Halikarnas Mozolesi, MÖ 333 yılında Halikarnassos’ta yani bugün Bodrum’da ölen Karya Kralı Mausolos için yaptırılmıştır. Dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilir. Ayrıca anıt mezar, sütunlarıyla Yunan mimarisini, piramit şeklindeki çatısıyla Mısır mimarisini birleştiren çok büyük bir mezardır. Kendisinden sonra gelen aynı üsluptaki tüm yapılara ve anıt mezarlara bu yapının öneminden dolayı türbe adı verilmiştir.
Halikarnas Mozolesi muhtemelen tarihin en ünlü yapılarından biridir. Henüz duymadıysanız Halikarnas Mozolesi antik dünyanın yedi harikasından biridir ve Bodrum’da inşa edilmiştir. Karia’nın güçlü bir tiranı olan Mausolus, MÖ 4. yüzyılda kendisine sonsuz bir yaşam bahşedebilmek için Halikarnas anıtını yaptırmıştır.
Halikarnas Mozolesi Nedir?
Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına eşi Artemisia tarafından yaptırılmış, Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olarak bilinen ve Türkiye’nin Bodrum ilçesinde bulunan oldukça büyük boyutlardaki anıt mezardır.
Halikarnas Mozolesi Tarihi
Halikarnas Mozolesi, Kraliçe Artemis tarafından MÖ 325 yılında merhum eşi Mozolos adına yaptırılmıştır. Antik dünyanın diğer harikaları gibi bu eser de zamanla yok olmuştur. Plinius’a göre Mausoleum, dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul ediliyor. Mozole alanı günümüzde açık hava müzesi olarak bilinmektedir. Biletinizi alıp içeri girdiğinizde sağda Bodrum tarzı bir ev görülüyor. Solda görülen yüksek yapıda yapıya ait rölyefler, maketler, çizimler ve mimari parçalar sergilenmektedir.
Halikarnas Mozolesi Mausolus’un mezarı 2.400 yıl boyunca savaşlar, istilalar, korsan saldırıları, mezar kazıcılarının ve arkeologların açgözlülüğü ve depremlerden geçmiştir. Bugün elimizde olan temeli ve kalıntılarıdır. İyi ya da kötü, ona sahip olduğumuz için şanslıyız! Bugün antik dünyanın yedi harikasından sadece ikisi ziyaret edilebiliyor ve bunlardan biri de Halikarnas Mozolesi. Diğeri? Mısır’daki Büyük Giza Piramidi’dir.
Halikarnas Mozolesi Hikayesi
Mausolos (Mausolos veya Mausollos), günümüz Türkiye’si olan bir bölge olan Karya’yı yöneten 4. yüzyıldan kalma bir Pers valisiydi. O ve eşi Artemisia, hükümdarlıkları boyunca çevredeki bölgeye genişlediler ve birkaç komşu şehir ve ilçenin kontrolünü ele geçirdiler. Böyle bir istila sırasında Mausolos, Likya’daki Xanthos Mezarları olarak bilinen “sütunlu mezarların” güzelliğinden esinlenmiştir.
Zenginlikleri arttıkça, Mausolos Halikarnas’ta muhteşem bir yeni başkent inşa etmeye karar verdi. Artemisia ve Mausolus, şehri cilalı mermer heykeller, tapınaklar ve binalarla süslemek için büyük miktarlarda vergi parası harcadı. Ayrıca yeni bir liman, bir yol ağı ve saraylar inşa ederek çağların en büyük liderlerinden biri oldular.
Mozolenin Yaratılışı
Xanthos’taki Mezarları hatırlayan Mausolus, şehre bakan bir tepede kendi ayrıntılı mezarını yapmaya başlamak için ilham aldı ve proje çok büyüktü. Mezarın masif çatısı bir piramit şeklindeydi. Tüm yapı kapalı bir avluya oturdu. Meydanın ortasında mezarı tutan taş bir platform oturuyordu. Taş aslanlar, platformun tepesine çıkan merdivenleri sıraladı. Dış duvarları birçok tanrı ve tanrıça heykeliyle kaplıydı. Her köşede, at sırtında taş savaşçılar mezarı koruyordu. Ayrıca yapı, ayrıntılı aksiyon sahnelerini tasvir eden bir dizi kabartma heykelle kaplandı.
Mausolos MÖ 353'te öldüğünde proje tamamlanmamıştı. Ancak, Mausolus’un eşi, proje için hiçbir masraftan kaçınmadan mezar üzerindeki çalışmaların devam etmesini denetledi. Ünlü heykeltıraşlar da dahil olmak üzere dönemin en yetenekli sanatçıları Yunanistan’dan getirildi. Mausolus’un ölümünden iki yıl sonra da Artemisia öldü. Külleri bitmemiş mezara yerleştirildi ve odaya çıkan merdivenler taşlarla kapatıldı. Liderler ölmüş olsa da güzel mozole için çalışmalar devam etti. Zanaatkârlar, özel bir şeyin parçası olduklarını anladılar. Büyük bir liderin hayatını kutlamak ve sanatçı olarak miraslarının bir parçası olarak çalışmalarını tamamlamak istediler.
Halikarnas Mozolesi Anıt Mezarının Yıkımı
Birkaç on yıl sonra Büyük İskender’in şehri fethetmesi sonucı Hekatomnos hanedanlığı sona erdi. 13. yüzyılda, bir dizi deprem sütunları yıktı ve taş arabanın yere çarpmasına neden oldu. 15. yüzyılın başlarında, yapının yalnızca tabanı tanınabilir olarak kaldı.
Aynı yüzyılın sonunda ve yine 1522'de, St. John Şövalyeleri, Bodrum’daki kalelerinin duvarlarını güçlendirmek için Mausoleum’dan gelen taşları kullandılar. Ek olarak, kalan heykellerin çoğu alçı için kireç haline getirildi, ancak en iyi eserlerden bazıları kurtarıldı ve Bodrum kalesine monte edildi. Bu heykellerin birçoğu daha sonra British Museum’daki İngiliz büyükelçisi tarafından satın alındı.
Antik Metinlerde Halikarnas Mozolesi
Latin yazar Plinius, anıtın yüksekliği hakkında şu bilgileri vermektedir. Mozolenin yüksekliği 180 İon ayaktı. Bu, bugün yaklaşık 55 metredir. Bu da yaklaşık modern bir şehirde yirmi katlı bir dairenin yüksekliğine denk gelmektedir. Ayrıca antik yazarlar, yapının mimarının Pytheos olduğunu belirtmektedir. Ünlü Romalı mimar Vitruvius, 4. yüzyılın en önemli dört heykeltıraşının bu yapıda çalıştığını bildirmiştir.
Bu heykeltıraşlar doğuda Skopas, batıda Leokhares, kuzeyde Bryaksis, güneyde Timotheos’dur. Dört atlı bir arabanın Mimar Pytheos tarafından yapıldığı söylenir. Mausoleum belki de zamanının en ihtişamlı binasıydı. 12. yüzyılda yaşamış Piskopos Eustathios, Bodrum’daki Mausoleum’dan bahsetmektedir ve bu bilgi bize bu anıtın 1500 yıldır ayakta kaldığını gösteriyor. Bu tarihten sonra bir depremin anıtı yıktığı bilinmektedir.
Halikarnas Mozolesini Kim Tasarladı?
Mausoleum’un tasarımının, çok daha büyük ölçekte de olsa, ilhamını MÖ 4. yüzyılın başlarında Likya Xanthos’un Nereid Anıtı’ndan aldığı söylenir. Yunan mimarlar Satyros ve Pytheos’un, Mozolenin genel şeklini tasarlamak üzere Yunanistan’dan Artemisia tarafından davet edildiği, heykeltıraşlar Byraxis, Leocharis, Timotheus ve Paroslu Scopas’ın anıtın süslemelerinden sorumlu olduğu söylendi. Altlarında çalışan yüzlerce başka işçi ve zanaatkar vardı. Sonuç, üç farklı kültürün — Yunan, Likya ve Mısır — tarzlarında inşa edilmiş bir mucizeydi.
Önce bir taş platform inşa edildi ve bir avlu ile kapatıldı. Bu platformun tepesine, taş aslanlarla çevrili bir merdivenle ulaşılırdı. Avlunun dış duvarları boyunca çeşitli tanrı ve tanrıçaların heykelleri bulunurken, her köşeye atlı taş savaşçılar yerleştirildi. Platformun merkezinde Mozolenin kendisi vardı. Bina tuğladan inşa edilmişken, beyaz Proconnesian mermeri ile kaplanmış ve görkemli bir görünüm kazanmıştır.
Halikarnas Mozolesinin Özellikleri
Konum
Tepecik, Turgut Reis Cd. No:93, 48440 Bodrum/Muğla
Ziyaret Saatleri
08:00–17:00
İrtibat Telefonu
(0252) 316 12 19
Mimarları
II. Artemis, Piteos, Satiros
Yıkım Sebebi
Deprem
Tarih
MÖ 351
Yükseklik
45 m
Tür
Anıt Mezar
Mozole, eski yazarların verdiği bilgilere göre dört bölümden oluşuyordu. Plinius’a göre Mozole yaklaşık 55 metre yüksekliğindeydi ki bu yaklaşık olarak 20 dükkanlık bir binanın yüksekliğine eşitti. Temel bir dikdörtgendir ve 32'ye 38 metre boyutlarındadır. Alt kısımdaki yüksek bir kaide, yapının çevresini 36 İon sütunu taşıyordu. Bu sütunların üzerinde 24 basamaklı piramidal bir çatı vardı. En üstte Mausolos ve eşi ve aynı zamanda kız kardeşi II. Artemisia’nın 4 atlı bir arabada ayakta durduğu bir heykel vardı.
Dört taraftaki mermer oymalar, Hellene-Amazon ve Hellene-Centaur dövüşlerinden çok gerçekçi sahneler gösteriyor. Sentorlar yarı insan yarı at mitolojik yaratıklardır. Halikarnas Mozolesi’ni çevreleyen yüzlerce heykel ve oymadaki kusursuz teknik çok etkileyici olsa gerek. Halikarnas Mozolesi’nin yeraltı tüneli Bu parçalardan bazılarını anıtın eski görkemli günlerini ortaya çıkarmak için incelememiz gerekiyor. Bilim adamları, örneğin frizlerin orijinal olarak renkli olduğunu keşfettiler.
Erkeklerin vücutları kırmızıya boyanırken arka plan rengi mavi gibi görünüyordu. Piramidal çatı, Anıtın koruyucuları olan aslan heykelleriyle çevriliydi. Eski heykeltıraşlar da çalışmalarında farklı malzemeler kullanmışlardır. Özellikle bazı silahlarda ve at dizginlerinde tunç kullandıklarını da biliyoruz. Mozolenin açık teşhir bölümünde bu oymaların sadece bir adet orijinal nüshası bulunmaktadır. Gerisi British Museum’un Anadolu bölümünde kalıcı olarak sergilenmekte olan orijinal eserlerin alçı kopyalarıdır.
Günümüzde Halikarnas Mozolesi
Bodrum için önemli bir yer olan Halikarnas Mozolesi, Antik Dünyanın Yedi Harikasından biri olarak kabul ediliyor. Yapıldığı dönemin en önemli ve görkemli mimari eserlerinden biri olan anıt mezar, günümüzde Bodrum’un merkezindeki Turgutreis caddesi üzerinde bir açık hava müzesi olarak görülebilmektedir. Eski görkeminde yükselmese de bu tarihi eser şehre ruhunu katmaya devam ediyor.
Halikarnas Mozolesi Son Hali
Halikarnas Mozolesinin son hali resimde görüldüğü şekilededir. Bodrum’a gelen çoğu turist bu önemli eseri gözden kaçırsa da yılda ortalama 25.000 kişi ziyaret ediyor. Her yıl bir milyondan fazla turistin Bodrum’u ziyaret ettiğini düşünürsek bu sayının daha yüksek olması gerektiğini düşünüyoruz.
Mozole kalıntıları, Bodrum’un merkezinde, limanın pırıl pırıl sularına bir taş atımı mesafede, Turgutreis Caddesi üzerindedir. Bu, şehirde nerede kalıyor olursanız olun ziyaret etmenin uygun olduğu anlamına gelir. Bölgeye yürüyerek gidin, yol boyunca yerel atmosferi ve güneşi içinize çekin ya da tatil yeriniz biraz daha uzaktaysa bir taksiye atlayın.
Halikarnas Mozolesinin son halini panoromik olarak incelemek için tıklayınız.
Halikarnas Mozolesi Nerede?
Halikarnas Mozolesi, Türkiye’nin batı kıyısında Muğla’nın Bodrum ilçesindedir. Kalıntılar bugün hala görülebilmektedir ve tam olarak şehir merkezinde, limanın hemen kuzeyinde, şehri boylamasına ikiye bölen arter boyunca uzanmaktadır.
Halikarnas Mozolesinin açık adresi şu şekildedir: Tepecik, Turgut Reis Cd. No:93, 48440 Bodrum/Muğla. Ayrıca hızlıca bulunduğunuz konumdan yol tarifi almak için linke tıklayınız: Halikarnas Mozolesi Yol Tarifi.
Halikarnas Mozolesine Nasıl Gidilir?
Halikarnas Mozolesi müzesi, merkezi bir konumda olduğu için bulmak kolaydır. Ancak ulaşmakta zorlanana ziyaretçiler için Halikarnas Mozolesi yol tarifi şu şekildedir; Bodrum Kalesi’nin girişinde, şehre doğru baktığınızı farz edin. Eski liman veya kale limanı solunuzda. Şimdi yürümeye başlayın! Bir dakika sonra sağınızda kalenin bitişiğindeki meydanın karşısında bir cami göreceksiniz. Bu cami Kızılhisarlı Mustafa Paşa Camii’dir. Bodrum Belediye meydanına gelene kadar yürümeye devam edin. Sağınızda ikinci bir cami göreceksiniz. Bu cami ise Adliye Camii’dir.
Bu noktada sahile paralel patika sola yat limanına döner. Onu takip edin ve limanı solunuzda tutun. 500 metre sonra hemen önünüzde başka bir cami göreceksiniz. Bu camii de Tepecik Cami’dir. Müzeye artık 350 metre kadar yakınsınız. Cami girişinin karşısındaki dar sokak Hamam Caddesi’dir. Ardından 200 metre sonra Turgutreis Caddesi’ne ulaşacaksınız. 3 yollu bir kavşağa varır varmaz sola dönün. 100 metre sonra solunuzda Halikarnas Mozolesi’ni göreceksiniz ve oraya ulaşmanın en kolay yolu bu.
Halikarnas Mozolesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Mausolos Kimdir?
Mausolos, günümüz Türkiye’sinde bir ilçe olan şimdiki adıyla Bodrum, Mausolos döneminde ise Karya olarak bilinen bir bölgeyi yöneten 4. yüzyıldan kalma bir Pers valisiydi.
Halikarnas Mozolesi Hangi Ülkededir?
Halikarnas Mozolesi Bodrum, Türkiye’dedir.
Halikarnas Mozolesi Ne Zaman Yapıldı?
Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına eşi Artemisia tarafından MÖ 351 yılında yapılmıştır.
Halikarnas Mozolesi Kimin Eseridir?
Halikarnas Mozolesi II. Artemis, Piteos, Satiros’un eseridir.