’nin 8–10 yılda bir telefonun ise ortalama 2 yılda bir yenilendiğini düşünürsek Apple TV’nizi bağlayabileceğiniz bir televizyona (monitöre, projektöre) halihazırda sahip olmanız olasılığı çok daha yüksek. Çok daha ulaşılabilir bir platform.
Elbette Apple oturma odasından yer kapma yarışında tek oyuncu değil. Hatta bu alanın lideri olmaktan bile uzak. Yine de elinde çok güçlü bir App Store kozu var. Google’ın Chromecast’i ve Android TV’ler video akışı konusunda rakip olsalar da app ekosistemi ve özellikle kullanıcıların ücretli app satın alma davranışı konusunda hiçbir şansları görünmüyor. Amazon’un Fire TV ürünü ise Apple’ın korkulu rüyası durumunda. Aynı App Store gibi Amazon da ödeme yöntemi sorununu çözmüş durumda. Özellikle ABD için içerik dağıtımında Amazon’un yeri büyük. Bu nedenle geleceke oturma odasındaki köşe kapmaca yarışında Apple-Amazon rekabeti görmemiz çok olası. Elbette PC ve akıllı telefon pazarında olduğu gibi burada da Apple pazar birincisi olmadan en karlı şirket olma alışkanlığını devam ettirebilir. (Örneğin iOS akıllı telefon pazarının lideri olmamasına rağmen Apple 2016 3. çeyrekte tüm akıllı telefon pazarı kârının %104'üne sahip oldu. ‘%100’ü nasıl geçebiliyor’ demeyin, bu rakiplerinin zarar ettiği anlamına geliyor)
Mevcut Oyun ve Applerdeki Sorun:
App Store’da bulunan mevcut oyun ve applerdeki sorunu tek cümleyle özetlemek gerekirse ‘TV-öncelikli Tasarlanmamış olmaları’ diyebiliriz rahatlıkla.
Çok değil birkaç yıl önce hayatımıza Mobile First (Mobil Öncelikli) kavramı girdi. Bu bir girişimin öncelikli olarak mobil kanalına yönelmesi veya bir web sitesinin öncelikli olarak cep telefonlarında çalışacak şekilde tasarlanması anlamına geliyordu. Bu dönemde yalnızca mobile odaklanan bir çok yazılım evi ve dijital ajansın ajansın hızla büyüdüğüne şahit olduk. Elbette ülkemiz bu konuda biraz daha geriden geldi. Ülkemizde yeni girişimler çok uzun süre .com paradigmasında takılı kaldılar. Yerli mobil girişimler bugün bile istenen seviyenin çok altında.
Bunun belki bir istisnası oyunlar oldu. Unity oyun motorunun yüksek popüleritesi ve platform bağımsız çıktı üretebilmesi nedeniyle yerli oyun yapımcıları mobili biraz daha erken benimsediler. Şimdi yine benzer bir nedenle, yani Unity3D’de VR entegrasyonunun hazır olması nedeniyle Vr-öncelikli oyunlara yöneliyorlar. Hatta CodeModeOn başta olmak üzere sadece sanal gerçeklik deneyimlerine yönelen stüdyolarımız bile var. Unity’den tvOS için çıktı almak ve mevcut projeleri tvOS için uyarlamak nispeten kolay olsa da yeterli değil. Bu şekilde uyarlanan birçok popüler iPhone veya iPad oyunu Apple TV üzerinde neredeyse oynanamaz hale gelmiş.
İşin sırrı app veya oyun deneyimini TV için baştan tasarlamakta, hatta TV’ye özel fikirler geliştirmekte yatıyor. iPhone’un ilk hitlerinden Angry Birds büyük ölçüde başarısını dokunmatik ekranda oynanmak üzere geliştirilmiş olmasına borçluydu diyebiliriz.
Elbette TV üzerinde oynamak üzere tasarlanmış devasa bir oyun kategorisi mevcut. Biz buna kısaca konsol oyunları diyoruz. Ne var ki konsol oyunları ve mobil oyunları bugüne kadar yolları çok da kesişmeyen iki bağımsız camia olarak kaldılar. Günümüzde konsol oyunları genelde yüksek grafiklere sahip oyunlar olarak tasarlanıyor ve üzerinde 10'dan fazla düğme bulunan gelişmiş oyun kumandalarıyla oynanıyor. Apple TV ise bazı oyuncu kumandalarını desteklemesine rağmen her oyun Siri kumandası ile de oynanabilir olmak zorunda. Basit bir joystick ile oynanabilen eski Atari oyunlarından ilham almak ve bu oyunlarda eğlenceli olan şeyleri modernize etmek Apple TV için daha geçerli bir strateji olabilir. (Hipster Whale stüdyosunun Frogger uyarlaması Crossy Road ve resmi Pac-Man yeniden yapımı Pac-Man 256 Apple TV üzerinde eğlenceli bir deneyim sunan oyunlar)
Parti oyunları, ailece oynanabilecek çok oyunculu oyunlar, hatta cep telefonları ile senkronize çalışan oyunları da unutmamak gerekiyor. Şu an için Sketch Party TV bu kulvarda en çok öne çıkan oyun. Her türlü çok oyunculu yarışma oyunu bu format için iyi bir aday.
tvOS için Geliştirme Ortamı:
iOS geliştirme ortamının aynısını kullanarak (örneğin Swift ve Xcode) tvOS için native uygulama geliştirmek mümkün. Ancak Apple bu sefer TVML adlı yeni bir seçenek daha sunuyor. HTML ve JavaScript benzeri bir yapıyla Apple TV için uygulama üretmeniz artık mümkün. Bu web geliştiricilerin de artık kolayca Apple TV için uygulama geliştirebilecekleri anlamına geliyor. Apple size hazır şablonlar da veriyor. Özellikle standart görünümlü video içerik uygulamaları için gayet uygun bir seçenek. Oyunlar içinse Unity gibi oyun motorlarına veya Apple’ın SceneKit (3D)ve SpriteKit (2D) gibi kendi frameworklerine yönelmek daha iyi bir fikir.
TV şekil değiştirerek Internet çağında tekrar hayatımıza girecek gibi görünüyor. Bunu yeni nesilde TV izleme ve sinemaya gitme alışkanlığının yerini Netflix ve yabancı dizi izleme alışkanlığına bırakmasından anlayabiliriz. Benzer şekilde mobil video kullanımı hızlı bir yükselişte ve Internet bant genişliğinin büyük çoğunluğunu artık video içerikleri kullanıyor. 80 sonrası doğan kuşağın küçük ve kişisel ekranlardan büyük ekran ve ayak uzatmalı koltuk keyfine geçmek istemesi çok uzak bir gelecek gibi görünmüyor.
Apple TV girişimcilere -en azından şimdilik- mavi bir okyanus sunacak gibi görünüyor.
