Döngüsel Ekonomi ve İleri Dönüşüm Besinler
Besin israfını azaltmak için döngüsel ekonomiyi ve ileri dönüşüm besinleri kullanabilir miyiz?
Merhaba sevgili okur!
Dünya çapında ürettiğimiz besinin yaklaşık üçte biri israf edilirken raf ömrü kısa olan taze besinler, örneğin ekmek bu durumdan özellikle etkileniyor.
Bir tüketicinin bayat ekmeği israf etmekten kaçınmasına yardımcı olmak için uygulayabileceği tarifler vardır, ancak bir fırının çok fazla satılmamış ekmeği varsa ne olur? Bu fırın, elinde kalan satılmamış ekmekleri nasıl değerlendirebilir ve besin israfını önlemiş olur?
Katma değerli yeni bir ürün yaratmak için atıkların veya yan akışların yeniden kullanılması kavramı, döngüsel ekonomi olarak adlandırılan temel bir unsurdur.
Üretim sistemleri, geleneksel olarak doğrusaldır. Örneğin, besin üretim sistemi şu şekilde temsil edilebilir:
Bu ‘al, yap, at’ ekonomik modeli, büyük miktarlarda ucuz, kolay erişilebilir kaynak ve enerjiye dayanmaktadır. Ancak kaynaklarımız; sınırsız değil, artan küresel talep ve artan dünya nüfusu nedeniyle de tükenmek üzere.
Döngüsel bir ekonomi, yenileyici bir alternatiftir.
Döngüsel ekonomi, atıkların yeni ürünlerin üretimi için girdi haline gelmek üzere geri dönüştürüldüğü bir endüstriyel sistemi tanımlar. Amaç, ‘ömür sonu’ kavramını değiştirmek ve sadece tüketilenlerin değil, tüm bileşen ve ürünlerin değerini korumaktır.
Üretim yan akışları yani bir besinin üretim basamaklarında açığa çıkan atıklar, ekonomide önemli bir rol oynar. Örneğin, harcanmış tahıl, bira üretim sürecinin bir yan akışıdır: çimlenmeyi (maltlama) teşvik etmek için arpa suya batırılır ve ardından maltlanan tahıl, protein, şeker ve besinleri çıkarmak için püre haline getirilir ve geride tahıl posası kalır. Bu protein açısından zengin kaynakla değerli bir şey yapılabilir mi?
Birçok bira üreticisi şu anda kullanılmış tahılı hayvan yemi olarak yeniden kullanıyor. Bununla birlikte, besin kullanım hiyerarşisini hatırlarsak tahıl posası için insan besini olarak bir kullanım alanı bulmak daha iyi olacaktır.
Amerikan şirketi Regrained, tahıl barları ve atıştırmalıklar yapmak için bira üretimi sonunda kalan tahıl posasını, un haline getiriyor. Türkiye’de de Malty markası, malt posası yan ürününü, yüksek besin değerli malt lifine dönüştürdükten sonra bu değerli hammaddeyi taze meyve ve kuruyemişlerle birleştirerek sağlıklı atıştırmalık barlar üretiyor.
Yukarıdaki örneklerde de görebileceğiniz gibi döngüsel ekonominin amacı, kaynakları yakalamak, geri dönüştürüp yenilemek ve üretim sürecine geri eklemektir. Bu strateji, çeşitli ileri dönüştürülmüş yeni gıda ürünlerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır.
İleri dönüşüm, orijinal malzemelerden daha yüksek değere sahip yeni bir ürün oluşturmak için üretim sürecinin kullanılmış bir bileşenini yeniden kullanma konseptidir.
İleri Dönüşüm Uygulamaları
İleri dönüşüm uygulamaları, Türkiye’de çok yaygın değil hala gelişmekte olan bir kavram. Yukarıda bahsettiğim Malty markası dışında iki farklı örnek buldum.
1.Ankara Halk Ekmek, ekmek israfını önlemek için üretim fazlası satılmayan ekmekleri öğüterek farklı türlerde atıştırmalık çerez haline getiriyor. Bu proje, besin israfını önlemenin yanı sıra çocuklara sağlıklı atıştırmalıklar sağlar.
2.Happy Roots Makarna, ürettikleri siyez buğday makarnalarını yumurta kabukları, enginar lifleri ve üzüm çekirdekleriyle birleştiriyor. Bu ileri dönüşüm makarnalar, besin israfını azaltmanın yanı sıra atık besinlerin besleyici özelliklerini tabaklarımıza taşır.
Harika bir “ileri dönüşüm” örneği olan bu projeler aynı zamanda normalde boşa gidecek olan besine değer katmanın harika bir yoludur.
Portakal kabukları, kahve telvesi ve meyve posası (meyve suyu için preslendikten sonra katı kalıntılar), besin endüstrisindeki birçok üretim yan akışından sadece birkaçıdır. Genellikle atık olarak görülseler de önemli bir değerleri vardır.
Bazı endüstriler için artık veya atık olarak kabul edilen malzemeler, diğerleri için değerli hammaddeler olabilir.
Kaynakların daha akıllı kullanımı; çevrenin korunmasına, şimdiki ve gelecek nesiller için atığın azaltılmasına yardımcı olacaktır.
Haftaya görüşmek üzere :)
Yazımı beğendiyseniz alkış atarak bana destek olabilirsiniz. (Maksimum 50'ye kadar alkış atılabildiğini biliyor muydunuz?)
Beni instagramda @dytrumeysayolcu hesabımdan takip edebilirsiniz.
Diğer içeriklerimi okumak isterseniz:
