Nijmegen heeft een daklozenprobleem. Volgens columnist Martijn komt dat door gebrek aan goede opvang. Hij vraagt zich en passant af wat voor maatschappij wij (willen) zijn.
Vlak voor de voorjaarsvakantie bezocht De Volkskrant Nijmegen. Aanleiding was de campagne die binnenstadbewoners gestart zijn om bedelaars uit het centrum van de stad te weren. Het was echter niet het bedelen dat vervolgens het nieuws haalde, maar de zombies. Daklozen die ‘s nachts de stenen van graven aan de kant schoven om zich te beschermen tegen weer en wind door op de kisten te slapen. Er heerste alom verbazing over het bestaan van deze zombies. De problematiek rondom de bedelaars verdween naar de achtergrond.
Ondanks het feit dat diverse politieke partijen niet de bedelaars, maar het gebrek aan goede opvang voor daklozen als probleem aanwezen, schaarde de Nijmeegse burgemeester Bruls zich al snel achter de binnenstadbewoners en deed een domme, ongefundeerde uitspraak. Ik parafraseer: “In de Nijmeegse binnenstad lopen dak- en thuislozen die per dag met bedelen een hoger inkomen verdienen dan de best betaalde ambtenaar van Nijmegen.”
Het is een groeiend probleem voor de sociale cohesie. Binnensteden die er steeds minder zijn voor alle burgers, inclusief de eventuele overlast die hoort bij samenleven op een kleine lap grond. Binnensteden veranderen in plekken waar degenen, die er een plekje kunnen betalen, de dienst uitmaken. De oplossing is altijd kortzichtig: verbieden. Een oplossing die enkel gericht is op een gevolg en nooit kijkt naar de oorzaak van een probleem.
De Gelderlander hield onlangs diverse polls over de Nijmeegse bedelaars onder hun Facebookvolgers. 47% negeert de bedelaar compleet. 53% vind bedelaars opdringerig. Een kwart van de ondervraagden gaat zelfs weleens naar een andere supermarkt om bedelaars te ontlopen.
Hoe anders werd er gereageerd op ondernemer Serge in de onlangs uitgezonden documentaire Schone Schijn. Serge is een man die weigert voor een baas te gaan werken om zijn miljoenenschuld af te lossen. Hij moet en zal het maken als ondernemer. Wanneer hij bij een hotel vraagt om een lift naar een tankstation, krijgt hij niet alleen de lift naar de pomp, maar zelfs een paar tientjes benzine om zijn auto weer aan de praat te krijgen. Dat hij ondertussen de spaarpot van zijn dochter leent om het personeel, dat hij mee de afgrond in trekt, op een borrel te trakteren en boetes rijdt op een auto die niet op zijn naam staat — een ondernemer moet immers in een dure auto op afspraken verschijnen — vinden we blijkbaar niet zo erg. Zolang we het maar niet zien. Zolang hij niet ongewassen voor een supermarkt staat te stinken, hebben we liever een leugenaar die slachtoffers maakt dan een eerlijke verslaafde die toegeeft te bedelen voor zijn drugs.
De vervelend assertieve interviewer Danny Ghosen sprak onlangs prostituees in de Nijmeegse tippelzone. Wegens de kosten en de gecentreerde overlast hanteert de gemeente hier een uitsterfbeleid. Zoals bedelaars andere manieren zullen vinden om aan geld te komen — manieren die de maatschappij uiteindelijk veel meer geld kosten -, zullen de dames van de tippelzone met gevaar voor eigen leven in de illegaliteit belanden. De plekken waar de overlast zich centreert, zijn nu nog bereikbaar voor hulpverleners en vermijdbaar voor iedereen die er niks mee te maken wil hebben. Door illegaliteit zullen ze verdwijnen naar de donkere randen van de stad.
De vraag zou dan ook niet moeten zijn: “moet er een bedelverbod komen?” maar: “Naar welke ideologie willen wij onze maatschappij inrichten? Eentje die zorgt dat je verdwijnt als een minuscule meerderheid last van je ervaart? Waarin je door tekort aan opvang op graven moet slapen? Moet bedelen of je lichaam te verkopen met het risico dat je af en toe door iemand wordt beroofd en in elkaar geslagen? Of willen we een maatschappij zijn waar je, na het hebben van ongeluk, opgevangen kunt worden. Zorg krijgt. Of zelfs gratis drugs, om de maatschappelijke en persoonlijke lasten te verlichten.
Wat voor maatschappij zijn wij? Welke ideologie ondersteunt de keuze deze mensen te laten verwijderen, de anonimiteit en criminaliteit in te duwen, met voor sommigen zelfs de dood tot gevolg? Kortom, willen we een maatschappij zijn die problemen aanpakt of een die gevolgen onder het tapijt veegt?
Voormalig HAN-student Martijn van Koolwijk werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Hij schrijft hier tweewekelijks een column over voor SAM. Lees zijn vorige bijdrage hier.
