Μια ενωτική αποτίμηση του διχασμού
Γράφω αυτές τις γραμμές λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των capital controls από την ελληνική κυβέρνηση. Τόσο στο δρόμο όσο και στα social media, η κατάσταση είναι εμφυλιοπολεμική.
Οι Έλληνες είναι και πάλι χωρισμένοι σε στρατόπεδα: φιλοευρωπαϊκοί versus αντιευρωπαϊκοί. Αυτός είναι ο νέος διχασμός που προωθούν τα ΜΜΕ.
Ιστορικά, οι Έλληνες είχαν το μοναδικό προνόμιο να διχάζονται για οτιδήποτε. Ήδη από την επανάσταση του ‘21, είχαμε το φιλορωσικό, το φιλοβρετανικό και το φιλογαλλικό κόμμα. Στη Ελλάδα της κρίσης, τσακώνονται αριστεροί — δεξιοί, που μετεξελίχθηκαν σε μνημονιακούς — αντιμνημονιακούς.
Δυστυχώς, αυτές οι κόντρες δεν υπήρξαν ποτέ πεδία πραγματικής συζήτησης ή γόνιμου διαλόγου. Κάθε τους έκφανση, από την οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων μέχρι τις καφενειακές συζητήσεις, έπαιρνε τη μορφή αθλητικού φανατισμού. Αντί οι Έλληνες να αναζητούμε την αλήθεια, υπηρετούσαμε (τυφλά ή συμφεροντολογικά) μια συγκεχυμένη ιδεολογία. Τσακωνόμαστε για τον Βαρουφάκη και τον Σαμαρά σαν βάζελοι και γαύροι. Όμως, τι αξία έχει η ιδεολογία σε έναν κόσμο που κρινόμαστε από τα έργα μας;
Όταν η περίοδος είναι δύσκολη, βιαζόμαστε να επιρρίψουμε ευθύνες στους συνανθρώπους μας. Οι μεν βρίζουν τους δε. Ψάχνουμε για αποδιοπομπαίους τράγους. Για εύκολα θύματα. Τυφλά. Χωρίς λογική.
Τυχαίνει να συναναστρέφομαι με ανθρώπους διαφορετικών αντιλήψεων από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Έχω κάτσει στο ίδιο τραπέζι με δεξιούς, αριστερούς, κεντρώους, παλαιοκομμουνιστές, ακόμα και χρυσαυγίτες. Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η κομματική προτίμηση δεν έχει καμία σημασία για το ποιόν κάποιου. Το πρόβλημα είναι βαθύτερο.
Πού εγκειται, λοιπόν, ο πραγματικός διχασμός;
Ρεαλιστικά, οι Έλληνες (κάθε κομματικής/ιδεολογικής απόχρωσης) είναι χωρισμένοι σε δύο κατηγορίες: τους παραγωγικούς και τους παρασιτικούς.
Οι παραγωγικοί άνθρωποι δουλεύουν σκληρά, έχουν στόχους και γουστάρουν αυτό που κάνουν. Βλέπουν τη δουλειά τους ως μέσο για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους. Η εργασία αποτελεί έμπνευση και κίνητρο.
Οι παρασιτικοί άνθρωποι προσπαθούν να κρατηθούν από μια θεσούλα, μια αρπαχτή, μια καρέκλα. Δεν έχουν στόχους, δεν τους ενδιαφέρει πώς ο ρόλος τους θα κάνει καλύτερη την κοινωνία.
Παραγωγικός είναι ο δημόσιος υπάλληλος που εξυπηρετεί 100 πολίτες κάθε μέρα, χωρίς να τους βασανίζει σαδιστικά. Παραγωγικός είναι ο ιδιωτικός υπάλληλος που βοηθάει τους καταναλωτές να επιλέξουν το καταλληλότερο προϊόν. Παραγωγικός είναι ο επιχειρηματίας που βρίσκει καινοτόμες λύσεις σε πραγματικές ανάγκες. Παραγωγικός είναι ο ελεύθερος επαγγελματίας που βοηθάει τους πελάτες του να κερδίσουν περισσότερα χρήματα.
Παρασιτικός είναι ο δημόσιος υπάλληλος που κάθεται (γλείφοντας και έρποντας) στο θρόνο της Σφραγιδοκρατορίας. Παρασιτικός είναι ο ιδιωτικός υπάλληλος που λουφάρει και αφήνει τους συναδέλφους του να βγάλουν τη δουλειά. Παρασιτικός είναι ο επιχειρηματίας που αρνείται συστηματικά να κόψει αποδείξεις και κλέβει το ΦΠΑ. Παρασιτικός είναι ο ελεύθερος επαγγελματίας που εξαπατά τους πελάτες του.
Και οι δύο κατηγορίες πολιτών υπάρχουν σε όλα τα κόμματα και σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Επομένως, πριν κατηγορήσετε κάποιον για αυτό που ψήφισε, δείτε πρώτα τα παραπάνω. Ακόμα και αν κάποιος ψήφισε το ίδιο κόμμα με εσάς, μπορεί να το ψήφισε για τελείως αντίθετους λόγους.
Αν θέλουμε να ορθοποδήσουμε ως έθνος, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να διαχωρίσουμε την ήρα από το σιτάρι.
Το δεύτερο είναι να γίνουμε χρήσιμοι στον έξω κόσμο.
Τι συμβαίνει με τους κακούς ξένους;
Κλασικό σύμπτωμα της ποδοσφαιρολαγνικής μας αντίληψης για την πολιτική είναι η ανακάλυψη έξωθεν απειλών.
Γερμανοί, Ιταλοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Αμερικάνοι — όλες οι φυλές του πλανήτη συνωμοτούν για να εξοντώσουν την μικρή Ελλάδα.
Ποτέ μια γεωπολιτική αντίληψη δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο αφελής από την παραπάνω…
Οι Ευρωπαίοι δεν είναι ούτε εχθροί μας ούτε φίλοι μας. Οι ηγέτες των ευρωπαϊκών κρατών εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα. Καλώς ή κακώς. Δικαίως ή αδίκως. Όταν τα συμφέροντα δύο κρατών ταυτίζονται μιλάμε για συμμαχίες. Διαφορετικά, μιλάμε για ρήξεις.
Όσο και αν μας στεναχωρεί, η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα με περιορισμένη δύναμη. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε ή να καθορίσουμε τα συμφέροντα των μεγαλύτερων και πλουσιότερων κρατών.
Μπορούμε όμως να συμμαζέψουμε τα του οίκου μας.
Η αλήθεια είναι ότι για τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας δεν φταίει ο ξένος δάκτυλος. Η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, η υπερφορολόγηση του επιχειρείν, το τέρας της γραφειοκρατίας, οι ασάφειες της Παιδείας, το βραδυκίνητο δημόσιο, κλπ κλπ, δεν οφείλονται στον ξένο παράγοντα. Ο ξένος παράγοντας δεν είναι υπεύθυνος ούτε για τη διαφθορά, ούτε για τους παράνομους διορισμούς, ούτε για καμία από τις παθογένειες του ελληνικού πελατειακού συστήματος.
Αυτά τα πράγματα θα έπρεπε να τα φτιάχναμε μόνοι μας. Μέσα ή έξω από την ΕΕ. Με ή χωρίς λεφτά.
Ας αφήσουμε τους ξένους να κάνουν ό,τι νομίζουν. Δεν μπορούμε να το ελέγξουμε. Αυτό που μπορούμε να ελέγξουμε είναι ο εαυτός μας.
Ας γίνουμε χρήσιμοι…
Φέρνω το παράδειγμα της Ιρλανδίας: ήταν μια μικρή, ασήμαντη χώρα, με παρόμοια προβλήματα με της Ελλάδας. Όταν έφτασε η ώρα να υποστούν τον οικονομικό έλεγχο ενός μνημονίου, ανέτρεψαν τα πάντα: μείωσαν τη φορολογία, κατάργησαν τη γραφειοκρατία, έφτιαξαν ένα απίστευα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον και κάλεσαν τον κόσμο να επενδύσει στη χώρα τους. Το αποτέλεσμα; Η ανεργία συρρικνώθηκε, το κατά κεφαλήν εισόδημα ανέβηκε και η Ιρλανδία έγινε η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία της Ευρώπης.
Οι Ιρλανδοί δεν κατηγόρησαν τους ξένους για τη χρεωκοπία τους. Έσκυψαν το κεφάλι και δούλεψαν. Δεν έσκυψαν με τη δουλικότητα των Σαμαροβενιζέλων, ούτε αντιμετώπισαν τους εταίρους με τον παιδιάστικο ναρκισσισμό του Τσίπρα.
Δούλεψαν.
Σκληρά, μεθοδικά και με πλάνο.
Και πέτυχαν να γίνουν χρήσιμοι στον υπόλοιπο κόσμο. Πλέον, χιλιάδες εταιρίες (μεταξύ των οποίων η Microsoft και η Apple) έχουν για έδρα τους την Ιρλανδία. Εκατοντάδες χιλιάδες επιστήμονες απασχολούνται στις κέλτικες “Silicon Valleys”. Καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες εξάγονται σε ολόκληρο τον πλανήτη από ένα κράτος μόλις 6.5 εκατομμυρίων κατοίκων.
Εάν οι Ιρλανδοί κατάφεραν το ακατόρθωτο, εμείς γιατί επιμένουμε να μένουμε προσκολλημένοι στις αντιπαλότητες, τα μίση και τις τριτοκοσμικές μας ιδεολογίες; Γιατί αρνούμαστε να παράγουμε;
Τώρα που έκλεισαν οι τράπεζες, τώρα που το μέλλον μας κρέμεται από μια κλωστή, ας κάνουμε για πρώτη φορά το σωστό: ας γίνουμε χρήσιμοι. Ένας συνάδελφος Πληροφορικάριος το έθεσε καλύτερα:
Πέραν του θυμού, της τσαντίλας και της ελαφράς απόγνωσης που μπορεί να αισθάνομαι, αύριο θα πάω κανονικά στη δουλειά. Θα δουλέψω όπως κάθε μέρα και θα εμπλουτίσω τις γνώσεις μου και την εμπειρία μου. Ακόμα και αν υπάρχει πιθανότητα να μην πληρωθώ στην ώρα μου ή ακόμα και να μην πληρωθώ καθόλου θα συνεχίσω να είμαι σωστός επαγγελματίας. Γιατί αυτή είναι η μόνη μορφή αντίστασης που μπορώ να έχω απέναντι στην αβεβαιότητα και η υποχρέωση που έχω απέναντι σε όσους πελάτες μου με εμπιστεύονται. Θα ευχηθώ όλοι σας, ανεξαρτήτως αν βρίσκεστε στον ιδιωτικό ή στο δημόσιο τομέα, ανεξαρτήτως αν είστε ελεύθεροι επαγγελματίες ή υπάλληλοι, όλοι όσοι έχετε δουλειά να κάνετε το ίδιο. Δεν θα αποδιοργανωθούμε. Και κυρίως, δεν θα διχαστούμε.
Προσυπογράφω.
Ο Βαγγέλης Πτερνέας είναι επιχειρηματίας, δημιουργός του Vitruvius και συγγραφέας του βιβλίου The Dark Art Of Freelancing.
