İşletim Sistemleri ve Tarihi

İşletim Sistemi Nedir?

Bilgisayarda çalışan tüm donanım birimlerinin ve yazılımlarının yönetimini ve denetimini sağlayan bilgisayarı daha kolay bir şekilde kullanabilmemizi sağlayan sistem yazılımıdır.

Günümüzde işletim sistemleri bilgisayar, tablet ve akıllı telefon gibi birçok teknolojik cihazlarda bulunur.

İşletim sistemi bilgisayar üretildikten sonra yüklenir ve istenildiği zaman silinip tekrar yüklenebilir veya başka bir işletim sistemiyle değiştirilebilir.Bilgisayarda çalışan tüm donanım birimlerinin ve yazılımlarının yönetimini ve denetimini sağlayan bilgisayarı daha kolay bir şekilde kullanabilmemizi sağlayan sistem yazılımıdır.

Günümüzde işletim sistemleri bilgisayar, tablet ve akıllı telefon gibi birçok teknolojik cihazlarda bulunur.

İşletim sistemi bilgisayar üretildikten sonra yüklenir ve istenildiği zaman silinip tekrar yüklenebilir veya başka bir işletim sistemiyle değiştirilebilir.

İşletim Sistemleri Tarihi

1950’li yıllarda bilgisayar dediğimiz şey manyetik teyplerle çalışan, şimdiki hesap makinelerinin biraz daha gelişmişi
olarak tanımlayabileceğimiz cihazlardı. Üstelik bu cihazlar, odalarca yer işgal ediyordu. Manchester Mark 1 Motoru’nun ustası olarak nitelendirilebilecek Alan Turing, panel ışıklarını ve düğmeleri kontrol edebilecek bir yazılım geliştirdi. Bu, bilgisayar tarihinin ilk işletim sistemiydi.

1945–1955 1. Nesil : Vakum Tüpleri

• John Atanasoff ve öğrencisi Clifford Berry Iowa Eyalet Üniversitesi’nde 300 vakum tüpü kullanarak ilk işlevsel dijital bilgisayarı icat ettiler.

1955–1965 2. Nesil: Transistörler ve Toplu İş Sistemleri (Batch Systems)

• 1950'lerin ortasında transistörler bilgisayar dünyasına girdi.
• Bilgisayarlar üretilebilecek ve satılabilecek kadar güvenilir hale geldi.
• İlk defa tasarımcı, operatör, programcı ve bakım elemanı arasında kesin çizgiler ile ayrım yapılabildi.
• Müşterile satılan bilgisayarlar, mainframes, özel havalandırma sistemine sahip büyük bilgisayar odalarında operatörler tarafından çalıştırılıyordu.
• Bir işi bilgisayara yaptırabilmek için, bir programcı programı FORTRAN ya da makine dilinde yazıp onları punchcard adı verilen delikli kartlara işliyordu. Daha sonra punchcard’lar girdilerin verildiği odaya getiriliyordu ve çıktı hazır olana kadar bekleniyordu.

1965–1980 3. Nesil: Entegre Devreler ve Çoklu Programlama

• Entegre devreler (integrated circuits), birçok devre elemanının belirli bir düzende bir amaç için birleştirilmesi ile oluşur.
• IBM sayısal hesaplamalar ve karakter işlemleri için kullanılan iki ayrı makineyi IBM 360 adı verilen bir makinede birleştirdi. IBM 360 entegre devreleri kullanan ilk bilgisayardır.
• İlk işletim sistemi IBM tarafından geliştirilen OS/360 sistemidir.
• 2. nesilde bir program bitmeden başka bir program başlayamıyordu. 3. nesilde çoklu programlama(multiprogramming) geliştirildi ve belleğin birden fazla parçaya bölünüp her parçada ayrı bir program çalıştırılması ile bilgisayarlardan alınan verim arttırıldı.

1980-Günümüz 4. Nesil: Kişisel Bilgisayarlar

• Büyük ölçekli entegre devrelerin(LSI- large scale integration circuit) geliştirilmesi ile kişisel bilgisayarlar üretilmiştir.
• Kişisel bilgisayarlar aynı anda mikro bilgisayarlar olarak da adlandırılıyordu.
• 1974 yılında Intel ilk genel amaçlı işlemci olarak adlandırılan Intel8080 işlemcisini geliştirdi.
• Disk tabanlı işletim sistemi CP/M (control program for microcomputers) Gary Kindall tarafından yazıldı.
• 1980'lerde IBM bilgisayarlarında çalıştıracak bir işletim sistemi için Bill Gates ile görüşmeye başladı. Bill Gates, bu görüşme doğrultusunda Seattle Computer Products adlı yerel bir üreticiden DOS(Disk Operating System) adını verdikleri işletim sistemini satın aldı. Daha sonrasında bu işletim sistemini IBM tarafından istenen şekilde özelleştirdi ve buna MS-DOS(MicroSoft Disk Operating System) adını verdi.
• CP/M, MS-DOS ve diğer işletim sistemleri kullanıcıların klavyeden komut yazması ile işlemleri gerçekleştiriyordu. Bunun sonucunda Doug Engelbart grafiksel kullanıcı arayüzünü (GUI- graphical user interface) icat etti.
• Bu arayüzü ilk Apple, Lisa adını verdiği işletim sisteminde kullandı.
• Microsoft, arayüz kullanmaya başladı ve arayüz tabanlı yazılan ilk işletim sistemine Windows adını verdi.
• 1980'lerin ortasında ağ işletim sistemi (network operating system) ve dağıtık işletim sistemi (distributed operating system) kavramları ortaya çıktı.
• Ağ işletim sisteminde, kullanıcılar birden fazla bilgisayarın varlığının farkındaydı. Bu bilgisayarlara uzaktan giriş yapabiliyor, bir bilgisayardan diğerine dosya kopyalayabiliyordu. Her bilgisayar kendi işletim sistemini çalıştırıyordu ve kendi kullanıcılarına sahipti.
• Dağıtık işletim sisteminde ise, kullanıcıların programlarının nerede çalıştırıldığını veya dosyalarının nerede tutulduğundan haberleri yoktu. Bütün bunlar işletim sistemi tarafından verimli bir şekilde otomatik olarak hallediliyordu.

1990-Günümüz 5. Nesil: Mobil Bilgisayarlar

• İlk gerçek mobil telefon 1946'da kendini göstermiştir ve yaklaşık olarak 40 kilogram ağırlığındadır.
• Fakat ilk gerçek mobil telefon 1970 yılında ortaya çıkmıştır. Ağırlığı ise yaklaşık olarak 1 kilogramdır.
• 1990'ların ortasında Nokia N9000 adlı mobil telefonunda, iki farklı cihaz olan telefon ve kişisel asistan(PDA- Personal Digital Assistant)’ı birleştirerek piyasaya sunmuştur.
• 1997 yılında Ericsson kendi telefonu olan GS88 “Penelope” için akıllı telefon(smartphone) terimini kullanmıştır.
• İlk zamanlarda Nokia, Samsung gibi önde gelen mobil telefon markaları Symbian OS adındaki işletim sistemini kullanıyordu.
• 2002 yılında akıllı telefonlar için BlackBerry OS tanıtıldı.
• 2007 yılında Apple tarafından IOS işletim sistemi, 2008 yılında ise Google tarafından Android işletim sistemi tanıtıldı.
• 2011 yılında Nokia Symbian kullanmaktan vazgeçip Windows Phone adı verilen platformunu tanıttı.

Kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri

• Microsoft Windows
• Mac OS X
• Chrome OS

Açık kaynak kodlu işletim sistemleri(Linux)

• Centos
• FreeDos32
• GNU/Hurd
• Haiku
• NetBSD
• ReactOS
• Pardus(Türkiye)
• Ubuntu

İşletim Sistemi Nasıl Kurulur?

Bilgisayarımıza bir işletim sistemi kurmadan önce dikkat etmemiz gereken bazı noktalar vardır.

İlk olarak ihtiyacımız olan işletim sisteminin hangisi olduğunu belirlememiz gerekir.Bunun için de bilgisayarımızın sistem gereksinimlerini iyi bilmemiz gerekir.

Donanım birimlerimizin işletim sistemini çalıştırabilecek kapasitede olması önemlidir.

Örneğin; Windows 10 işletim sistemini kurmak istiyorsak en az aşağıdaki özelliklere sahip bir bilgisayarımızın olması gerekir.

Windows 10 Sistem Gereksinimleri

• İşlemci: 1 Gigahertz (Ghz),
• RAM: 32 Bit için 1 Gigabyte (GB), 64 Bit için 2 GB,
• Sabit disk Alanı: 32 Bit için 16 GB, 64 Bit için 20 GB,

Üreticisinden lisanslı bir işletim sistemi edindikten sonra bu işletim sistemini DVD veya USB Disk kullanarak bilgisayarımıza kurabiliriz.

En son işlem ise donanım birimlerimize ait sürücüleri bilgisayara kurmak ve bize gerekli olabilecek yazılımları yüklemek.

Günümüzde işletim sistemleri çoğu donanım biriminin sürücüsünü kendinde barındırmaktadır.Ancak kullanmak istediğimiz her yazılım her işletim sisteminde çalışmamaktadır.Yüklemek istediğimiz yazılımların hangi işletim sistemi için üretildiğini bilmemiz gerekir.

Kaynakça:

https://www.bilisimle.com/isletim-sistemi-nedir-cesitleri-nelerdir/

https://ata.com.tr/blog-detay/isletim-sistemi-nedir-cesitleri-nelerdir-208

https://shiftdelete.net/isletim-sistemleri-tarihi-23523

https://medium.com/t%C3%BCrkiye/i%CC%87%C5%9Fletim-sistemleri-tarih%C3%A7esi-b0f18ee31120