Blockchain, Oy Verme ve Seçimler
Son dönemlerde üzerine en fazla konuşulan konuların başında blockchain teknolojisi ve ona bağlı olarak gelişen kripto para birimleri (Bitcoin, Ethereum, Ripple) geliyor. Geliştirilen bu karmaşık şifreleme sistemi sayesinde, veri saklama ve aktarımının güvenli bir mekanizma ile gerçekleştirilmesinin finans piyasalarında oluşturduğu etki kayda değer bir noktaya ulaştı. Bu teknolojinin, ekonomik sahada meydana getirdiği değişim, ekonomi dışı sahalar için de konuşulmaya başlamış durumda. Akla ilk gelen alanların başında, korunaklı bir veri seyahati ile gerçekleşecek oy verme mekanizması geliyor.
Blockchain Teknolojisi
Blockchain, kripto paraların günlük hayat içerisinde daha fazla duyulması ile merak uyandıran bir kavram. Kavramı etraflıca tartışan Türkçe ve İngilizce yazıların sayısı her geçen gün artıyor. Aşağıdaki linklerden bu yazılara ulaşılabilir.
2016 yılında yayımlanan ‘Blockchain Revolution’ kitabının yazarları olan Don ve Alex Tapscott, bu teknolojiyi “ekonomik işlemlerin güvenli bir dijital hesap defteri olan ve finansal işlemlerin yanı sıra değer ifade eden hemen her şeyi kayıt altına alabilecek bir programlama” olarak tanımlıyor. Yakın zaman itibariyle kullanım alanlarına bakıldığında ise, blockchain teknolojisinin, finansal ve iktisadi sahanın çok ötesine çıktığını söyleyebiliriz. Bu çerçevede, artık blockchain, sahip olunan ya da elde edilen verinin korunması, transferi ve dönüşümü için en etkin yöntemi vaad eden bir yapıya sahip. Devletin resmi kayıtlarından, bankalardaki mevduat hesaplarına kadar özenli korunmaya muhtaç birçok veri için bu yeni algoritmik devrim, dikkate değer bir veri koruma metodu sunuyor. Douglas North’un başını çektiği yeni-kurumcu iktisat literatürü ile konuşursak eğer, blockchain, belirsizlikleri (uncertainties) başlı başına azaltabilen teknolojik bir kurum haline gelmiş durumda.
Blockchain sistemi, şifreleme yöntemini oluşturduğu blokların içine yerleştirdiği her bir şifreyi zincir haline getirerek oluşturuyor. Her bir blok içinde yerleşmiş olan algoritmik şifreleme ‘hash fonksiyonu’ ile diğer bloğa bağlanıyor. Zincir halindeki bu şifreleme sayesinde, herhangi bir bloktaki şifre çözülse de, diğer şifrelerin çözülebilmesi şuanki bilgisayar teknolojisi ile pek mümkün değil. Blockchain, bu şifreleme algoritmasını geliştirirken üç temel araç kullanıyor: a) hesap defterinin (ledger) halihazırdaki durumunu gösteren bir veri modeli b) hesap defterinin durumunu değiştiren işlemler dili c) ve bu sistem içerisinde bulunan katılımcıların ortak sözleşmesi haline gelen bir protokol.
Blockchain’in diğer önemli bir özelliği ise, veri şifreleme sürecini desantralize bir şekilde yapıyor olması. Örneğin Bitcoin, merkezi bir karar verici otoritenin olmadığı bir ağ (network) tarafından yönetiliyor. Bu veri ağı, kullanıcıdan kullanıcıya ulaşan (peer to peer) bir veri aktarımı mekanizmasına sahip. Bu sayede, verinin depolanması ve transferi açısından yerleşik yöntemlere göre daha güvenilir bir dijital platform da sunmuş oluyor.
Blockchain ve Seçimler
Dünya genelinde (özellikle Batı’da), vatandaşların seçimlere gösterdiği ilgi her geçen yıl azalıyor. Sandıkta kullanacağı bir oyun, seçim sonuçlarına etki etmeyeceğini düşünen bir çok seçmen, sandığa gidip oy vermenin maliyetinin, oy kullanma sonucu oluşacak siyasi atmosferden alacağı kazanca göre daha yüksek görmekte. Kayıtlı olduğu oy verme yerine gidip zaman harcamak yerine, deniz kenarında güneşlenmeye giden ya da AVM’de alışveriş yapmayı tercih eden önemli bir kesim olduğu muhakkak. Bu noktada, sandığa gidip oy kullanma sürecini kısaltan bir oy verme mekanizmasının, oy kullanma davranışını etkileyeceği düşünülebilir. Bir diğer ifadeyle, Blockchain, son yıllarda Avrupa’daki seçimler için önemli bir sorun haline gelen düşük katılım (lower turnout rate) ve Amerika Birleşik Devletleri’nde görüldüğü üzere seçim hilelerinin çözümüne yönelik bir yöntem sunabilir.
Blockchain, bireyin verdiği oyu güvenli bir şekilde kaydedip mükerrer oy vermenin önüne geçebilir ve yapılan tercihi veri aktarım sürecinde koruyabilirse, ‘online’ bir seçim sistemine geçmekte pek bir engel görünmüyor. Bu noktada, ‘Follow My Vote’ websitesinin, gelecekte blockchain tabanlı kurulabilecek seçim mekanizmasını şimdiden hayata geçirmeye çalıştığına dikkat çekmek gerek. Seçim güvenliğinin ve şeffaflığının sağlanabileceğini savunan online bir oy verme platformu olarak yayın yapan Follow My Vote sitesi, Blockchain tabanlı şifreleme sayesinde, seçmen iradesinin seçim sandığına daha gerçekçi yansıyabileceğini iddia ediyor.
Seçmenin verdiği oyu, güvenilir bir algoritma ile sisteme aktarabilecek bir yapı aynı zamanda temsili demokrasi ile doğrudan demokrasi arasındaki aşılmaz olarak görülen uçurumu da bir ölçüde kapatmaya yardımcı olabilir. Diğer bir ifadeyle, blockchain teknolojisi seçim sisteminin yanı sıra yasama sürecinin evrilmesi anlamında da bir rol üstlenebilir. Ayrıca, bu teknoloji sayesinde, çok-boyutlu oy kullanma (politika bazlı parti destekleme) imkanı da ihtimaller arasında. Seçimler, toptancı bir oylama yöntemi ile değil, politika tipleri çerçevesinde yapılabilir. Seçmenler, oy verme işleminin maliyetinin azaltıldığı bir sistem içerisinde, A partisini sağlık politikası, B partisini eğitim politikası, C partisini de ekonomi politikası uygulamak için seçebilir.
Önümüzdeki yıllarda, kripto paralar ile hayatımıza giren blockchain teknolojisinin seçim sistemi başta olmak üzere hayatın başka alanlarına nüfuz etmesine şahitlik edeceğiz. Bu algoritmik devrimin elbette belli açıkları ve sorunları mevcut. Ancak, hızlı bir şekilde kendisini de yenileyebilen blockchain ile seçim sistemi ve oy verme işlemlerinin yakın bir zaman dilimi içerisinde şu anki halinde kalamayacağını düşünmekteyim.
