Aanvullingen Rondetafelgesprek Tweede Kamer Cryptocurrencies/ ICOs van 24 januari 2018
Op 24 januari 2018 vond een rondetafelgesprek plaats over cryptocurrencies en ICOs in de Tweede Kamer onder het voortouw van de Commissie Financiën, met verschillende specialisten in het veld. Ik ontving een uitnodiging om mijn bijdrage te leveren en daar ben ik dankbaar op ingegaan. Ik vind het heel goed dat de dialoog verder op gang komt en wat mij betreft zijn we nog maar net begonnen, want zo’n ronde tafel gesprek is (veel te) kort en deze materie behoeft meer discussie en verdieping. Ik wil de kamerleden hartelijk bedanken voor hun goede vragen. Ik kijk dan ook uit naar de opvolging hiervan.
Het is een uitgebreid artikel met veel informatie en bevat de volgende onderdelen.
- Opening Statement
- Vragen en Antwoorden (energieverbruik, risico’s, programmeerbaarheid, criminaliteit)
- Adviezen voor de Nederlandse overheid
- Moet Nederland cryptocurrencies en ICO’s niet gewoon verbieden?
- Aanvullend advies: Governement as a Service.
- Factchecks rondetafelgesprek
- Blockchain is goed, maar cryptocurrencies niet?
- Verdere verdieping: lezingen en interviews
- Classificeren van crypto tokens
- Afsluiting (door toenmalig Minister van Veiligheid & Justitie Stef Blok)
- Aan de slag!
Opening Statement
Vragen en Antwoorden
Tijdens het rondetafelgesprek werden er meerdere vragen aan mij gesteld. Een overzicht van de vragen en antwoorden:
Jan Paternotte (D66): Bitcoin verbruikt veel energie. Hoe kunnen we het duurzaamheidsprobleem oplossen bij bitcoin en cryptocurrencies?
Van Zuidam: Op dit moment — vanwege de leeftijd van bitcoin — is het behoorlijk inefficiënt om transacties te valideren. Dat komt voornamelijk doordat de transactie-capaciteit gering is. Wellicht herinnert u zich internet in de begintijden, waarbij u moest inbellen met een modem. <doet geluid na> Toen was internet heel saai, heel inefficiënt. Dat kwam omdat het nog in het begin van de technologie stond.
De focus houden op inefficiëntie van cryptocurrencies helpt niet. De focus verleggen op hoe we efficientie van cryptocurrencies moeten verbeteren helpt wel. Momenteel zijn daar al duizenden bedrijven in de wereld mee bezig.
Mijn voorspelling is dat bitcoin binnen twee à drie jaar miljoenen transacties aan kan en dat het energievriendelijker wordt. Hoe dat gebeurt maakt niet uit. Het incentive voor ondernemers om het te doen is daar. Er zijn vele ondernemers mee bezig, er zijn PHD’s en universiteiten mee bezig. Dit geldt niet alleen voor bitcoin, maar ook voor andere cryptocurrencies.
Aanvullend:
Ik deel in een bredere context de zorgen over de wijze waarop we met energie omgaan, hoe de koolstofeconomie nog gefinancierd wordt (door banken) en met name het tempo van invoering van zonne-energie en slimme waterstof toepassingen voor opslag en transport.
Als ik dan ontwikkelingen zie als dat Nederland het eerste land is waar een Tesla op waterstof loopt met een actieradius van 1000k dan denk ik daar kunnen we zoveel meer mee!
https://www.rtvnoord.nl/nieuws/186926/Dit-is-hem-de-Groningse-Hesla-een-Tesla-op-waterstof.
Daarom roep ik op om het met elkaar te hebben over hoe o.a. bitcoin verbeterd kan worden en hoe hieraan kan worden bijgedragen, bijvoorbeeld met oplossingen voor duurzame energie. Hier zijn al vele ondernemers, ontwikkelaars en ook universiteiten mee bezig.
Om een aantal redenen heb ik er vertrouwen in dat bitcoin energiezuiniger wordt.
- Hoe zuiniger de mining, hoe meer opbrengsten:
De incentive om dit te doen is groot. Bij zonne-energie kost het niks:
Dit geldt ook voor geothermische energie:
Hoe briljant is het dat iemand in zijn schuur, in welk land dan ook, een deel van de mondiale financiële infrastructuur kan leveren? Veel democratischer kan toch haast niet?
Daarom vind ik de energie die het nu kost een bijzaak die afleid van waar het daadwerkelijk om gaat. Naast de discutabele schattingen en extrapolaties zijn de vergelijkingen nogal eenzijdig. Wat kosten alle banken aan energie? Of het delven van echt goud? Wat is het nut daarvan? etc. Het is natuurlijk goed om de discussie hierover te blijven voeren, maar waarom zouden we dit niet constructief doen?
Één ding is zeker: blockchain, cryptocurrencies en ICOs gaan niet weg. Sterker nog, we staan nog maar aan het prille begin van deze ontwikkelingen. Net als dat auto’s en vliegtuigen niet meer weg gaan, maar wel verbeterd kunnen worden. En daarom is het zo interessant om bij te dragen aan oplossingen die helpen de situatie te verbeteren, zuiniger en efficiënter te maken. Daar kunnen we allemaal beter van worden.
2. De software wordt steeds slimmer:
Door de ontwikkeling van bitcoin en ook andere cryptocurrencies, wordt de transactie-capaciteit sterk verbeterd. Als bitcoin voor hetzelfde geld 100.000x zoveel transacties per seconde aan zou kunnen was het in één keer superefficiënt. Dus stel dat je honderdduizenden transacties per seconde kunt doen, terwijl de cryptografische beveiliging die bitcoin biedt — de sterkste beveiliging die er bestaat — er niet onder lijdt, dan kan het betalingsverkeer veel energie efficiënter én veiliger worden ingericht dan de banken dat nu doen. De analogie hier is tussen post (banken) en email (bitcoin). De post heeft nog wel een rol, maar deze rol is veranderd.
Ik noem hier vaak bitcoin, maar er zijn vele andere cryptocurrencies die ook potentie hebben.
Meer actuele informatie/ data over berekening m.b.t. energieverbruik van Bitcoin: http://blog.zorinaq.com/bitcoin-electricity-consumption/
Bart Snels (GroenLinks): Lopen we risico’s met cryptocurrencies die overeenkomen met het traditionele financiële systeem en de gevolgen die gedragen zijn door de maatschappij na de kredietcrisis?
Mijn antwoord: Het idee van cryptocurrencies is dat je de monetaire aspecten van een token kan programmeren. Je kun dus ook programmeren dat gedragingen — welk gedrag dan ook wenselijk is — plaats vinden. Onze bekende filosoof Johan Cruijff zei ooit: ‘voordat ik die fout maak, maak ik hem niet.’ Dit is precies de essentie van wat je met blockchain kunt bereiken en hoe je cryptocurrency kunt gebruiken. Het is programmeerbaar geld. (Het werkt alleen als je aan de regels voldoet, anders niet.)
Dit is ook iets waar mijn bedrijf zich mee bezighoudt, bijvoorbeeld programmeerbare toeslagen. Over de afgelopen tien jaar tijd heeft de Nederlandse overheid, op staatsniveau, 121 miljard aan toeslagen uitgekeerd, waarvan bij 20 miljard iets fout mee was. Van die 20 miljard is 1.6 miljard nog niet terug en daarvan is 586 miljoen oninbaar. Dit staat gewoon op NOS.nl.
Dat probleem kunnen we binnen twee jaar oplossen met deze technologie. De bancaire infrastructuur is hier, qua technologie, niet toe in staat. Wij hebben dit systeem al sinds 2016 draaien voor de minimapas in de Gemeente Groningen. Dit is één van de vele positieve dingen die je met deze technologie kunt doen.
Erik Ronnes (CDA): Kunt u toelichten welke voordelen crypto currency kan bieden bij het opsporen van criminaliteit?
Henk Nijboer (PvdA): Ziet u geen risico’s van crimineel gebruik aan cryptocurrencies? Risico’s van crimineel gebruik, risico’s van consumenten die hun hele hebben en houden erin stoppen?
Mijn antwoord: Slechts 1% van de bitcoin transacties komt van het Dark Web (bron 1, bron 2). Ik wil ook refereren naar een onderzoek van de Duitse Centrale Bank- reeds in 2016 gepresenteerd op ons congres in Nederland — waaruit blijkt dat het het criminele gebruik van bitcoin erg daalt. Ja, het blijft een kat-en-muis-spel want criminelen gaan niet weg — niet mét en niet zonder bitcoin (of andere cryptocurrencies). Overigens doen criminelen het al jaren uitstekend op cash.
Het blijft een kat-en-muis-spel, dus is het dan niet verstandig om er maximaal bij te zijn? Om deze innovatie maximaal te kennen? Zodat je ook de opsporingsdiensten maximaal kunt equiperen met de juiste tools.
Alle transacties in een blockchain — zeker bitcoin — zijn permanent, openbaar en transparant. Daarmee zijn ze volgbaar. Wel kruimels — niet handig voor criminelen.
Aanvullend op antwoord rondetafelgesprek:
Cryptocurrencies zijn in dit opzicht niet zo anders dan traditionele valuta. Iemand met criminele intenties vindt, zo leert de ervaring, links of rechts om wel een weg. Dat gaat met cash, dat gaat via het bancaire systeem en BV/NV constructies, en dus ook met cryptocurrencies. Hoe beter wij weten te innoveren, en deze nieuwe technologie weten te gebruiken voor onze eigen (positieve) doeleinden, hoe beter we ook criminaliteit kunnen bestrijden.
Er is een groeiend aantal startups dat zich bezig houdt met het leveren van slimme opsporingsinstrumenten die ook gebruik maken van dezelfde technologie.
Ook in dit artikel duidelijk de boodschap:
“The more banks and government regulators push cryptocurrency away, the more they risk making it a place for criminals,” says Weinstein. “There is no reason for any agent, or regulatory official, to be afraid of this technology, if they understand it, it can be a great asset.”
Jan Paternotte (D66): Welke rol ziet u (Rutger van Zuidam) voor de Nederlandse overheid om de wereld van cryptocurrencies te helpen richting volwassenheid. Welke eerste stappen zouden genomen moeten worden?
Mijn antwoord:
Maak van Nederland de beste plek ter wereld voor de beste, gereguleerde ICO’s ter wereld. ICO’s kunnen voor Nederland doen wat Venture Capital voor Silicon Valley heeft gedaan.
Ontwikkel een visie en duidelijk plan over wat Nederland voor de rest van de wereld wil betekenen en voer dat uit. Bij Startup Delta is dit ook gebeurt en dit is een geweldig succes. Laten we dit ook doen voor Blockchain, cryptocurrencies en ICO’s.
Moet Nederland cryptocurrencies en ICO’s niet gewoon verbieden?
De risico’s van consumenten zijn momenteel aanzienlijk. Gezien de mondiale aard van de — op internet gebaseerde — technologie is het echter zinloos dit te verbieden.
Stel dat ICO’s in Nederland worden verboden, dan is het enige resultaat dat bedrijven worden weggejaagd, terwijl consumenten nog steeds mee kunnen doen aan ICO’s die hun oorsprong in andere landen kennen.
Het internet kent geen grenzen. Ditzelfde geldt voor een eventueel verbod op cryptocurrencies; het effect is dat bedrijven naar andere landen gaan en de consument onbeschermd blijft.
Het tegenovergestelde kan ook wordt gezegd. Goede regelgeving in de vorm van wettelijke kaders en licenties, met daarin genoeg ruimte voor bedrijven die zich bezig houden met cryptocurrencies en ICO’s, zorgt er voor dat er meer kennis wordt ontwikkeld bij bedrijven, hun klanten, en — door de vele extra banen — ook bij kennisinstellingen. Ter illustratie: de onlangs gelanceerde Master Blockchain bij de TU Delft kende meer dan 100 aanmeldingen voor het eerste jaar. Deze kennis is, wereldwijd, goud waard.
Zo bestaat er bij slimme regulering ook een economisch positief effect. Goede regelgeving trekt bedrijven aan, laat bedrijven en startups in Nederland groeien én biedt de banken, die nu nog wat gereserveerd zijn omdat ze bang zijn wat fout te doen, een kans om beter te innoveren. Als we dit niet doen, dan zullen andere landen ons voorbij gaan in de ontwikkeling met als gevolg dat de kennis, banen en handel ook naar die landen verplaatsen.
Aanvullend advies: Governement as a Service.
Wat als we het Nederlandse overheidsapparaat kunnen veranderen in een inkomstenbron? Kunnen we een structurele kostenpost ombuigen tot een wereldwijd exportproduct?
Onze white paper, te lezen op http://dutchchainwhitepaper.nl, verkent de visie op een nieuwe strategische exportmissie voor Nederland: Government-as-a-Service. Voor export en voor eigen gebruik. Met een sleutelrol voor Blockchain, de technologie achter Bitcoin.
DutchChain schetst een compleet nieuwe manier van omgaan met overheid en bureaucratie. Een transparante overheid die faciliterend, doelmatig en doeltreffend is. Die slim met data omgaat, terwijl privacy beter wordt geborgd. Die door inwoners, instellingen en bedrijven niet wordt gezien als belemmering, maar als steun en oplossing. Een overheid die waarde, verbinding en vertrouwen creëert — én een toonaangevend voorbeeld is van betrouwbaarheid, veiligheid, samenwerking en innovatie. En dat op een globaal niveau — niet alleen in eigen land. Een overheid als exportproduct, als inkomstenbron, niet als kostenpost.
Nederland verkeert in een unieke positie om onze overheidsdiensten te combineren met onze internationale netwerken. Op een vernieuwde en verbeterde manier. Voeg hieraan toe onze uitzonderlijke ervaring in grootschalige, internationale publiek-private samenwerkingen. Dit is noodzakelijk en het speelt nú.
Het momentum wordt ingegeven door de opkomst van Blockchain-technologie. Als de Nederlandse overheid op een goede manier weet samen te werken met start-ups (én gevestigde instellingen en bedrijven), is het mogelijk om onze digitale infrastructuur te ontwikkelen tot de meest geavanceerde ter wereld. Het uiteindelijke doel is niet alleen een samenleving en economie die beter werkt, maar ook een nieuw exportproduct: Government-as-a-Service. http://dutchchainwhitepaper.nl
Factchecks rondetafelgesprek
Debatten en gesprekken over cryptocurrencies bevatten soms feitelijke onjuistheden. Zo gebeurde dit ook tijdens het Rondetafelgesprek in de Groen van Prinstererzaal. Graag wil ik bijdragen aan betere (feiten)kennis zodat we de kwaliteit van het maatschappelijke debat over cryptocurrencies verbeteren.
In Aziatische landen als Japan, China en Zuid Korea worden ICOs en crypto-currencies verboden
Japan: In Japan is bitcoin officieel erkend als geld en is er wet- en regelgeving ingesteld om Japan op een verantwoorde manier aantrekkelijk te maken voor deze industrie.
- https://www.forbes.com/sites/outofasia/2017/11/02/japan-a-forward-thinking-bitcoin-nation/#2cada7be33a3
- https://www.ft.com/content/b8360e86-aceb-11e7-aab9-abaa44b1e130
China: Een verbod in China is in algemene zin niet verrassend aangezien zij ook zaken als Facebook en Twitter verbieden (een tweede kind mag inmiddels weer). Maar dit verbod ligt wat genuanceerder. Allereerst zijn cryptocurrencies in China niet verboden. ICO’s zijn momenteel wel verboden, maar met een reden. China heeft ICO’s verboden om tot een goed ‘regulatory framework’ te komen. Recent is bekend geworden dat hieraan wordt gewerkt.
Zuid-Korea: Ook het verhaal over Zuid-Korea ligt genuanceerder. Allereerst is er geen verbod (meer). Ten tweede wordt ook in Zuid-Korea gewerkt aan duidelijke wet- en regelgeving:
- https://cointelegraph.com/news/official-no-cryptocurrency-trading-ban-in-south-korea-government-says
- https://bitcoinist.com/south-korea-legalizes-bitcoin-ban-anon/
In Singapore gaan ze een stap verder. De centrale bank aldaar is “very keen” to facilitate fundraising through “good” initial coin offerings, in plaats van verbieden.
https://www.ft.com/content/17173c92-c9e6-11e7-ab18-7a9fb7d6163e
Bitcoin is door zijn transactie-capaciteit niet geschikt voor gebruik door consumenten
Tijden het rondetafelgesprek benadrukte De Nederlandse Bank (DNB) vooral dat Bitcoin een beperkte transactie-capaciteit heeft. Hierdoor zou het niet geschikt zijn voor consumentengebruik.
DNB doet zichzelf hier eigenlijk een beetje tekort door actuele ontwikkelingen niet te noemen terwijl ik me niet kan voorstellen dat zij hiervan niet op de hoogte zijn. Enerzijds zijn er diverse cryptocurrencies die een veel hogere transactiecapaciteit kennen. In de communities van bijvoorbeeld Bitcoin en Ethereum wordt momenteel hard gewerkt aan een vernieuwing van de technologie waardoor het aantal transacties per seconden aanzienlijke omhoog gaat. Links of rechtsom gaat dit lukken, er zijn honderden miljoenen beschikbaar om deze innovatie te realiseren.
Bij bitcoin hebben we het dan over Lightning Network:
Een technische uitleg van Lightning Network:
Update: 30 januari 2018:
Dit is toch fantastisch. Een afspraak tussen technisch bitcoin specialist en @DNB_NL om kennis mbt oa. Lightning Network te delen komt zo via Twitter tot stand naar aanleiding van rondetafelgesprek Tweede Kamer over cryptocurrencies, ICOs en blockchain.
Dit is waarom is precies waarom ik optimistisch ben dat we dit goed kunnen krijgen in Nederland. Dan rest naar aanleiding van zo’n afspraak nog wel een goede follow up en een ge-update standpunt, maar de eerste stap is er!
Blockchain is goed, maar cryptocurrencies niet?
Met regelmaat komt het voor dat iemand zegt: “bitcoin vind ik niks, maar de blockchain daar geloof ik wel in!” Of in plaats van bitcoin, any other crypto currency. Ik moet de eerste nog tegenkomen die dit zegt en beiden daadwerkelijk begrijpt. Waarom? Simpel. Eigenlijk zegt iemand: ik wil een wegennet, en ook wel verkeer, maar geen vehikels!
De analogie met het verkeer gebruik ik vaker, ook om de rol van vertrouwen in systemen uit te leggen. Denkt u maar eens na over deze vraag: Als u autorijdt, komt u dan onderweg bekenden tegen? Nee he… En dit is nu het mooie van vertrouwen! Als er vertrouwen in het systeem zit kunnen we samenwerken zonder elkaar te kennen!
Dan volgt de vraag: hoe organiseren wij vertrouwen in het verkeer?
Hiervoor is nodig: Goede infrastructuur, Eenduidige regels + handhaving, Certificering van bestuurders (verschillend niveaus), Certificering van vehikels (bijvoorbeeld APK), Audits (bijvoorbeeld tachograaf), Verplichting van verzekering. Door deze elementen kunnen wij vol vertrouwen de weg op en vindt er een prachtige samenwerking plaats tussen mensen, namelijk (relatief) veilig verkeer.
De wereld van cryptocurrencies, ICOs en blockchain lijkt momenteel op een snelweg zonder die elementen. En daarom pleit ik ervoor dat we dit samen goed gaan organiseren. En wel met een innovatieve, ondernemende blik op de samenleving van de toekomst, waarbij Nederland niet angstig naast de vangrail staat te beschouwen, maar een duidelijke waarde toevoegt in de rest van de wereld. Mét alle daarbij horende voordelen van werkgelegenheid en een veel slimmer georganiseerde samenleving!
Verdere verdieping
Introductie in cryptocurrencies, blockchain en ICO’s.
Een rondetafelgesprek over cryptocurrencies en de onderliggende blockchain technologie vereist kennis over de technologie. Een korte introductie over de technologie achter cryptocurrencies, mede door DutchChain ontwikkeld (ism Lykle de Vries, Sebas van den Brink en Patrick Loonstra) en inmiddels wereldwijd meer dan een miljoen keer bekeken:
De Toekomst van vertrouwen
Introductie lezing Blockchain door Rutger van Zuidam op de Singularity Summit November 2017:
In een interview met Vincent Evers na afloop van het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over cryptocurrencies in zet ik mijn visie over de kansen die blockchain biedt voor Nederland uiteen:
Verantwoorde ICOs
Tijdens het rondetafelgesprek ging het ook over Initial Coin Offerings (ICO’s) en hoe deze verantwoord ontworpen kunnen worden. Dutchchain levert hier een bijdrage aan het Nederlandse ecosysteem en bracht Scott Nelson, CEO van Sweetbridge.com naar Nederland, die tijdens de Blockchaingers Funding Deep Dive van DutchChain, op Nyenrode Business University sprak over “responsible ICOs”.
Dutchchain heeft in samenwerking met Sweetbridge input geleverd aan AFM/ DNB/ MinFin/ MinEZ om een stap verder te komen richting regulering mbt ICO’s. Deze input is hier te lezen.
Crypto economics: Ontwerpen van crypto tokens en economisch gedrag
Het grote voordeel aan crypto-economie is dat alles programmeerbaar wordt. Daardoor is dus beter sturing aan te brengen in economisch gedrag (incentives). Het aantal middelen om de economie te sturen zijn daarmee eindeloos. Tijdens de Blockchaingers Funding Deep Dive van DutchChain heeft Alexander Bulkin van CoinFund, gesproken over het ontwerpen van crypto tokens met gedrag door ‘incentive alignment’.
Classificeren van crypto tokens
Crypto tokens zijn niet uniform. Ze komen in verschillende vormen, met verschillende doeleinden en verschillende mechanismen. Het is van belang regulering afgestemd is op de verschillende functies van tokens.
A multi-dimensional tool for understanding and classifying crypto tokens.
Whether you want to develop a token or evaluate one, it’s critical to understand the nuances of the subject. Moreover, the blockchain community is growing and maturing. As a result, it is increasingly getting in touch with “the real world” (aka people who are new to the subject). Investors, regulators, politicians and decision-makers in businesses are all taking the space increasingly serious. Many are in the process of formulating their positions and strategies for dealing with the subject. Clarity and accessibility of relevant knowledge are key to allowing those actors to make good, informed decisions.
Meer informatie op:
Afsluiting
Graag wil ik afsluiten met de compacte, krachtige keynote van toenmalig Minister van Veiligheid & Justitie Stef Blok over Blockchain en de toekomst van vertrouwen, tijdens het openingscongres van het huidige Blockchaingers innovatie seizoen dat wij hebben georganiseerd in de Ridderzaal op 28 sept 2017, geopend door Prins Constantijn van Oranje-Nassau, tijdens StartupFest: The Blockchain Future of Trust Summit.
Mocht u het gehele rondetafelgesprek over cryptocurrencies/ICOs op 24 januari 2018 in de Groen van Prinstererzaal terug willen terugkijken, kan dat via deze link.
En nu aan de slag! In het weekend van 6–8 april vindt de tweede editie van de grootste blockchain hackathon ter wereld plaats in Groningen. Check de trailer en doe mee!
Het is nu aan de Tweede Kamer door te pakken en de overheid (in samenspraak met het bedrijfsleven en internationale specialisten) om een constructief beleidsvoorstel te vragen, dat recht doet aan de kansen die cryptocurrencies, blockchain en ICO’s de Nederlandse samenleving en economie biedt.
