"De zorg is meer dan wassen"

Joanne* is 37 jaar oud en werkt al vele jaren in de zorg. Zij is begonnen in de psychiatrie en werkt nu in de thuiszorg. Voorheen deed zij ook het aanvragen van het Persoonsgebonden budget (PGB) voor mensen maar is daar mee gestopt.

“Toen ik nog in de psychiatrie werkte kreeg ik vaak te horen dat het erg zwaar werk is, maar dat vond ik erg meevallen. Na 9 jaar daar gewerkt te hebben vond ik het te gevaarlijk worden.” De mensen die daar zaten werden steeds agressiever. “Op het moment dat ik zwanger was dacht ik vaker: ik ga heel weg dan wil ik graag ook heel thuiskomen.”

“Toen ik kind was liep ik altijd in een zusterpakje, zo eentje waar kinderen zich in verkleden. En ik wilde iedereen helpen.” Voor Joanne zijn dat de redenen waarom ze de zorg in is gegaan. Toen zij naar het hbo (hoger beroepsonderwijs) ging kon zij kiezen uit twee opleidingen. “Ik kon kiezen tussen fysiotherapie of verpleging. Fysiotherapie vond ik te sportief en daarom heb ik voor verpleging gekozen. Ook word je op die opleiding lekker breed opgeleid en je hebt een soort baangarantie. In de zorg zijn altijd wel mensen nodig.”

Nadat Joanne was gestopt in de psychiatrie ging zij terug naar het thuiszorgbedrijf waar zij ooit vakantiewerk deed. “Toen ik daar werkte in de vakantie mocht ik eigenlijk niets. Mijn werk bestond voornamelijk uit broodjes smeren, maar nu mag ik een geheel team aansturen.” Nu zij in de thuiszorg werkt krijgt zij ook te maken met vooroordelen. “Wanneer mensen zeggen dat wij alleen maar mensen wassen en aankleden denk ik ‘daar ben ik dan vijf jaar voor naar school geweest,’ maar wij doen echt veel meer. Het wassen en aankleden is wel een onderdeel van de zorg die wij leveren.”

Problemen met PGB

“Vroeger was het aanvragen van het PGB een stuk gemakkelijker. Toen gingen wij met de mensen die een aanvraag wilden doen aan tafel zitten en formulieren invullen. Dit deden wij in twee uur en vaak werd het dan ook goedgekeurd door de zorgverzekering.” Tegenwoordig is dat wel anders. “Nu doe ik er vaak 8 a 9 uur over. Vaak moeten de mensen ook langer wachten. Dit komt doordat de aanvraag strenger wordt gecontroleerd. Wij moeten allemaal vragen beantwoorden en daar gaat veel tijd inzitten. Soms wordt de aanvraag afgewezen. Hier worden sommige cliënten boos over. ” Doordat sommige cliënten hier boos over worden ging zij vaak met een collega. Ook dit voelde zij aan als niet prettig. “Ik ben niet voor niets uit de psychiatrie gegaan vanwege bedreigingen en dat soort dingen, ik wil daarom ook geen PGB’s meer doen.”

Elke verzekering heeft andere papieren voor de aanvraag van het Persoonsgebonden budget. “Dit verschil tussen verzekeringen maakt het erg onoverzichtelijk. De verzekeringen hebben met verschillende dingen wel gelijk maar sommige slaan nergens op. Voor de zorg bestaat er een BIG-register. Sommige verzekeringen willen persé mijn diploma zien bij de aanvraag. Dit vertik ik gewoon, want dat register is er niet voor niets.”

Voor allochtonen is het best lastig om het PGB-formulier in te vullen. ‘‘Mensen uit een andere cultuur willen vaak voor hun partner zorgen. Zij zijn dan ook dingen uit hun cultuur gewend waarvan zij vinden dat het bij de zorg hoort. Ik moet dan soms vertellen nee dit hoort er niet bij daarvoor heb je PGB nodig. Ook de formulieren kunnen nogal lastig zijn om te begrijpen. Vandaar dat we die altijd samen invullen.’’

Als PGB-cliënt heb je ook bepaalde verplichtingen die je moet doen. "Je moet als PGB-cliënt eigenlijk elke minuut dat je PGB hebt gehad kunnen verantwoorden, je moet het dus allemaal noteren. Sommige kunnen hier goed mee omgaan. Maar anderen zien soms door de vele papieren het overzicht niet meer en krijgen daarom hulp. Ook kan je als PGB-cliënt niet zomaar van zorgverzekering wisselen."

Soms krijg je ook tegenstrijdige dingen tegen in de zorg vertelde zij. “Een collega had een apparaat om iemand te verplaatsen, als thuiszorg wordt dat gewoon betaald, maar die persoon kreeg dat niet betaald want die mensen moesten maar een sta-op stoel aanschaffen. De verzekering had pas de aanvraag voor sta-op stoel afgewezen. Dit soort dingen kom je vaker tegen in de zorg.”

“De zorgverzekeraars vinden dat er steeds meer vanuit de gebruikelijke zorg gedaan kan worden. Sommige mensen zijn gestopt met hun baan om voor hun partner te zorgen, maar doordat het PGB een stuk lager is geworden door de grotere vraag naar gebruikelijke zorg. Hierdoor moeten mensen weer een dag in de week gaan werken, omdat zij anders niet kunnen rondkomen.”

Joanne is vorig jaar bij een bijeenkomst over vakkundig indiceren geweest. “Het was een hot item dat het PGB zo moeilijk is om aan te vragen. Iedereen merkt dat het niet loopt. De zorgverzekering dubbelcheckt wat je doet. Dan krijg je wel het gevoel alsof er iemand over je rug meekijkt. Je vraagt je dan af waarom gaat de verzekering dan zelf niet? ”

Het Zilveren kruis geeft als reactie op de, als moeilijke ervaren, aanvraagprocedure. “Op het moment dat wij een contract hebben met een zorginstelling worden er jaarlijks afspraken gemaakt. Daardoor kunnen wij eerder een PGB-aanvraag accepteren, omdat er minder controles nodig zijn door alle afspraken. Wanneer er geen contract is zijn de extra controles wel nodig. Dan hebben we namelijk geen jaarlijkse controle om te kijken wat aangevraagd wordt wel realistisch is. Mensen die bij ons in dienst zijn gaan dan controleren of er niet te veel uren staan. Bijvoorbeeld voor iemand wassen staat een x aantal minuten en het kan zijn dat er een zorginstelling is die daar veel meer minuten voor rekent. Dan hebben wij wel extra onderbouwing nodig waarom er dan zoveel minuten nodig zijn.”

Coronacrisis

Tijdens de Coronacrisis zat Joanne drie weken thuis. Vermoedelijk heeft zij het virus opgelopen, zij kon niet getest worden vanwege een tekort aan testcapaciteit. “Wij zijn een van de weinige organisaties die nog met handschoenen en mondkapjes werken bij ons in de regio. In het begin zeiden mensen de thuiszorg af uit angst voor besmetting maar de piek van de angst is nu weer over en komen die mensen weer langzaam terug.”

Sommige ouderen hebben last van het mondkapje die Joanne op heeft, want zij kunnen de mond niet zien. “De cliënten snappen dat het nodig is maar ik heb hem alleen op wanneer ik zorg verleen. Wanneer ik op anderhalve meter afstand sta en geen zorg hoef te verlenen dan heb ik vaak hem af. Verschillende mensen worden moderner door het leren van beeldbellen. “Het bedrijf waar ik werk heeft een doeboek gemaakt met dingen die de mensen thuis kunnen maken en doen.” Veel oudere mensen hebben nog de oorlog mee gemaakt. “Deze mensen denken in deze situatie vaker terug aan de oorlog. Dit komt vanwege de beladen sfeer die er hangt en door het vele binnen blijven. Hierdoor raken zij eenzaam en geëmotioneerd.”

*Dit is een fingeerde naam. De echte naam van de geïnterviewde is bij de redactie bekend. De redactie hiervoor gekozen omdat het PGB een gevoelig onderwerp is. Hierdoor zou er een kans bestaan dat, wanneer haar naam bekend wordt, zij haar baan verliest.

Door Dave Prins en Bart Slabbekoorn